Dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội công bố để lấy ý kiến rộng rãi của các tầng lớp nhân dân và các ban ngành kể từ ngày 15-6-2007. Dự kiến, sau khi lấy ý kiến, Luật này sẽ được Quốc hội khóa XII xem xét và thông qua. Để rộng đường tham khảo cho công luận, chúng tôi trích đăng một số điểm chính của luật thuế thu nhập cá nhân ở Mỹ, một trong những luật thuế chặt chẽ nhất thế giới hiện nay.
Luật thuế của Mỹ rất phức tạp. Sau đây là một số thông tin giản lược để tham khảo khái quát.
Thuế thu nhập đánh trên lợi tức phải chịu thuế của cá nhân. Cơ sở tính thuế được quy định rất tỉ mỉ, gồm nhiều yếu tố được thuyết minh chi tiết qua các văn kiện pháp lý.
A. Tổng thu nhập (gross income) là tất cả số thu từ mọi nguồn đã trừ đi các khoản được phép loại trừ (exclusions). Thí dụ: (a) Công nhân bị tai nạn lao động được bảo hiểm bồi thường, tiền bồi thường trong một mức độ luật định sẽ không gộp vào tổng thu nhập; (b) Tiền lời nhận được từ các công trái miễn thuế cũng không phải gộp vào tổng thu nhập, v.v.
B. Tổng thu nhập đã điều chỉnh (adjusted gross income) là tổng thu nhập đã trừ đi các khoản được khấu trừ (deductions) theo luật định. Thí dụ: (a) Chồng được khấu trừ tiền cấp dưỡng (alimony) cho vợ và con sau khi ly dị; (b) Giáo viên trung, tiểu học được khấu trừ tối đa 250$ (Mỹ kim) chi phí mua sách giáo khoa, đồ dùng dạy học, computer và phần mềm, tiền bảo trì; (c) Nhân viên vì dời chỗ làm việc mà phải di chuyển gia đình, đồ đạc làm phát sinh chi phí (moving expenses), thì khoản chi phí này được khấu trừ; (d) Do bán hay đổi tài sản mà lỗ (losses), số tiền lỗ này được khấu trừ; (e) Một số trường hợp được khấu trừ tiền hưu trí (pension), tiền chia lãi (profit-sharing); (f) Được khấu trừ tiền trả lãi các khoản nợ vay học tập (interest on education loans), v.v.
C. Ngoài những khoản khấu trừ để tính tổng thu nhập đã điều chỉnh như nói trên, cá nhân còn được hưởng thêm các khoản khấu trừ khác, gồm có:
(1) Khấu trừ theo danh mục (itemized deductions) do bản thân họ lựa chọn theo một danh mục (list) và kê khai với sở thuế. Thí dụ: (a) Tiền làm từ thiện (charitable contributions); (b) Một số chi phí y tế (không được bảo hiểm y tế thanh toán) phải tự chi trả cho bản thân, cho người phối ngẫu (vợ hay chồng), cho những người sống lệ thuộc vào người đóng thuế, v.v.
(2) Khấu trừ tiêu chuẩn (standard deduction) với số tiền ấn định sẵn cho từng đối tượng chịu thuế và tăng lên hàng năm. Thí dụ: khấu trừ tiêu chuẩn của người độc thân năm 2005 là 5.000$ (đô la), sang năm 2006 tăng lên 5.150 $.
Cá nhân được phép lựa cách (1) hay (2) miễn sao bản thân được khấu trừ nhiều hơn.
(3) Các khoản miễn thuế hợp pháp (allowable exemptions) dành cho bản thân, cho người phối ngẫu (nếu khai thuế chung), và cho những người sống lệ thuộc vào người đóng thuế.
Lợi tức đầu tư ngắn hạn (short-term capital gains: thời gian dưới một năm) chịu thuế suất ngang với lợi tức thông thường. Lợi tức đầu tư dài hạn (long-term capital gains) được ưu đãi hơn vì thuế suất thấp hơn. Thí dụ:
D. Lợi tức chịu thuế (taxable income) là tổng thu nhập đã điều chỉnh trừ đi các khoản khấu trừ khác (1 hay 2, và 3) như kể trên.
Lợi tức được chia ra nhiều loại. Chẳng hạn:
(1) Lợi tức thông thường (ordinary income) là thu nhập do tiền công, tiền lương (wages, salary).
(2) Lợi tức đầu tư (capital gains) là thu nhập do bán tài sản đã đầu tư (investment property).
Thuế suất thu nhập cá nhân ở vài nước Có nhiều cách đánh thuế thu nhập (income tax) khác nhau: (a) thuế cố định (flat, fixed), thí dụ 5% cho mọi khoản thu nhập; (b) thuế thoái lui (regressive), ấn định mức thuế giảm dần cho những người có thu nhập thấp; (c) các nước như Anh, Mỹ, Tân Tây Lan (New Zealand), Úc, Đan Mạch, Pháp, Nhật, Singapore, Ấn Độ, v.v. đều đánh thuế lũy tiến (progressive). Tân Tây Lan ($: đô NZ): 19,5% (0 – 38.000$); 33% (38.001 – 60.000$); 39% (từ 60,001 trở lên); 49% khi cá nhân không khai thuế theo luật định. Úc ($: đô Úc): 0% (0 – 6.000$); 15% (6.001 – 25.000$); 30% (25.001 – 75.000$); 40% (75.001 – 150.000$); và 45% (từ 150.001$ trở lên). Đan Mạch (K: đồng Krone): 5,48% (39.500 – 272.600K); 6% (272.601 – 327.200K); 15% (từ 327.201 trở lên). Ấn Độ (R: đồng Rupee): Thu nhập hàng năm từ 110.000R trở xuống (đàn ông), 145.000R (đàn bà), 195.000R (người già) đều được miễn thuế. Thuế suất cao nhất là 30%, với 10% phụ thu (surcharge: tax on tax) đối với thu nhập trên 1 triệu Rupee. |
(Còn tiếp kỳ sau)
DŨ LAN LÊ ANH DŨNG
