Tôi loay hoay quét mạng nhện trên trần nhà, chuẩn bị một cuộc tổng vệ sinh nhà cửa để đón tết cổ truyền. Út Huy đi học về lúc ấy, liệng chiếc cặp lên ghế salon, ngồi phịch xuống kế bên, thở dài nghe não ruột. Tôi ngưng tay chổi ngó nó từ đầu tới chân. Nó lấm la lấm lét nhìn tôi, lúng búng: “Anh Ba... anh Ba...”. Đưa mắt nhìn nghi ngại, tôi biết gặp chuyện không vui. “Lão thầy đánh em, anh Ba à!”. Tay nó xoa lấy mông, nước mắt lưng tròng. Trời ạ, thằng học trò quỷ sứ lại dám gọi thầy giáo chủ nhiệm của mình bằng “lão thầy” thì... hết nước nói. Tôi chống nạnh, hỏi gằn: “Sao ổng đánh?”. “Tự nhiên à!”. “Tự nhiên?”. Tôi nổi cáu: “Phải có nguyên nhân chớ. Vô lý!”. Út Huy im thin thít. Nó lảng tránh đôi mắt đang trợn trừng của tôi. Tôi nạt: “Mày quậy trong giờ học phải không? Hay đánh lộn với bạn, hay không thuộc bài? Nói thật đi, nói!”. Út Huy ấp úng: “Em... em... không thuộc bài! Bài tập ở nhà cũng... quên làm!”. “Ờ, phải rồi. Bài không lo học, bài tập thì quên làm. Thời giờ mày dùng để làm gì hả?”. “Đâu có, em chơi tem sưu tập mà!”. “Hứ... Tem, tem, tem… Ai cấm mày chơi tem đâu, nhưng chơi phải có giờ có giấc. Thầy đánh cũng vừa rồi”. “Phải báo thù cho em, anh Ba ơi?”. Tôi há hốc mồm nhìn nó. Tôi nắm lấy vành tai nó, véo một cái, rồi gằn giọng: “Tao cấm mày ăn nói mất dạy nghe chưa! Thầy cô là cha mẹ ở chốn học đường, mày là thứ con cái hư hỏng bê bối, ăn đòn cho chừa thôi!”. Thằng nhóc nức nở: “Nhưng... ổng đánh em... đau quá... hu hu...”.
Minh họa: K.T.
Tôi xoay người Út Huy lại, kéo quần nó xuống. Trên làn da trắng nõn của thằng nhóc hằn lên ba dấu, nói đúng hơn là ba lằn đỏ bầm. Tôi giật thót mình, ruột gan tim phổi như bị ai nắm bóp. Đầu tôi nóng bừng lên. Tôi không còn là tôi nữa trong khoảnh khắc ấy. “Giờ này ổng còn ở trường không?”. Thằng nhóc lắc đầu, buồn bã: “Ổng về rồi. Bữa nay là buổi học cuối học kỳ I, ngày mai nghỉ tết rồi anh Ba ơi...”. Tôi chợt nhìn về một cõi xa vời vợi. Ở nơi ấy, kỷ niệm xưa thời còn ngồi trên ghế nhà trường đang đủng đỉnh dạo chơi giữa hương đồng cỏ nội mênh mông thật hiền hòa. Kỷ niệm về một cú cốc đầu mà một người thầy đã tặng cho tôi hiện rõ trong tâm thức...
… Năm học lớp 7, tôi là trưởng lớp, học xuất sắc mọi môn, lại rất ngoan hiền. Giờ Hóa, thầy phụ trách môn nghỉ dạy vì bệnh, thầy Chi đến dạy thay tạm thời gian. Đầu bài giảng mới, thầy Chi hỏi: “Ký hiệu hóa học của thủy ngân là... là...”. Thầy bỏ lửng để chờ cả lớp đồng thanh trả lời. Nhưng lớp học im re. Thầy chỉ một bạn ngồi bàn đầu, rồi lặp lại câu hỏi: “Ký hiệu hóa học của thủy ngân là...?”. Bạn ấy lúng búng: “Thưa thầy… chưa học đến ạ!”. “Sao lại chưa? Đã học qua chưa, cả lớp?”, thầy bực bội hỏi to. Thầy chỉ vào tôi, hỏi gằn: “Học chưa?”. Tôi lúng túng đứng dậy, cố moi trí nhớ đang hỗn độn của mình. Không nhớ. Thật kỳ lạ đến tức tối. Giọng thầy Chi lại vang lên: “Ký hiệu hóa học của thủy ngân, học chưa?”. “Thưa thầy chưa ạ!”, tôi đáp đại.
