“Không nên gọi những người đi mua lúa là tư thương, mà phải gọi là bạn hàng xáo” – ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), đã truyền đạt ý kiến của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đến các nhà báo, tại hội nghị sơ kết xuất khẩu gạo được tổ chức tại Cần Thơ, ngày 6-5. Hai từ “tư thương” gắn với giai đoạn thời bao cấp, đến nay lại được hiểu theo giá trị biểu cảm âm tính – chê, phê phán!
Có người gọi những người mua đi bán lại nông sản là “hàng xáo” nhưng đa số dân Nam bộ gọi họ là “bạn hàng xáo”! Chữ “bạn” đã bao hàm giá trị biểu cảm dương tính và cách nhìn thân thiện về nghề. Họ là những người đồng hành nắng – mưa cực khổ cùng nông dân, chủ yếu lấy công làm lời! Bạn hàng xáo Nam bộ đến nay chủ yếu vẫn dùng ghe luồn lách vào kinh, rạch mua lúa của nông dân. Theo GS-TS Võ Tòng Xuân, nếu không có thương lái (bạn hàng xáo – PV), nông sản do nông dân làm ra không thể hoặc rất khó đến với doanh nghiệp.
Đã có lúc bạn hàng xáo bị gọi là tư thương để gán ghép với việc ép giá và các trò gian xảo trong cân đo. Tuy nhiên, đấy là số nhỏ, phần đông họ là những hộ thuộc dạng phi nông nghiệp nên mới chọn nghề này. Số ít chỉ làm bán chuyên nghiệp khi kết thúc mùa vụ quay sang làm bạn hàng xáo. Chủ trương kết hợp hàng xáo với doanh nghiệp, hàng xáo với nông dân đã được Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cụ thể bằng văn bản, yêu cầu VFA triển khai mô hình này. Đây sẽ là chiếc cầu nối hữu hiệu giữa doanh nghiệp và nông dân!
Công ty Lương thực Sông Hậu đã tập hợp được 42 bạn hàng xáo, 30 nhà máy xay xát, 25 HTX vào hệ thống thu mua lúa đông xuân vừa qua. Song một số doanh nghiệp xuất khẩu cho rằng, rất khó tổ chức bạn hàng xáo thu mua lúa gạo trong bối cảnh hiện nay. Chủ yếu do lâu nay họ mua bán theo “phong cách tự do” – không bị ràng buộc một loại thuế nào. Giờ họ mua lúa cho doanh nghiệp sẽ phải chịu thuế VAT, thuế thu nhập cá nhân… nên rất e ngại!
Ông Trương Thanh Phong nhìn nhận: “Tôi biết khó nhưng quá trình làm sẽ tiếp tục kiến nghị để tháo gỡ khó khăn. Vướng mắc nhiều doanh nghiệp băn khoăn là thuế thu nhập cá nhân. Về việc này, VFA sẽ xin cơ chế đặc thù của Chính phủ hoặc kiến nghị Quốc hội xem xét mới giải quyết được”. Thực tế, nếu không tổ chức được “cầu nối” này, bạn hàng xáo sẽ “thủ” khoảng cách an toàn - giữ khoản chênh lệch giá doanh nghiệp mua và giá nông dân bán cao hơn – thay vì họ làm cầu nối mua theo giá doanh nghiệp đặt ra! Con đường phía trước để bạn hàng xáo làm cầu nối giữa doanh nghiệp và nông dân còn nhiều thách thức. Song nếu VFA quyết tâm và có chính sách thỏa đáng sẽ làm được.
CAO PHONG
