Những sai phạm vì sao chậm xử lý?

Dù không có chức năng tổ chức triển lãm, nhưng khu nghệ thuật sắp đặt (tên gọi: Agora hay khu “XQ bày tỏ”) vẫn tồn tại 3 năm qua với nhiều chuyện ngụ ngôn đời mới, do chính họ tự nghĩ ra với những câu chữ ma mị, nhiều ẩn ý.

• Chuyện ngụ ngôn “thời... bịa đặt”

XQ - Sử Quán thành lập năm 1994 với tên gọi “Tổ hợp tranh thêu lụa XQ” do ông Võ Văn Quân (nguyên là nhân viên trung cấp y tế) và bà Hoàng Thị Xuân (nghệ nhân thêu tay) thành lập. Sau 6 lần thay đổi, bổ sung chức năng trong giấy phép, tháng 1-2005, “Công ty TNHH XQ – Sử Quán”, chuyển về 258/13 đường Mai Anh Đào, TP Đà Lạt.

Công bằng mà nói, tranh thêu của XQ với kỹ nghệ thêu chân dung, thêu tranh hai mặt, thêu tranh nổi ba chiều thì ở Việt Nam hiện nay, chắc chưa ai có thể hơn họ. Khách tham quan, dù trong hay ngoài nước đến thăm XQ đều ngưỡng mộ tài năng các nghệ nhân thêu tay.

XQ ngày càng nổi tiếng bởi những hoạt động “ngoài luồng”: Tổ chức không phép cuộc thi “Người đàn ông quyến rũ”, phát hành công khai nhiều VCD dán tem nội dung mập mờ. Hơn thế, triển lãm nghệ thuật sắp đặt gây phản cảm cho người xem suốt 3 năm qua với nhiều câu chuyện tự kể mang nhiều ẩn ý.

Chuyện thứ nhất: Một cái giường trống với vài bó chỉ thêu bạc màu cùng hai bức màn trắng nhuốm màu tang thương bay tả tơi trong gió, trên tường vẽ một cô gái mặc áo dài, nằm ngửa cong rướn người lên và trên tường có câu viết “Trận kịch phát – history”. Lời thuyết minh là: Câu chuyện về cô thợ thêu được sống và làm việc với những nét đẹp của dân tộc trong tranh thêu, và cuộc sống êm đềm nhẹ nhàng trong khuôn viên của XQ. Hết giờ làm việc, bước ra xã hội, phải đối diện với những cảnh đời éo le, những cạm bẫy ở những quán karaoke, quán nhậu… và không chịu đựng nổi thực tế phũ phàng, cay đắng ấy, cô lên cơn kịch phát vì lịch sử xã hội này (?!).

Cảnh khác: Hang tam giác. Người gỗ chồm lên khỏi mặt đất, hai mắt lồi ra nhìn vẻ rất sợ hãi. Có hai thanh niên tóc dài, cởi trần lăm lăm trên tay con dao phay lừ lừ trồi lên mặt đất từ sau lưng người gỗ. Lời thuyết minh thế này: Đây là hiện thân của hai vị thần linh vô thức giấu mặt mà nếu chúng ta không biết cách cư xử, họ sẽ trổi dậy dưới dạng ma túy, xì ke, bạo lực (ma túy, xì ke, bạo lực mà cũng được gọi là thần linh ư ?!)…

Chưa hết. Chỉ mỗi chuyện đơn giản là đi xem ké truyền hình nhà hàng xóm cũng đủ để người ta nghĩ ra câu chuyện kể về sự bức bối, trói buộc được diễn đạt bằng những sợi thừng đen trói thít chặt người những đứa trẻ, người lớn khi “phải xem” những tin tức, quảng cáo trên truyền hình VN, tức đến nỗi lồi cả mắt.

Trong đó lại có “sắp đặt” một thanh niên mặc sơ mi trắng, thắt cà vạt rất trí thức, tự ụp cái sô nước lên đầu nhìn rất… tâm thần, và ở đó cũng có một “câu chuyện ngụ ngôn” về những giọt nước bẩn lấy từ thau nước dưới chân đổ lên đầu người và gọi đó là sự áp đặt…?!

• “XQ bày tỏ” những quan điểm gì?

