11 cơ sở đào tạo được chọn tham gia
Tháng 5-2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1012/QĐ-TTg phê duyệt Đề án 1012, nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực, đội ngũ giảng viên, kỹ sư, chuyên gia phục vụ các nhà máy điện hạt nhân, đồng thời phát triển các ngành kỹ thuật điện - cơ khí hỗ trợ phục vụ cho chương trình điện hạt nhân và thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo.
Theo Đề án 1012, đến năm 2030, các dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 sẽ cần gần 4.000 nhân lực, trong đó hơn 2.000 người có trình độ đại học. Lộ trình này đã mở ra những định hướng nghề nghiệp mới cho sinh viên, đồng thời các cơ sở đào tạo cũng chuẩn bị phương án phù hợp, tăng cường đào tạo nhóm ngành năng lượng và kỹ thuật.
TS Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, chia sẻ, bên cạnh việc tiếp tục làm việc với các đối tác từng hợp tác trong chương trình điện hạt nhân trước đây (như Liên bang Nga, Nhật Bản) để trao đổi, cập nhật kỹ thuật và xúc tiến hợp tác, yếu tố con người vẫn là then chốt. Đây là lực lượng quyết định từ khâu tổ chức, quản lý dự án đến đào tạo đội ngũ chuyên gia, kỹ sư trình độ cao. Việt Nam hiện có đầy đủ chủ trương của Đảng và Nhà nước, đồng thời nhận được sự ủng hộ từ các đối tác quốc tế trong chia sẻ công nghệ, đào tạo nhân lực và đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, nếu chậm trễ thì Việt Nam sẽ đánh mất những điều kiện thuận lợi đang có.
Dự án điện hạt nhân quốc gia hiện do Bộ Công thương chủ trì, với sự tham gia của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam. Bộ KH-CN chịu trách nhiệm giám sát, đánh giá an toàn và hỗ trợ kỹ thuật. Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đảm nhận vai trò tư vấn khoa học và công nghệ, đặc biệt trong các vấn đề liên quan đến an toàn lò phản ứng.
Đề án 1012 nêu rõ, cả nước sẽ có 11 cơ sở đào tạo được chọn tham gia đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ các nhà máy điện hạt nhân: Đại học (ĐH) Bách khoa Hà Nội, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia Hà Nội), Trường ĐH Khoa học Tự nhiên và Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TPHCM), Trường ĐH Điện lực, Trường ĐH Đà Lạt, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (Bộ KH-CN), Trường ĐH Bách khoa (ĐH Đà Nẵng), Trường ĐH Xây dựng Hà Nội, Trường Cao đẳng Điện lực TPHCM (Tập đoàn Điện lực Việt Nam), Trường Cao đẳng Dầu khí Việt Nam (Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam).
Chuẩn bị mở ngành, tăng chỉ tiêu
Trước nhu cầu nhân lực lớn của ngành điện hạt nhân và năng lượng tái tạo, Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TPHCM) đã xây dựng kế hoạch chi tiết về đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất, hợp tác nghiên cứu. Năm 2026, nhà trường dự kiến tuyển sinh ngành Kỹ thuật hạt nhân, với quy mô khoảng 60 sinh viên/năm, đồng thời tiếp tục đào tạo các ngành liên quan như Điện - Điện tử, Cơ khí, Kỹ thuật viễn thông, Thiết kế vi mạch... Trường cũng mở rộng cơ sở đào tạo tại tỉnh Khánh Hòa nhằm phục vụ công tác đào tạo nguồn nhân lực cho khu vực miền Trung - nơi đặt hai nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2. Song song đó, nhà trường dự kiến xây dựng 7 phòng thí nghiệm hiện đại phục vụ giảng dạy và nghiên cứu.
Tại Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia TPHCM), PGS-TS Trần Thiện Thanh, Phó trưởng Khoa Vật lý - Vật lý kỹ thuật, cho biết, năm 2010, Chính phủ ban hành Quyết định số 580/QĐ-TTg về thành lập Ban Chỉ đạo Nhà nước Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Từ năm 2012, trường đã tuyển sinh ngành Kỹ thuật hạt nhân. Giai đoạn 2013-2015, điểm chuẩn ngành này luôn thuộc nhóm cao nhất trường, dao động 23-23,75 điểm. Tuy nhiên, từ năm 2016-2024, khi dự án điện hạt nhân tạm dừng, điểm chuẩn của ngành này giảm mạnh. Đến năm 2025, điểm chuẩn của ngành tăng trở lại sau khi Quốc hội phê chuẩn nghị quyết đồng ý tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận sau nhiều năm gián đoạn. “Với cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm và mạng lưới hợp tác quốc tế đã chuẩn bị, nhà trường dự kiến sẽ tăng gấp đôi chỉ tiêu tuyển sinh ngành Kỹ thuật hạt nhân so với mức 35 sinh viên/năm giai đoạn 2020-2024”, PGS-TS Trần Thiện Thanh thông tin.
Các trường ĐH khác như Trường ĐH Công nghiệp TPHCM, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành và các cơ sở đào tạo được chọn tham gia đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2 cũng dự kiến mở mới, tăng chỉ tiêu ở các ngành như Kỹ thuật hạt nhân, Năng lượng mới, Quản lý năng lượng cùng các ngành thuộc khối kỹ thuật, điện - điện tử và công nghệ.
Xây dựng chính sách hỗ trợ sinh viên
Bộ GD-ĐT đang lấy ý kiến cho dự thảo Nghị định quy định chính sách học bổng cho người học các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật then chốt và công nghệ chiến lược. Đối tượng hướng tới là sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh. Định hướng của nghị định là sẽ hỗ trợ học bổng, chi phí sinh hoạt để giúp người học trang trải chi phí học tập và chi phí liên quan đến việc học tập. Người học được Nhà nước cấp học bổng theo mức trần học phí (100% cho kết quả học tập xếp loại xuất sắc, 70% cho loại giỏi, 50% cho loại khá)... Ngoài ra, người học được Nhà nước hỗ trợ 3,63 triệu đồng/tháng để chi trả sinh hoạt phí trong thời gian học tập tại cơ sở giáo dục.
