TPHCM đang chuyển mùa với những cơn mưa rải rác mấy ngày qua. Mưa chưa lớn nhưng nỗi lo… ngập đã bắt đầu.
Mưa lớn, ngập nhiều
Tiến sĩ Hồ Long Phi (Đại học Quốc gia TPHCM) đã liên tục quan sát mưa trên địa bàn TPHCM từ năm 1982 đến nay và kết quả không khỏi làm nhiều người giật mình. Nếu như từ 1982 đến 1991, mỗi năm chỉ có một cơn mưa có lượng 100mm thì từ 1992 đến 2006, mỗi năm đã có khoảng 5 cơn mưa có lượng như vậy.
Còn từ năm 2007 đến nay, số lượng những cơn mưa lớn có lượng mưa khoảng 100mm đã tăng lên rất nhiều và đã gây ra những đợt ngập trầm trọng trên địa bàn TPHCM.
Tình trạng ngập gây rối loạn giao thông thường xảy ra vào mùa mưa tại TPHCM. Ảnh: ĐỨC TRÍ
Thống kê mới đây nhất của Trung tâm Điều hành chương trình chống ngập nước TPHCM (TTCNN) cho thấy, trong suốt mùa mưa năm 2009, có đến 50 cơn mưa gây ngập lụt, tương đương đến 1/3 số trận mưa trong cả năm 2009.
Mùa mưa năm 2010 với những diễn biến bất thường của thời tiết do ảnh hưởng biến đổi khí hậu (mùa khô quá nóng), nhiều chuyên gia đã dự báo, sẽ xuất hiện nhiều cơn mưa lớn, có khả năng gây ngập trầm trọng cho TPHCM. Tuy nhiên, không chỉ có mưa, biến đổi khí hậu cũng đã tác động tiêu cực đến triều cường tại TPHCM.
TTCNN cho biết nếu như đỉnh triều cao nhất ghi nhận được trong năm 2007 là 1,49m thì con số đó của năm 2008: 1,55m và năm ngoái: 1,56m! Tất cả những nguy cơ này đang có chiều hướng thành “bệnh” khó trị bởi sự tắc trách của không ít đơn vị liên quan.
Thống kê của Công ty Thoát nước đô thị TPHCM cho thấy, có ít nhất hơn 220 vị trí thi công các dự án cơ sở hạ tầng dàn trải trên nhiều tuyến đường lớn bé, đi qua nhiều quận huyện khác nhau có ảnh hưởng xấu đến hệ thống tiêu thoát nước.
Phó Giám đốc Công ty Thoát nước đô thị TPHCM Lê Thanh Sơn cho biết, nhiều đơn vị thi công đã tự ý tháo dỡ các tuyến cống thoát nước hiện hữu; bơm nước có lẫn bùn đất xuống hầm ga; dẫn dòng không đảm bảo khả năng thoát nước; thậm chí “vô tư” bít luôn cửa xả…
Trong khi đó nhiều dự án nạo vét kênh, rạch-một trong những hệ thống tiêu thoát nước của TP, lại đang được triển khai rất chậm làm cho tình hình ngập tại TPHCM vẫn chưa có nhiều tín hiệu sáng sủa.
Nhiều giải pháp cấp bách
TTCNN cho rằng có 3 giải pháp trước mắt TP cần tập trung thực hiện trong thời gian tới để giải quyết một bước vấn nạn ngập lụt trên địa bàn.
Trước hết, cần phải tăng cường công tác quản lý hệ thống tiêu thoát nước. Trong đó có những điểm nhấn chủ yếu như xây dựng hoàn chỉnh bản đồ số hóa hệ thống thoát nước trên toàn TP để làm cơ sở cho việc phân cấp quản lý, thống nhất số liệu và nâng cao hiệu quả quản lý hệ thống thoát nước; tăng cường và phối hợp kiểm tra, xử lý đối với các vị trí thi công công trình cơ sở hạ tầng xâm hại đến hệ thống thoát nước.
Ưu tiên triển khai kế hoạch, giải pháp xóa/giảm ngập cấp bách. Công tác này bao gồm những phần việc đáng chú ý như tập trung nạo vét các tuyến cống, cửa xả, kênh rạch đặc biệt ưu tiên các “điểm nóng” vì thường xuyên ngập lụt.
Nhóm giải pháp cuối cùng, tập trung thực hiện chương trình và các dự án trọng điểm.
Có thể nhắc đến yêu cầu tập trung giải quyết dứt điểm vấn đề ô nhiễm môi trường và ngập úng tại “điểm nóng” kênh Ba Bò; các dự án thoát nước, phục vụ chống ngập ở khu vực kênh Hàng Bàng; dự án xây dựng cống kiểm soát triều trên kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè; đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đê bao và cống kiểm soát triều; tập trung xử lý các dự án đang ì ạch tiến độ do vướng thủ tục chuẩn bị đầu tư, tách dự án giải tỏa mặt bằng và thanh lý các dự án không đạt yêu cầu…
Về lâu dài, các nhà khoa học cho rằng nghiên cứu áp dụng mô hình xây dựng hồ chứa nước trong mùa mưa.
Tại nhiều nước trên thế giới như Nhật, Mỹ, Thái Lan… đã áp dụng thành công mô hình này. Mùa mưa, nước sẽ được trữ trong các hồ chứa và mùa hè TP có thể sử dụng nước hồ để làm nước sạch phục vụ người dân. Đây là lĩnh vực không đem lại lợi nhuận nhanh. Do đó, Nhà nước cần có cơ chế chính sách ưu đãi để thu hút nhà đầu tư.
AN NHIÊN-TRUNG KHANH