Khu triển lãm nghệ thuật sắp đặt ở trên, có tên gọi là Agora hay còn gọi là khu “XQ bày tỏ”, mà theo cô thuyết minh nói – đó là nơi mà ở đó những nghệ sĩ XQ mong muốn bày tỏ những quan điểm của mình…

Hãy nghe lời thuyết minh của XQ nói về khu Agora: Căn phòng triển lãm của những người bị ruồng bỏ, nói về những con người sống mập mờ, nước đôi hay oán hờn vì họ sinh ra từ những nỗi niềm cô đơn khắc khoải, hy vọng bị ức chế cho nên những tác phẩm này được sáng tác từ nỗi bất an của mình trước cuộc sống đi tìm sự cứu rỗi của linh hồn.

Ngành văn hóa – thông tin và quan chức có trách nhiệm ở Lâm Đồng có biết XQ muốn bày tỏ những quan điểm gì trước hàng vạn du khách, suốt 3 năm qua? Cuộc thi “Người đàn ông quyến rũ” tổ chức rầm rộ không xin phép, sau đó, XQ lại làm VCD Người đàn ông quyến rũ để bán công khai.

Còn nữa, chỉ một loại tem VCD do Cục Điện ảnh cấp, có tên “Lễ giỗ tổ nghề thêu 2005", QĐ số 105/SVHTT (?) đã được dán trên 3 VCD có nội dung khác nhau: Người đàn ông quyến rũ, Người đẹp nghề thêu (cuộc thi tuyển hoa khôi của XQ) và Lễ hội nghề thêu. Tất cả đều được bán công khai và rộng rãi với giá 15.000 - 20.000 đồng/VCD. Chuyện sai phạm thế này, chắc Sở VH –TT Lâm Đồng cũng chưa biết? Bởi các VCD vẫn còn được bán công khai ở XQ - Sử Quán.

Chánh Thanh tra Sở VH-TT Lâm Đồng Lê Văn Mão đã ký giấy phạt XQ hai lần do tổ chức triển lãm không phép (lần 1 ngày 15-1-2003, lần 2 ngày 12-7-2005). Phạt thì đóng tiền, nhưng Công ty TNHH XQ - Sử Quán vẫn “bình chân như vại”, mở cửa triển lãm có bán vé suốt 3 năm qua?! Chẳng thế mà dư luận ở Đà Lạt, kể cả thợ XQ đều nói: ”Ông Quân quen lớn lắm, không ai làm chi nổi ông Quân mô!”(?).

Mang thắc mắc trên đi hỏi lãnh đạo UBND tỉnh Lâm Đồng, thì Chủ tịch Huỳnh Đức Hòa và Phó Chủ tịch Trương Văn Thu khẳng định: “Chúng tôi không quen biết anh này. Lãnh đạo tỉnh chẳng ai bao che anh này”.

• Thay lời kết

Thượng tá Thái Xuân Hổ, Trưởng phòng PA 25 Công an Lâm Đồng, đã nói: “Công ty TNHH XQ - Sử Quán không có chức năng tổ chức triển lãm mà vẫn cố ý tổ chức triển lãm không phép, thì phạt. Sau đó, buộc họ chấm dứt hoạt động trên. Sai phạm về văn hóa của XQ - Sử Quán tồn tại lâu như thế do ngành văn hóa – thông tin đã không kiên quyết làm đến nơi đến chốn, nếu thật sự có vướng mắc gì đó phải báo cáo xin ý kiến lãnh đạo, để lâu như thế là không đúng” .

Theo chúng tôi, ý kiến của Thượng tá Thái Xuân Hổ là chính xác. Chúng ta không nên mua việc và làm tốn kém thời gian của nhiều người và tiền bạc của dân để thành lập hội đồng thẩm định nghệ thuật, đánh giá cho một hoạt động cố ý sai phạm, mang nhiều ẩn ý trong ngôn từ và phản cảm về hình ảnh trưng bày nếu như không phải Sở VH-TT Lâm Đồng muốn hợp thức hóa hoạt động triển lãm nghệ thuật sắp đặt ở XQ - Sử Quán.

Còn nữa. Với việc xử lý quá chậm chạp đối với các sai phạm của XQ - Sử Quán, như nghệ thuật sắp đặt, tổ chức công khai không phép các cuộc thi vô bổ, để trôi nổi các VCD nội dung và tem nhãn nhập nhằng buôn bán công khai…, dư luận thắc mắc, không biết, lãnh đạo Sở VH–TT Lâm Đồng ngoài sự chậm trễ xử lý do thiếu kiên quyết, có còn lý do nào khác…?

THÚY THÚY – BÍCH CHÂU