Thầy Chi bước lại cầm cuốn vở Hóa của tôi lật xem. Sột soạt, sột soạt... Rồi thầy đưa cuốn vở trước mặt tôi, chỉ vào và hỏi: “Chớ cái gì đây? Cái gì đây?”. Tôi hoa mắt lên nhìn vào những chữ viết của chính mình đang nhảy múa trên trang vở. Trong cuộc nhảy múa tập thể tưng bừng của chữ nghĩa ngôn từ ấy, đang có sự hiện diện của Hg, ký hiệu hóa học của thứ chết tiệt kia. Tôi tái mặt, cứng họng. Và, lãnh liền một cú cốc ngay trên đầu tá hỏa tam tinh, tứ mặt trời. Phải, thầy Chi đã cốc tôi trên đầu! Thầy Chi bước lên bục giảng, quét mặt nhìn quanh, hỏi: “Trưởng lớp đâu?”. Trời ạ! Tôi muốn chui ngay xuống gầm bàn. Các bạn chỉ tôi. Thầy mỉa mai: “Té ra là ông thần này. Sao nghe nói ông trưởng lớp 7B giỏi ngoan lắm mà?”. Tôi cúi gằm mặt xuống. Tai nghe ong ong. Cuối giờ, thầy gọi tôi lại khi cả lớp đã ra khỏi phòng. Nhìn tôi bằng đôi mắt hiền từ, thầy hỏi: “Có đau lắm không?”. “Thưa thầy... đau ạ. Nhưng em đáng tội, không oan ức đâu ạ!”. Thầy nhoẻn miệng cười: “Phải như em trả lời học rồi mà quên, thì thầy đã không nổi nóng. Thầy nóng quá, lỡ nặng tay với em, bây giờ thầy mới thấy hối hận. Bậy quá, thầy xin lỗi em vậy nhé!”. “Thưa thầy”, tôi xúc động muốn khóc, “em... em… không sao đâu ạ!”.
Từ ngày ấy, đến tận hôm nay, đã hai mươi lăm năm tôi vẫn nhớ rõ mồn một. Trong suốt thời gian dài dằng dặc ấy, nếu có một ai bất chợt hỏi tôi: “Ký hiệu hóa học của thủy ngân là gì?”, tôi sẽ “độp” ngay tức khắc: “Hg”. Không phải chỉ nhớ Hg, mà nhớ tất cả, tất cả những gì cần nhớ đã thu thập được từ học đường. Nhớ, là nhờ cú cốc đầu đáng nhớ ấy…
Tôi thở dài, quay nhìn Út Huy. Nó đang trông chờ, hy vọng tràn mắt. Tự dưng cơn giận quỷ quái trong tôi trỗi dậy, tôi hằn học xổ một tăng: “Thầy đánh cho mày khôn ngoan lên. Thương thì mới đánh, ghét thì bỏ thí cho mày tự do lêu lổng”. Thằng nhóc ngơ ngác sững sờ. Tôi tiếp: “Mày phải cảm ơn thầy. Tao cũng phải cảm ơn thầy đã dạy mày”. Út Huy kinh ngạc. Đúng lúc đó, một người bước vào nhà. Tôi đưa mắt nhìn. Lạ hoắc. Ai vậy kìa? “Ổng đó, anh Ba!”, thằng nhóc reo lên vừa mừng, vừa sợ. “Ổng”? A... thì ra là người đã ban tặng cho thằng út em tôi ba lằn roi nơi mông. Tôi sững sờ, chỉ trố mắt chăm chăm nhìn khách. Tôi thấy “ổng” đang cầm trên tay một gói quà gói giấy hoa trang nhã, dường như là một cuốn sách gì đó. “Ổng” bước lại trước tôi, giọng buồn hiu: “Tôi là thầy giáo chủ nhiệm lớp của em Huy. Tôi đến đây để xin lỗi cùng gia đình, xin lỗi em Huy, tôi không kìm được cơn nóng nhất thời, nên đã mạnh tay với em. Giá như em Huy đừng có nhảy né, múa võ... thì chuyện đáng tiếc đã không xảy ra. Tôi ân hận quá. Thành thật xin lỗi cùng phụ huynh!”. Giọng thầy đều đều vang lên. Tôi cảm thấy như gió mát trong lành vào tận nhà. Tôi mỉm cười: “Dạ, không sao đâu thầy ạ!”. Tôi nói thật lòng. Rất thật lòng. Và tôi vừa sực nhớ đến... cú cốc đầu năm nào.
Thầy bước lại bên Út Huy, giọng nhỏ nhẹ: “Thầy xin lỗi em nhé... Vì ngày mai trường đã nghỉ tết, thầy trò ta không gặp nhau trong những ngày tới, thầy đến đây trước là xin lỗi em, sau là... tặng em món quà mừng xuân mới nho nhỏ, mong rằng em không giận thầy, bỏ qua hết chuyện năm cũ này đi nhé?”. Tôi thấy thầy trao cho Út Huy gói quà, lại móc túi áo lấy ra một chai dầu nóng dúi vào tay nó. Xong, thầy âu yếm xoa đầu nó. Khi thầy ra về, Út Huy lộ vẻ thích thú khi mở lớp giấy hoa xem quà. Trong đó là hai cuốn sách. Một cuốn có tựa đề “Tâm hồn cao thượng” còn mới keng. Cuốn kia là cuốn sách cũ được xuất bản trước năm 1975, tựa đề: “Nghệ thuật chơi tem”. Thằng nhóc xem thử bên trong, không lộ chút vui mừng, còn bĩu môi nói: “Tưởng tặng cho cuốn truyện tranh chớ, tặng gì mấy cuốn này!”.
Tôi cốc nhẹ lên đầu nó, nói: “Đồ ngốc. Mấy cuốn sách này đáng giá nghìn vàng đó! Mày thật là hạnh phúc khi được một người thầy chủ nhiệm quan tâm sâu sát, nắm bắt được sở thích học trò mình như vậy. Lo mà làm sách gối đầu giường, đem ra đọc rồi nghiền ngẫm ba ngày tết đi em!”.
Uất Kim Hương
