Sau hơn 4 năm bị trì hoãn vì nhiều lý do, vừa qua, Sở KH-CN TPHCM tổ chức Hội đồng khoa học thẩm tra lại Dự án đầu tư công nghệ nâng chỉ số Octan phân đoạn Naphtha tại Nhà máy lọc dầu Cát Lái, do Công ty TNHH một thành viên Dầu khí TPHCM (Sài Gòn Petro) làm chủ đầu tư, với tổng vốn xây dựng hơn 377 tỷ đồng. Nếu được triển khai, đây sẽ là dự án góp phần đáng kể vào ổn định nguồn xăng dầu sản xuất trong nước.
Nạp gas tại Nhà máy lọc dầu Cát Lái
Không quá phức tạp
Năm 2001, trước yêu cầu nâng cao chất lượng xăng dầu trên thị trường, trong đó cấm các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu xăng pha chì, Sài Gòn Petro đã quyết định nâng cấp, đổi mới hệ thống lọc dầu cũ kỹ của Nhà máy lọc dầu Cát Lái, được xây dựng vào năm 1982, đồng thời tìm kiếm công nghệ nâng cao chỉ số Octan Ron trong xăng theo quy định. Tuy nhiên, phải đến tận năm 2007, Sài Gòn Petro mới nhận được yêu cầu từ đối tác là một công ty xăng dầu lớn tại Trung Quốc chuyển giao công nghệ mới có tên là MUP-Non hydro RIPP. Đây là công nghệ sản xuất xăng có chỉ số Octan cao từ nguồn nguyên liệu condensate, sử dụng một chất xúc tác mới có tên Zeolite RGW-1, do Viện Công nghệ hóa dầu Trung Quốc nghiên cứu tổng hợp thành công năm 2003 và hiện đang áp dụng tại 4 nhà máy lọc dầu vừa và nhỏ của nước bạn.
Theo ông Đặng Vinh Sang, Tổng Giám đốc Công ty Sài Gòn Petro, các hệ thống lọc dầu phổ biến theo công nghệ Isome hóa hoặc Reforming yêu cầu nguồn kinh phí xây dựng rất lớn, công nghệ lại phức tạp. Trong khi đó, MUP lại là công nghệ có thiết kế đơn giản, đầu tư thấp, vận hành linh hoạt, không sử dụng hydro (tiết kiệm đáng kể chi phí) và có thể sử dụng nguồn nguyên liệu đa dạng. Bên cạnh đó, trên nền cơ sở thiết bị hệ thống lọc dầu cũ hiện có của Nhà máy lọc dầu Cát Lái, hệ thống mới này có thể đấu nối dễ dàng và không tốn quá nhiều thời gian. Với các yêu cầu vừa phải như nhiệt độ lò từ 300-4000C, áp suất 0-0,5Mpa, chất xúc tác có tuổi thọ đến hai năm và có thể tái chế trở lại với năng suất hơn 90%, các thiết bị đi kèm được chế tạo đơn giản, có thể sản xuất được trong nước khi có hỏng hóc xảy ra.
Ông Sang cũng cho biết thêm, hiệu suất thu hồi sản phẩm xăng và khí tự nhiên LPG đạt 98%, xăng có chỉ số Octan Ron 87-90 với chất lượng tốt, có thể pha chế thành xăng Ron 92, 95 và cả 98. Đặc biệt, việc thu hồi đồng thời 2 sản phẩm là xăng và khí tự nhiên LPG sẽ cho phép nhà máy tự chủ động năng suất của từng sản phẩm theo giá cả và nhu cầu thị trường.
Cẩn trọng khi chuyển giao
Hiện nguồn xăng dầu sản xuất trong nước chiếm khoảng 30%, chủ yếu từ Nhà máy lọc dầu Dung Quất, phần còn lại chủ yếu là nhập khẩu xăng dầu từ nước ngoài. Chính vì thế, theo nhận xét chung của các nhà khoa học tại hội đồng, một khi có sự biến động của thị trường thế giới, tình hình xăng dầu trong nước cũng sẽ bị ảnh hưởng. Vì thế, nâng cao năng lực sản xuất xăng dầu trong nước là việc làm cấp thiết, dù đó là các nhà máy lọc dầu nhỏ như Cát Lái. Hơn nữa, với năng suất hơn 25.000 tấn/năm, đây vẫn xem là nguồn đáng kể giúp ổn định thị trường xăng dầu phía Nam.
“Hiện Việt Nam đang áp dụng tiêu chuẩn Euro 2 cho xăng dầu, sắp tới đây sẽ là Euro 3, Euro 4, bắt buộc Nhà máy lọc dầu Cát Lái phải đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng xăng dầu nếu muốn tồn tại. Tuy nhiên, cần thẩm tra kỹ công nghệ, đặc biệt là các đối tác đến từ Trung Quốc, khi có quá nhiều vấn đề liên quan đến chất lượng công nghệ mà các đối tác này cung cấp trong suốt thời gian qua”, TS Huỳnh Quyền, Giám đốc Trung tâm Lọc hóa dầu cho biết.
PGS-TS Phan Đình Tuấn, Hiệu phó Trường ĐH Bách khoa TPHCM nhận định: “Điểm mấu chốt của công nghệ này là chất xúc tác Zeolite RGW-1 và cũng là thứ ta hoàn toàn lệ thuộc vào phía bạn. Vì thế, ngoài việc đánh giá chuẩn xác tác dụng của chất xúc tác này, trong hợp đồng chuyển giao, cần yêu cầu đối tác cam kết cung cấp thường xuyên chất xúc tác trên trong thời hạn ít nhất 20 năm, đồng thời ổn định giá cả hoặc chênh lệnh không đáng kể trong suốt thời gian đó. Tránh tình trạng thiếu hụt thành phần chính này trong quá trình đi vào sản xuất. Về lâu dài, có thể tìm hiểu sâu hơn về chất xúc tác, tránh lệ thuộc phía bạn”.
Chủ trì tại Hội đồng thẩm tra công nghệ, PGS-TS Phan Minh Tân, Giám đốc Sở KH-CN TPHCM đánh giá: “Đây được xem là công nghệ mới, phù hợp với điều kiện sản xuất xăng dầu trong nước. Hơn nữa, công nghệ này đơn giản và thân thiện với môi trường. Hai chất đáng lo nhất trong quá trình sản xuất là nước nhiễm dầu và khí bụi đều có thể kiểm soát được với các điều kiện an toàn hiện có tại Nhà máy lọc dầu Cát Lái.
Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả cho đề án, Sở KH-CN sẽ hỗ trợ Sài Gòn Petro trong việc xây dựng một tổ tư vấn, giám sát dự án trong nước bao gồm các nhà khoa học thuộc hai lĩnh vực kỹ thuật và pháp lý. Còn ưu tiên trước mắt là tìm kiếm nguồn hỗ trợ từ Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia cho dự án quan trọng này”.
TƯỜNG HÂN
