Để không mất tiền cọc khi đấu giá

Không ít trường hợp nhà đầu tư (NĐT) bị mất tiền đặt cọc khi tham gia đấu giá cổ phần lần đầu bán ra công chúng bởi nhiều lý do như: bị thông tin tiêu cực tác động, tâm lý bầy đàn, đua theo phong trào... Làm gì để tránh và giảm thiểu tình trạng này?

Mất 12 tỷ đồng tiền cọc: “chuyện nhỏ”! 

Công ty TNHH một thành viên Dây và Cáp điện Việt Nam (CADIVI) hiện nay đang đăng  thông báo: đợt bán đấu giá số cổ phần không bán hết của đợt đấu giá lần đầu sẽ diễn ra vào ngày 8-5-2007. Cuộc đấu giá lần đầu của CADIVI diễn ra vào ngày 30-1-2007, số lượng cổ phần bán đấu giá là 3.423.600 cổ phần (chiếm 21,4% vốn điều lệ của công ty). Điều đáng nói, trong đợt đấu giá lần 1, số cổ phần được đặt mua tới 67 triệu, gấp gần 20 lần số cổ phần của CADIVI bán ra. Giá khởi điểm là 11.000đ/cổ phần nhưng do quá tải về số lượng người mua nên khi bỏ thầu đã đẩy giá cao nhất lên đến 44,6 triệu đồng/cổ phần, giá trúng thầu thấp nhất là 152.600đ/cổ phần và giá bình quân là 185.369đ/cổ phần.

Trớ trêu thay, cuộc đấu giá kết thúc và đến ngày hết hạn dành cho NĐT nộp tiền vào tài khoản để chấp nhận sở hữu cổ phần thì chỉ có 331.253 cổ phần được bán, còn lại đến 3.092.347 cổ phần. Nghe đâu, trong cuộc đấu giá lần 1 của CADIVI, tổng số tiền NĐT bỏ cọc không mua lên đến 12 tỷ đồng (?!).

Cách đẩy giá của NĐT ở CADIVI không phải là trường hợp cá biệt mà còn rất nhiều công ty khác, NĐT đặt lệnh đấu giá cao “tới trời” rồi sau đó “bỏ cọc chạy lấy người” như các trường hợp: Nhiệt điện Bà Rịa 40 triệu đồng/cổ phần; khu công nghiệp Hiệp Phước 21,1 triệu đồng/cổ phần; thủy điện Thác Mơ 56 triệu đồng/cổ phần; nhiệt điện Phả Lại 50 triệu đồng/cổ phần; Petrolimex 37,5 triệu đồng/cổ phần; cá biệt có Công ty Kido lên đến 80 triệu đồng/cổ phần (!)… Trong khi đó giá khởi điểm của các đơn vị này không quá 50.000 đồng/cổ phần.

TS Nguyễn Văn Quý – giảng viên - chuyên gia về chứng khoán, phân tích: Đằng sau việc bỏ giá quá cao như vậy không loại trừ doanh nghiệp tự làm giá khiến giá bình quân cao (mà giá này theo nguyên tắc sẽ được TTGDCK thông báo chính thức sau khi công ty cổ phần đấu giá thành công) để sau khi đấu giá, giá cổ phiếu OTC của công ty xuất hiện trên thị trường sẽ bán xoay quanh mức giá bình quân này. Đây chính là mấu chốt phát sinh giá trị không thật của cổ phiếu trên thị trường. Khoảng cách giữa giá trị bền vững (xoay quanh giá trị thật) với thị giá và giá bình quân quá xa. Hoặc, cũng có thể nhiều người có liên quan với công ty “thông thầu” với nhau đặt mức giá cao, đẩy mức giá bình quân lên cao để công ty bán cổ phần thu lợi nhuận từ việc bán được giá cổ phần cao.

Mặt khác, những người được quyền mua cổ phiếu ưu đãi (cán bộ công nhân viên trong công ty chẳng hạn) có thể bán lại “quyền” này để kiếm số tiền chênh lệch cao. Trong khi đó, cơ quan chức năng quản lý về chứng khoán hiện nay cũng chưa có những quy định chặt chẽ đối với vấn đề này.

Kinh nghiệm đặt giá

Trong “đợt sóng” bỏ tiền đặt cọc trên có nhiều NĐT thật sự muốn  mua cổ phần nhưng phải bỏ cuộc, bỏ cọc vì giá bỏ thầu quá cao so với giá trúng thầu bình quân, nếu mua rồi sau này bán lại trên thị trường OTC sẽ lỗ. Bà Mai Thị Bích Phượng – Giám đốc Phòng quan hệ nhà đầu tư – Công ty cổ phần Chứng khoán TPHCM, khuyên: “Cho dù mua trên sàn, đấu giá lần đầu hay OTC, NĐT phải hết sức bình tĩnh, không nên mua theo phong trào và nghe theo những luồng thông tin mà có thể do những người khác dàn dựng để có lợi cho họ”.

Để không mất tiền cọc và mua được cổ phần với giá mong muốn, nhiều NĐT có kinh nghiệm khuyên: Trước khi quyết định bỏ giá đấu thầu của một công ty nào đó, NĐT cần xem xét những công ty “tương đồng” đã đấu giá trước đó để so sánh, từ đó làm cơ sở để khi đặt lệnh không bỏ giá quá thấp khiến không mua được, bị loại hoặc bỏ giá quá cao, không mua sẽ mất tiền cọc. 

Bên cạnh đó, có nhiều trường hợp mất tiền cọc do lỗi kỹ thuật vì NĐT quên hoặc không đọc kỹ các hướng dẫn được quy định rõ ràng: “Nếu vi phạm những quy chế này sẽ bị mất tiền cọc”. Có NĐT khi đăng ký đấu giá mua 1.000 cổ phần nhưng khi ghi vào phiếu tham dự đấu giá vượt hoặc ít hơn con số này, như vậy không hợp lệ, mất tiền cọc. Thậm chí những trường hợp như phiếu tham gia đấu giá bị rách, tẩy xóa, không bỏ trong bì thư dán kín có chữ ký trên mép dán... cũng sẽ không được hoàn tiền cọc. Và chắc chắn NĐT sẽ mất cọc nếu đăng ký đấu thầu nhưng không đặt lệnh mua, hoặc trúng thầu nhưng “bỏ thầu” không mua.

NĐT cũng cần chú ý về cách đặt giá: Ví dụ: Nếu công ty Z quy định: Tổng số lượng cổ phần chào bán là 999.000 cổ phần; mệnh giá 10.000đ; giá khởi điểm 10.100đ; bước giá (là khoảng cách giữa các giá đặt mua liên tiếp) 100đ; số lượng mua tối thiểu là 100 cổ phần thì NĐT không được đặt mua giá thấp hơn giá khởi điểm; các bước giá phải chia chẵn cho 100 (ví dụ: 10.100đ, 10.200đ… là hợp lệ; 10.150đ, 10.250đ là không hợp lệ); số lượng mua phải từ 100 cổ phần trở lên và phải là bội số của 100 (ví dụ: 100, 200, 300… cổ phần là hợp lệ; 105, 150… cổ phần là không hợp lệ) và số lượng mua tối đa không vượt quá 999.000 cổ phần.

NĐT tham gia đấu giá, có tham dự cuộc đấu giá nhưng do bỏ giá đấu thầu thấp không được mua cổ phần và không vi phạm các quy chế thì trong 5 ngày, kể từ ngày công bố kết quả đấu giá sẽ được tổ chức bán đấu giá thanh toán lại tiền đặt cọc.

Sỹ Khoa