Làng nghề truyền thống chế tác đá mỹ nghệ, đá xẻ của 2 xã Vĩnh Minh, Vĩnh Thịnh (huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa) đang làm khổ người dân. Âm thanh chát chúa từ các cơ sở chế tác đá, khói bụi, nước thải… “bủa vây” khu dân cư. Làng nghề đang “đầu độc” làng quê và làng quê đang kêu cứu…
Làng quê kêu cứu!
“Công trường khai thác đá mỹ nghệ của làng nghề cách UBND xã không xa, tiếng máy nghiền, máy khoan đá chát chúa cả ngày, anh em chúng tôi (cán bộ, nhân viên xã) nhiều khi bị tiếng ồn làm phiền”, ông Phạm Văn Châm, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Minh khẳng định.
Nước thải và bột đá bủa vây khu dân cư
Hơn 125ha diện tích núi đá, với trên 10 doanh nghiệp và gần 20 hộ gia đình làm nghề chế tác đá xuất khẩu tại 2 xã Vĩnh Minh và Vĩnh Thịnh hàng ngày đang hành người dân. Tiếng máy khoan, máy nghiền, máy xẻ đá và các cơ sở chế tác đá thủ công trong khu dân cư thi nhau gào thét.
Các cơ sở khai thác và chế biến đá xẻ, đá mỹ nghệ tại đây hầu như không có hệ thống xử lý nước thải công nghiệp đúng quy chuẩn đề ra của Luật Bảo vệ môi trường.
Nước thải chủ yếu xả thẳng ra đồng ruộng hoặc có ao lắng nhưng đào rất thô sơ. Nhiều bể chứa, khi trời mưa, nước và bột đá đã trào ra các thửa ruộng gần đó.
Ông Nguyễn Văn Mai, người xã Vĩnh Thịnh, bức xúc: “Gốc lúa bị “bó bột” trắng xóa, nhiều ruộng nước cạn, mùa hanh khô cứng lại như đá… và vụ sau ruộng còn mà không thể cấy lúa”. Nhiều cơ sở chế tác đá đã lợi dụng việc này để mua lại ruộng và nông dân đành cắn răng bán đi “nồi cơm” của gia đình.
Hiện nay, diện tích đất nông nghiệp của xã Vĩnh Minh chỉ còn trên 100ha và xã Vĩnh Thịnh là 708ha, trong khi đó dân số trên 11.000 người, nên việc tận dụng đất nông nghiệp để đảm bảo an ninh lương thực tại chỗ là rất cần thiết. Tuy nhiên hàng năm, năng suất lúa của những thửa ruộng gần các cơ sở chế tác đá đã giảm đi rất nhiều.
Gần đây, cụm công nghiệp tại đây mới được manh nha. Việc trước mắt bây giờ là phải vận động các cơ sở chế tác đá mỹ nghệ trong khu dân cư di chuyển vào khu vực quỹ đất quy hoạch phát triển cụm công nghiệp của 2 xã. Đồng thời hướng dẫn các cơ sở này xây dựng bể lắng đúng quy chuẩn để hạn chế gây ô nhiễm môi trường; quy định giờ làm, giờ nghỉ để người dân ở gần khu vực cơ sở chế tác đá không bị “hành”.
Đã có giải pháp?
Rút kinh nghiệm từ các cơ sở chế tác đá ở các tỉnh Ninh Bình, Hà Nam…, UBND huyện Vĩnh Lộc đã lập dự án xây dựng Cụm công nghiệp Vĩnh Minh – Vĩnh Thịnh, kêu gọi các doanh nghiệp có năng lực khai thác và quản lý vào cụm công nghiệp đầu tư sản xuất.
Tất nhiên yếu tố bảo vệ môi trường trong quá trình khai thác và chế tác đá đã được huyện đặt lên hàng đầu. Thế nhưng theo chúng tôi, việc này vẫn chưa có nhiều cơ sở thực hiện. Ngoài Công ty TNHH Hà Thanh có nhà xưởng, khuôn viên đẹp và bể lắng hiện đại, còn lại các cơ sở khác đều không có bể lắng hoặc có thì chỉ nhằm đối phó các ngành chức năng.
Được biết, UBND huyện Vĩnh Lộc vừa qua đã mạnh tay xử lý một số cơ sở vi phạm, đình chỉ khai thác và chế tác đá do gây ô nhiễm môi trường. Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Vĩnh Lộc đã cử cán bộ chuyên trách giám sát tích cực hơn, nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các cơ sở có hành vi vi phạm Luật Bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, tới nay hầu như các cơ sở chế tác đá chỉ chấp hành theo kiểu đối phó .
Thường Thường
