Mặc dù Crash (Đổ vỡ) được sản xuất và trình chiếu từ năm 2004 nhưng nó vẫn được Viện Hàn lâm Điện ảnh Hoa Kỳ xếp vào danh sách phim của năm 2005 do phát hành tại Mỹ trễ hơn các nước khác. Hãng phim độc lập Lionsgate đặt nhiều hy vọng vào phim này trong cuộc chạy đua đến Oscar 2006.
Cảnh viên cảnh sát da trắng cứu nữ diễn viên da màu trong Crash.
Hầu như mọi người đều bất ngờ trước chiến dịch tranh cử Oscar của phim Crash. Hãng Liongate gửi hơn 130.000 bản DVD cho những người trong ngành công nghiệp điện ảnh Hollywood, từ các hiệp hội diễn viên, đạo diễn cho đến các nhà sản xuất. Thông thường, các hãng phim chỉ bỏ ra khoảng 12.000 đến 20.000 bản đĩa phim để gửi cho các thành viên của Viện Hàn lâm chứ chưa từng có một số lượng lớn DVD nào được đem tặng nhiều như Crash.
Giám đốc của Hãng Phát hành phim Lionsgate, Tom Ortenberg, cho biết, sở dĩ họ thực hiện chiến dịch đặc biệt này vì bộ phim không còn chiếu ở rạp, DVD cũng phát hành từ khá lâu và vì thế hãng phim không còn lo lắng về chuyện mất bản quyền nữa.
Crash đã thành công đáng nể về doanh thu khi chỉ tốn 6,5 triệu đôla mà thu về được trên 55 triệu đôla tại khu vực Bắc Mỹ. Tuy vậy, bộ phim này lại bị bỏ rơi tại giải Quả cầu vàng – một trong những giải quan trọng ảnh hưởng đến cuộc đua Oscar. May mắn thay, bộ phim vẫn được công nhận giá trị nghệ thuật tại các giải thưởng của các nhà phê bình phim cũng như giải thưởng của các hiệp hội trong ngành điện ảnh Hoa Kỳ.
Crash được hầu hết các nhà phê bình phim đánh giá cao vì đề cập một vấn đề vẫn còn nhức nhối tại Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ: nạn phân biệt chủng tộc. Khoảng chục nhân vật xuất hiện trong bộ phim, họ khác nhau về màu da, chủng tộc, văn hóa – từ da trắng đến da màu; người Hispanic (Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha), người gốc Phi và người châu Á “va chạm” nhau trong những tình huống éo le, bất ngờ và nhiều bi kịch trong 36 tiếng đồng hồ tại Los Angeles.
Trong nửa đầu phim, người xem nhận diện những con người đó, phân định tốt - xấu bằng cái nhìn thiện cảm hoặc ác cảm vì những hành động của họ: một ông già gốc Ba Tư khó tính luôn càm ràm bằng tiếng mẹ đẻ; hai tên da đen phàn nàn vì bị phân biệt đối xử trong quán ăn và trả thù bằng việc đi ăn cắp xe của dân da trắng; viên nghị sĩ da trắng tìm cách tô đẹp hình ảnh của mình bằng cách vờ tỏ ra cao thượng với dân da màu trong khi bà vợ thì ghét cay, ghét đắng bất kỳ ai khác màu da; một anh thợ sửa khóa gốc Mexico hiền lành, thương yêu bảo bọc đứa con gái tránh xa bạo lực nhưng luôn bị nghi ngờ là kẻ bất lương; một viên cảnh sát da trắng căm ghét dân da đen và trút hết sự tức giận đó lên đôi vợ chồng đạo diễn – diễn viên da màu bằng trò sàm sỡ khiến cậu bạn đồng sự cảm thấy kinh tởm đòi thuyên chuyển công tác.
Crash – có nghĩa là va chạm, cũng có nghĩa là đổ vỡ. Người xem tìm thấy những sự va chạm của những số phận, những con người xa lạ với nhau. Người xem xúc động đến đứng tim khi một bé gái đỡ đạn cho cha vì tin vào câu chuyện thần tiên mà cha em kể, người cha thét lên trong đau đớn cùng cực và kẻ giết người bàng hoàng nhận ra mình đang gây tội ác… Nhưng Crash làm người xem đau đớn bao nhiêu thì xoa dịu họ lại bấy nhiêu, để người xem tin rằng, trên đời này, sự yêu thương sẽ khiến những vết thương mau lành lặn…
Crash. Tựa ở Việt Nam: Tai nạn bất ngờ; Đạo diễn: Paul Haggis; Diễn viên: Matt Dillon, Thandie Newton, Brendan Fraser, Sandra Bullock, Don Cheadle, Terrence Dashon Howard, Ryan Phillipe, Ludacris; 6 đề cử Oscar.
PHAN DIÊN ANH
