Hỏi: Trước đây có mấy “bang” Hoa kiều ?
Trần Khánh Hoan (Sinh viên Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội)
Trung Hoa là nước láng giềng của Việt Nam nên có khá nhiều người Trung Hoa sang sinh sống và làm ăn ở nước ta. Có những người (gọi là người Minh Hương) sau vài thế hệ đã trở thành công dân Việt Nam (trước kia gọi là người Việt gốc Hoa, nay gọi là người dân tộc Hoa). Bên cạnh đó là những Hoa kiều, trước đây được đối xử một cách đặc biệt so với các ngoại kiều khác.
Để lôi kéo Hoa kiều chống lại nhà Tây Sơn, năm 1787, Nguyễn Ánh (lúc đó còn “tẩu quốc” ở Gia Định) cho lập 4 bang (Quảng Đông, Triều Châu, Phúc Kiến và Hải Nam) dựa theo quê quán và phương ngữ của Hoa kiều, cho họ được hưởng một số quyền tự trị. Các bang tổ chức việc tương trợ trong đời sống, hợp tác làm ăn, bảo tồn phong tục tập quán truyền thống v.v… trong phạm vi bang của mình.
Sau khi thống nhất đất nước, vua Gia Long cho lập thêm 3 bang nữa (Phúc Châu, Quế Châu, Lôi Châu), cộng với 4 bang đã có thành 7 bang.
Năm 1871, thực dân Pháp gom lại còn 4 bang (Quảng Đông, Triều Châu, Phúc Kiến và Hạ Châu – còn gọi là Hạ Phương hay Hẹ). Đến năm 1885, lập lại bang Hải Nam, như vậy có 5 bang.
Trước đây, mỗi bang lập hội quán, chùa miếu, có bệnh viện, trường học, nghĩa trang… riêng.
Hoàng Anh
