Hiện nay báo chí đang nói nhiều tới việc xử lý 11.000 căn nhà xây dựng không có giấy phép hoặc sai giấy phép xây dựng (GPXD) sau khi đã có Luật Xây dựng. Đặc biệt có tình trạng người dân chỉ xây dựng (XD) sai bản vẽ thiết kế đính kèm GPXD một chút cũng bị yêu cầu tháo dỡ, gây tổn thất và phiền hà. Theo tôi, có hai nguyên nhân xảy ra tình trạng này:
- Một là cán bộ công chức (CBCC) thừa hành quá máy móc, vô cảm, sợ trách nhiệm.
- Hai là CBCC hiểu chưa đúng nội dung quy định của pháp luật, đã đồng nhất bản vẽ thiết kế với GPXD.
Về nguyên nhân thứ nhất xin miễn bàn trong bài này. Còn nguyên nhân thứ hai có những căn cứ pháp lý như sau:
- Điều 68 (về quyền và nghĩa vụ của người xin cấp GPXD của Luật XD, tại khoản d) có quy định: “Thực hiện đúng nội dung của GPXD; khi có sự điều chỉnh, thay đổi thiết kế phải được sự chấp thuận của cơ quan cấp GPXD”. Nội dung này có thể hiểu là mọi thay đổi thiết kế đều phải xin phép, nhưng hiểu đúng là chỉ những thay đổi thiết kế liên quan tới nội dung GPXD mới phải xin phép. Vì bản thiết kế là của GPXD, minh họa cho GPXD.
-Điều 13 (xử lý công trình XD sai nội dung GPXD) của Nghị định 180/2007/NĐ-CP ngày 7-12-2007 của Chính phủ về xử lý vi phạm XD đô thị cũng chỉ nói tới hành vi XD sai nội dung GPXD mà không nói sai bản vẽ thiết kế đính kèm GPXD.
- Trong mẫu GPXD tại phụ lục số 6, Nghị định 16/2005/NĐ-CP, ngày 7-2-2005, tại điểm 2 có nêu: “Được phép XD công trình (loại công trình)… Theo thiết kế có ký hiệu …Do… lập”. Khi cấp GPXD, bản thiết kế này được cơ quan cấp phép đóng dấu “Duyệt, đính kèm GPXD số…”. Từ việc duyệt bản vẽ như thế dẫn đến cách hiểu hiện nay là nếu XD sai bản vẽ được duyệt (dù chỉ là một nét vẽ nhỏ nào đó) mà không xin phép thay đổi thiết kế trước là vi phạm trật tự XD. Cách hiểu này đã dẫn đến nhiều hậu quả khi kiểm tra, quản lý XD như mọi người đều biết. Tuy nhiên cũng trong nội dung mẫu GPXD này, sau câu trên là câu: “Gồm các nội dung sau đây: Diện tích XD tầng 1(m²)…, tổng diện tích sàn (m²)…, chiều cao công trình (m)…, số tầng…, trên lô đất… diện tích (m²)…, cốt nền XD công trình…, chỉ giới XD…, Màu sắc công trình…, tại (số nhà)…, giấy tờ về quyền sử dụng đất…”. Đoạn này mới chính là nội dung của GPXD mà chủ đầu tư công trình phải theo đúng. Đây là những nội dung rút ra từ bản thiết kế đính kèm, cũng là các quy định về kiến trúc quy hoạch mà bản thiết kế đã chấp hành và thể hiện trên bản vẽ.
- Điều 4 (hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động XD) của bản quy định ban hành theo Quyết định 04/2006/QĐ-UBND, ngày 17-1-2006 của UBND TPHCM đã quy định 11 hành vi bị cấm trong hoạt động XD, không có hành vi cấm XD sai bản vẽ đính kèm GPXD, chỉ cấm XD sai GPXD được cấp (khoản 3).
Từ những quy định pháp luật của Nhà nước Trung ương và thành phố nêu trên cho thấy bản vẽ thiết kế chỉ là bản vẽ minh họa cho GPXD, có chứa những nội dung pháp lý của GPXD, nhưng do là bản vẽ thiết kế nên đồng thời nó chứa cả các nội dung không mang tính pháp lý. Đó là những nội dung dành cho sáng tạo kiến trúc, cho sở thích của chủ công trình, cho sự linh hoạt trong khi thực hiện XD, là những nội dung không bị cấm.
Nội dung GPXD quy định trong NĐ16/2005 nêu trên đã khá đầy đủ và rõ ràng, tuy nhiên để hiểu đúng hơn về GPXD, xin đề nghị đốùi với những hành vi cấm, những nội dung phải tuân theo, cần quy định rõ hơn trong GPXD, kể cả sai số cho phép của việc đo đạc. Quy định rõ ràng sẽ tạo điều kiện xử lý kiên quyết khi bị vi phạm, dù nhỏ. Nội dung phải quản lý càng ít, thủ tục hành chính càng đơn giản, bộ máy càng gọn nhẹ, càng ít tham nhũng.
Tiến sĩ VÕ KIM CƯƠNG
(Nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TPHCM)
