Tại cuộc họp về hiện trạng thu gom rác thải do Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM chủ trì, các công ty dịch vụ công ích quận, huyện cho biết, phương án đổi mới trang thiết bị thu gom để nâng chất hoạt động thu gom, vận chuyển rác hiện tại không khả thi. Nguyên nhân do tồn tại lượng lớn lực lượng thu gom rác dân lập với đủ loại trang thiết bị thô sơ, lạc hậu. Các lực lượng này cũng từ chối kết nối với lực lượng thu gom rác chính quy.
Phương tiện thu gom rác như thế này không phù hợp tại thành phố. Ảnh: THÀNH TRÍ
Rối đủ thứ
Đại diện Công ty Dịch vụ Công ích quận 3 nhấn mạnh, khối lượng rác thu gom trên địa bàn quận khoảng 200 tấn/ngày. Hiện công ty đang có 15 chiếc xe thu gom rác. Còn tại các tuyến đường thì bố trí các thùng đẩy tay loại 660l. Trước đây, công ty bố trí khoảng 5-10 thùng/tuyến nhưng hiện còn 2 thùng/tuyến và thay đổi địa điểm liên tục vì vấp phải phản đối của người dân. Còn tại những tuyến hẻm nhỏ hầu hết do lực lượng thu gom rác dân lập thu gom. Thời gian gần đây, lượng rác gia tăng nhiều trong khi trang thiết bị thu gom của lực lượng thu gom rác dân lập lại thô sơ, không nâng cấp kịp thời nên đã phát sinh nhiều bất cập. Phổ biến nhất là xe không chứa đủ rác cộng với quận không có trạm trung chuyển nên lực lượng thu gom rác dân lập thường đổ thẳng ra đường tại các “điểm hẹn”, gây bức xúc trong dân.
Nâng cấp, tiến tới đồng bộ trang thiết bị thu gom rác là rất cần thiết, nhưng cách nào thì không đơn giản. Đại diện Tổng công ty Samco cho biết, công ty đã nghiên cứu và đưa vào ứng dụng thành công tại quận 2 xe thu gom rác cỡ nhỏ, thích hợp di chuyển trong hệ thống tuyến đường nhánh và hẻm, thậm chí trong tầng hầm chung cư. Công ty cũng có nguồn quỹ đầu tư khoa học để phối hợp cùng với các công ty dịch vụ công ích nghiên cứu và chế tạo xe chở rác chuyên dụng. Tuy nhiên, đại diện Công ty Dịch vụ công ích quận Tân Bình cho biết, trước đây, công ty đã sử dụng thí điểm 2 xe thu gom rác nhỏ để thu gom rác trong khu dân cư, nhưng dự án này nhanh chóng phá sản do chi phí thu gom rác không thể bù chi phí vận hành phương tiện trên. Mặt khác, theo lộ trình dự kiến thì đầu năm 2017, các công ty dịch vụ công ích phải tiến hành cổ phần hoá. Đây là bước ngoặt trong hoạt động kinh doanh của các công ty khi chuyển sang tự chủ tài chính. Việc phải tính toán đến lợi nhuận trong hoạt động kinh doanh là khó tránh khỏi. Thế nhưng, với đơn giá dịch vụ công ích như hiện nay thì rất khó để các công ty tính đến khấu hao cũng như đầu tư mới hệ thống trang thiết bị thu gom. Riêng đại diện Công ty Dịch vụ công ích quận 1 nhấn mạnh, chưa kể hiện nay quy định về kết cấu phương tiện vận chuyển do Bộ Giao thông Vận tải ban hành không phù hợp với những loại xe chuyên dụng hoạt động trong lĩnh vực vệ sinh. Hệ quả là các xe chuyên dụng chở rác thường xuyên bị lực lượng thanh tra giao thông xử phạt.
