Trong kháng chiến chống Mỹ, để tránh bom thù, đồng bào K’tu huyện Tây Giang (Quảng Nam) đã đào nhiều địa đạo trong lòng núi rừng Trường Sơn để che giấu bộ đội, làm trạm xá cứu thương và kho chứa lương thực. Trong đó, địa đạo A Xòo (xã A Nông, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam) tại cột mốc quốc gia T2, nằm trên 12km tuyến đường Đông Trường Sơn huyền thoại, đoạn qua huyện Tây Giang, gần như còn nguyên vẹn.

Địa đạo A Xòo (Tây Giang, Quảng Nam) ngày nay trở thành điểm du lịch, một địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.

Để đến được địa đạo A Xòo, có thể đi từ trung tâm xã A Tiêng khoảng 10km hoặc đi từ A Zứt khoảng 12km bằng xe Uoát, rồi cắt bộ đường rừng rậm rạp chừng hơn nửa giờ. Từ năm 1968 đến 1970, bom Mỹ rải thảm đốt cháy dải Trường Sơn. Để che chở cho bộ đội, đồng bào K’tu cùng bộ đội đào địa đạo A Xòo. Địa đạo gồm nhiều ngách nối thông với nhau trong lòng núi. Chỗ được làm nơi chỉ huy, chỗ bố trí trạm xá, chỗ làm kho chứa quân lương và nơi ẩn trú của đồng bào địa phương. Địa đạo nằm dưới chân một quả núi lớn, cửa hầm cao chừng 1,8m, rộng 1,5m, có 7 ngách và dài ngoằn ngoèo hơn 100m xuyên qua lòng núi.

Ông A Lăng Đàn, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh huyện Tây Giang, một trong những người con đồng bào K’tu tham gia đào địa đạo và hai lần được tuyên dương “Dũng sĩ diệt Mỹ”, cho biết: Vào những năm chiến tranh ác liệt, máy bay B52 của Mỹ đã “rải thảm” nhằm cắt đứt con đường Trường Sơn, cắt đứt chi viện của miền Bắc cho miền Nam, gây tổn thất nặng cho bộ đội ta. Ban đầu, người dân đào hầm vào sườn núi làm nơi trú ẩn, sau đó dần dần đào xuyên lòng núi với nhiều ngách thông nhau để tiện việc lẩn tránh quân thù, bảo toàn lực lượng cũng như tải thương và cứu thương, chi viện lương thực. Khu vực núi Bha Nơơm có tất cả 4 địa đạo, mỗi địa đạo có 7 ngách.

Từ cuối năm 2008, thông qua trí nhớ của ông A Lăng Đàn, huyện Tây Giang đã tổ chức tìm kiếm và phục hồi địa đạo những nơi bị đánh sập. “Đây là minh chứng hào hùng, sức mạnh vô biên của đồng bào K’tu trong kháng chiến chống Mỹ. Ngày nay, nơi đây trở thành điểm tham quan du lịch, một chứng tích lịch sử để giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống hào hùng của đồng bào K’tu Tây Giang đối với bộ đội Trường Sơn của một thời hoa lửa”, ông Bh’riu Liếc, Bí thư Huyện ủy Tây Giang, cho biết.

Nguyên Khôi