Giải thưởng sách như một công cụ hỗ trợ bạn đọc tìm được những cuốn sách hay, có giá trị tích cực. Nhiều năm trở lại đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường sách, các giải thưởng sách trong nước cũng xuất hiện ngày càng thực chất hơn.
Các giải thưởng sách được kỳ vọng sẽ góp phần giúp bạn đọc dễ tìm được những cuốn sách hay.
Từ khắt khe...
Theo thống kê của Cục Xuất bản, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2011 có hơn 9.500 cuốn sách được xuất bản, tính trung bình mỗi ngày có 52 cuốn sách mới ra mắt bạn đọc. Giữa một rừng sách như vậy, việc lựa chọn, tìm kiếm những cuốn sách hay, có giá trị đối với bạn đọc trở nên vô cùng khó khăn. Theo khảo sát nhanh của một đơn vị phát hành sách thì bạn đọc tìm mua sách dựa trên nhiều con đường, như là qua quảng cáo, truyền thông, truyền miệng… việc tìm mua sách theo kiểu tự mày mò tìm kiếm trở nên hạn chế hơn trước. Trong bối cảnh đó, các giải thưởng sách được cho là một biện pháp hay, vừa khích lệ, cổ vũ người làm sách vừa giúp bạn đọc thuận lợi trong việc tham khảo lựa chọn cho mình những cuốn sách vừa ý.
Từ năm 2005, Hội Xuất bản Việt Nam đã có “Giải thưởng sách Việt Nam” trao cho các sách hay, sách đẹp trong năm. Đến nay, qua hơn 6 năm trao giải, giải thưởng vẫn chưa tạo nên hiệu ứng xã hội như mong muốn. Có ý kiến cho rằng giải còn dàn trải chứ chưa tạo được dấu ấn sâu đậm do số lượng sách trao quá lớn như năm 2010 có đến 77 cuốn sách được trao giải. Những năm trước đó, số sách trao giải còn cao hơn, đến gần 100 cuốn.
Rút kinh nghiệm giải sách của Hội Xuất bản, giải “Sách hay” của dự án Văn hóa - giáo dục sách hay và Trường doanh nhân PACE khởi xướng và triển khai thực hiện trong năm nay nhấn mạnh vào yếu tố “khắt khe” trong việc chọn lựa. Theo điều lệ, giải sẽ chia làm 2 phần là “nhân dân” và “chuyên gia”. Ở phần “nhân dân”, mọi người đều có quyền đề cử cuốn sách hay theo quan điểm riêng. Sau đó, ban tổ chức sẽ lọc những tác phẩm được đề cử nhiều nhất để đưa vào sơ khảo rồi đến chung khảo do một hội đồng các chuyên gia trong từng lĩnh vực xem xét lựa chọn. Mỗi tác phẩm bắt buộc phải nhận được 100% sự ủng hộ của thành viên hội đồng mới được trao giải. Trong lần đầu tiên trao giải vào tháng 9 vừa qua, có hạng mục như “Sách phát triển thiếu nhi” phải bỏ trống do không có tác phẩm được chọn. Với sự khó khăn trong việc tuyển chọn như thế, giải hy vọng sẽ xây dựng được uy tín với bạn đọc trong nước.
... đến đại chúng
Cả “Giải thưởng sách Việt Nam” lẫn giải “Sách hay” đều hướng đến một giải thưởng sách mang phong cách chuyên môn sâu với sự lựa chọn của các chuyên gia hàng đầu trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, cũng chính vì thế mà thị trường sách thiếu đi một giải thưởng thuần túy của bạn đọc, do chính bạn đọc tự đánh giá những cuốn sách trên thị trường.
Nắm bắt được điều này, Công ty CP sách TPHCM (Fahasa) tổ chức một chương trình “Giải thưởng Fahasa - Sách được bạn đọc yêu thích bình chọn”. Với ưu thế có hệ thống nhà sách lớn nhất nước, đơn vị có thể nhanh chóng tổ chức, kêu gọi và quy tụ phiếu bầu chọn từ lượng bạn đọc đến nhà sách. Khác với các giải thưởng khác, những cuốn sách được chọn hoàn toàn dựa trên nguyên tắc cơ bản là sách nào được nhiều bạn đọc bình chọn nhất sẽ được trao giải. Dự kiến sẽ có 10 giải được trao (1 vàng, 2 bạc, 2 đồng và 5 khuyến khích). Giải thưởng này được đánh giá sẽ là nguồn dữ liệu quan trọng không chỉ để bạn đọc tham khảo mà còn để các nhà làm sách, nhà xuất bản nắm được nhu cầu của bạn đọc.
Dù là giải sách hay được tuyển chọn từ các chuyên gia hay dựa trên lượng bạn đọc ưa thích thì các giải thưởng sách trong nước đều giúp bạn đọc trong việc tìm sách hay. Điều này tạo nền tảng cho sự phát triển tích cực của văn hóa đọc trong nước.
Tường Vy