Một vấn đề khác là triển khai chương trình thí điểm phân loại rác tại nguồn trong khu dân cư do thành phố phát động rất khó thực hiện. Đại diện Công ty Công ích quận 6 bức xúc, quận được thí điểm nhiều lần thực hiện phân loại rác tại nguồn. Thời điểm năm 2006 đã thực hiện một lần nhưng thất bại do trang thiết bị thu gom không đồng bộ. Rác sau khi đã được người dân phân loại vẫn bị thu gom nhập chung. Đến năm 2015, quận được sở hỗ trợ thí điểm tiếp việc thực hiện phân loại rác tại nguồn nhưng kết quả cũng không cao vì công tác tuyên truyền không duy trì thường xuyên, số người dân tham gia hưởng ứng ít. Mặt khác, quy trình thực hiện việc phân loại rác tại nguồn trong khu dân cư chưa có, đơn giá chưa xác định. Tại các khu vực thực hiện, các công ty phải bù lỗ tài chính cho lực lượng thực hiện nên tính bền vững không cao.
Cần tính đúng, tính đủ
Để có thể nâng cao, cải thiện chất lượng dịch vụ thu gom rác thải trên địa bàn thành phố, đại diện các công ty dịch vụ công ích quận, huyện cho rằng, thành phố cần phải có những hướng dẫn cũng như quy định rõ lộ trình thực hiện cổ phần hóa doanh nghiệp. Đơn giá đối với dịch vụ công ích cũng cần phải được điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. Đơn giá hiện tại đã quá lạc hậu vì đã được xây dựng cách đây hơn 10 năm. Đại diện Công ty Dịch vụ công ích quận 1 yêu cầu thêm, việc thanh toán chi phí thực hiện dịch vụ vệ sinh của thành phố cho các công ty cần phải kịp thời và nhanh chóng. Tránh tình trạng như hiện nay, công việc đã thực hiện từ năm 2013 nhưng đến nay vẫn chỉ là tạm ứng chi phí chứ không phải là được thanh toán chi phí.
Về phía Sở Tài nguyên và Môi trường cần sớm thực hiện quy hoạch thiết lập trạm trung chuyển rác. Thực tế này là rất cần thiết khi 60% lượng rác thải thu gom là do lực lượng thu gom rác dân lập thực hiện. Hiện tại, họ không có sự kết nối đồng bộ với các công ty dịch vụ công ích quận, huyện nên nếu không có trạm trung chuyển này, họ thường xuyên đổ rác ra đường gây bức xúc cho người dân. Mặt khác, sở cũng phải yêu cầu đồng bộ hóa trang thiết bị thu gom đối với lực lượng thu gom rác dân lập. Riêng đại diện Sở Giao thông Vận tải cho biết, ngay từ khi Bộ Giao thông Vận tải ban hành kích thước thùng xe và Cục Đăng kiểm đang áp dụng thì Sở Giao thông Vận tải đã có nhiều kiến nghị không nên áp dụng với xe chuyên chở rác. Thế nhưng ý kiến này đã không được ghi nhận. Hiện sở đã kiến nghị lên UBND TP để làm cơ sở đề nghị Bộ Giao thông Vận tải sửa đổi cho phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.
Ông Nguyễn Trung Tuấn Anh, Trưởng phòng Quản lý chất thải rắn, Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết, trên cơ sở ghi nhận những ý kiến của đại diện các công ty dịch vụ công ích quận, huyện và sẽ tham mưu UBND TP ban hành mẫu xe thu gom rác trên đường. Đồng thời, đề xuất UBND TP sớm xem xét lại đơn giá dịch vụ công ích đối với ngành vệ sinh để đảm bảo tính đúng, tính đủ cho các công ty dịch vụ công ích, tạo điều kiện cho công ty áp dụng được quy định khấu hao trang thiết bị. Sở cũng sẽ làm việc với lực lượng thu gom rác dân lập để tạo điều kiện hướng dẫn lực lượng này cải thiện, nâng cấp tiến tới đồng bộ hóa trang thiết bị thu gom. Riêng về trạm trung chuyển rác, năm 2011 thành phố quy hoạch 40 điểm trung chuyển rác nhưng không thực hiện được. Do vậy, sở cũng sẽ trình UBND TP sớm xem xét vấn đề này để tạo điều kiện nâng cao chất lượng vệ sinh môi trường thành phố trong thời gian tới.
MINH XUÂN
