Quan hệ Mỹ - Trung Quốc lại gia tăng căng thẳng sau vụ Hải quân Trung Quốc thu giữ một thiết bị ngầm nghiên cứu khoa học không người lái của Hải quân Mỹ tại vùng biển quốc tế thuộc biển Đông.
Giải quyết “ổn thỏa”?
Theo giới chức Mỹ, một tàu chiến của Hải quân Trung Quốc đã thu giữ thiết bị thu thập thông tin khoa học của tàu nghiên cứu hải dương USNS Bowditch của Mỹ tại vùng biển cách vịnh Subic khoảng 50 hải lý về phía Tây Bắc. Giới chức Mỹ cho biết thêm đây là thiết bị đo độ mặn và nhiệt độ nước biển của Hải quân nước này, song do công ty tư nhân điều hành. Nhà chức trách Mỹ lập tức gửi đề nghị chính thức yêu cầu phía Trung Quốc phải trao trả thiết bị nói trên. Ben Cardin, nghị sĩ Dân chủ thuộc Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ, cho rằng hành động tịch thu của Trung Quốc vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế.
Tàu nghiên cứu hải dương USNS Bowditch của Mỹ
Giới quan sát cho rằng vụ việc có thể sẽ châm ngòi căng thẳng giữa hai bên sau khi một cơ quan nghiên cứu của Mỹ công bố các ảnh vệ tinh tố cáo Bắc Kinh lắp đặt phi pháp các hệ thống vũ khí trên các đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Vụ việc này diễn ra trong bối cảnh Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump mới đây tuyên bố trên trang mạng cá nhân rằng ông sẽ cứng rắn với những hành động quân sự hóa của Trung Quốc ở biển Đông. Hiện giới chức Trung Quốc chưa đưa ra bình luận gì về thông tin nêu trên. Tuy nhiên, theo giới quan sát, hành động của Trung Quốc là nhằm đáp trả lại những tuyên bố cứng rắn với Trung Quốc trong thời gian gần đây của ông Trump, trong đó có chính sách “một Trung Quốc”.
Theo trang mạng của Tổ chức phân tích thông tin tình báo Stratfor, cũng có thể Bắc Kinh muốn thể hiện rằng Trung Quốc không có ý định thay đổi chiến thuật quyết đoán tại biển Đông. Còn tại Mỹ, vụ việc chắc chắn sẽ thổi bùng cuộc tranh cãi về việc đâu là cách thức tốt nhất để xử lý mối quan hệ của Washington và Bắc Kinh trong những năm tới, nhất là khi ông Trump đang chuẩn bị lên cầm quyền.
Trong khi đó, vào ngày 17-12, phản ứng của tờ Thời báo Hoàn Cầu (Trung Quốc) khiến dư luận khá bất ngờ. Báo này dẫn một nguồn tin quân sự Trung Quốc cho biết, vụ việc này sẽ được giải quyết “ổn thỏa”. Nguồn trên cho biết thêm, thiết bị trên đã được kiểm tra chỉ nhằm ngăn chặn bất kỳ vấn đề hàng hải nào trên vùng biển tranh chấp. Cùng ngày, theo hãng Reutes, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết nước này và Mỹ đang sử dụng các kênh quân sự để giải quyết hợp lý vụ việc trên.
Cần phản ứng thận trọng
Đề cập đến chính sách ngoại giao với Trung Quốc, trong bài phát biểu mới nhất tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Barack Obama cho biết, ông đã khuyên người kế nhiệm Donald Trump cần thực hiện chính sách ngoại giao một cách có hệ thống, thận trọng, có mục đích. Ông Obama cảnh báo Bắc Kinh sẽ phản ứng khi Mỹ muốn giải quyết cứng rắn một số vấn đề gây căng thẳng khác, trong đó có biển Đông. Ông Obama cũng nhấn mạnh rằng Mỹ - Trung đang có mối quan hệ hợp tác quan trọng vì hai bên có nhiều lợi ích trong vấn đề kinh tế, an ninh, đối ngoại trên toàn cầu.
Cảnh báo của ông Obama không phải là không có cơ sở. Mới đây, các nhà điều tra Trung Quốc được cho là đang điều tra hành vi làm giá tại các đại lý của liên doanh nội địa SAIC-GM (General Motors) ở Trung Quốc. Ủy ban cải cách và phát triển quốc gia (NDRC) Trung Quốc có thể phạt GM tới 10% doanh thu năm ngoái nếu có kết luận vi phạm các quy định về chống độc quyền. Cũng chưa rõ đây có phải là hành động “ăn miếng trả miếng” hay không sau hàng loạt vụ Chính phủ Mỹ áp giá các sản phẩm thép, điều tra trốn thuế các sản phẩm nhôm từ Trung Quốc. Đang xuất hiện những lo lắng từ giới kinh doanh Trung Quốc sau khi ông Trump cho biết sẽ giữ lập trường đối đầu với Đại lục trong vấn đề thương mại, đe dọa áp thuế đến 45% với hàng hóa Trung Quốc.
THANH HẰNG (tổng hợp)
