Buổi chiều ngày 19-5-2005, quán Foyer Việt Nam đông nghịt khách, bởi vì trước đó quán đã phát thư mời đến khách hàng của mình về ngày hội lớn của nhân dân Việt Nam: ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Bên tượng Bác Hồ ở Bảo tàng Lịch sử sống Montreuil.
Quán trang trí tấm ảnh rất to của Bác với một lẵng hoa rất đẹp. Ngày sinh nhật của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sống trong lòng người như vậy tại số 80 đường Monge ở giữa lòng Paris.
Và tối hôm đó, rất đông người Việt đã về hội quán của Hội Người Việt Nam tại Pháp để mừng sinh nhật Bác Hồ. Dân biểu Alain Bosquet, người bạn chung thủy của nhân dân Việt Nam, đã phát biểu những lời chân tình về vị chủ tịch kính yêu của nhân dân Việt Nam.
Ông cho rằng hình ảnh Hồ Chí Minh biểu trưng cho sự ôn hòa và bình đẳng, đó là người anh hùng của thời đại không phải chỉ với nhân dân Việt Nam mà là cả nhân loại.
Vì vậy, hình ảnh Hồ Chí Minh không thể phai lạt trong giới trẻ và bổn phận của chúng ta là phải truyền đạt lại những hồi ức chiến tranh cho lớp trẻ Việt Nam lớn lên sau chiến tranh hiểu cái giá của độc lập mà nhân dân Việt Nam đã giành được.
Chiếu phim “Hồ Chí Minh” trong ngày lễ kỷ niệm sinh nhật Bác.
Và với tấm lòng ấy, những người bạn Pháp đã chiếu hai cuốn phim về đất nước con người Việt Nam và chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Như một trang sử được lật lại từ thuở chàng trai Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước ngày 5-6-1911 với tên Văn Ba đến chàng thanh niên yêu nước Nguyễn Ái Quốc ở Paris, với những bài báo đanh thép làm thực dân Pháp phải lo ngại…
Và cả một quãng đời hoạt động cách mạng bôn ba từ Moskva, Hồng Công, Thái Lan, Quảng Châu đến khi trở về lãnh đạo nhân dân Việt Nam làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ lừng danh thế giới… Những thước phim tư liệu do người Pháp làm về chính cuộc thất bại cay đắng nhất của đất nước họ đã thực sự làm người Việt Nam kính phục về sự công bằng và vô tư.
Và những thước phim ấy thực sự đã có một tác động mạnh mẽ đối với giới trẻ Việt Nam tại Pháp, những người hầu hết không nói được tiếng Việt. Bởi khi đèn bật sáng, tôi đã nhìn thấy những đôi mắt đỏ rựng còn chưa khô dòng nước mắt của một số bạn trẻ trong khán phòng.
Ông Giám đốc Bảo tàng trong “Không gian Hồ Chí Minh”.
Lôi Vĩnh Thái đã nói với tôi bằng tiếng Anh, thứ ngôn ngữ trung gian giữa hai người Việt trên đất Pháp: “Cái đầu tôi không hình dung được Việt Nam, nhưng trái tim tôi vẫn luôn luôn nhớ mình là người Việt Nam”, và em đã viết cho tôi một câu tiếng Pháp: “Toutes les feuilles tombent vers la racine.
Aucun arbre ne peut vivre sans racine” (Lá luôn luôn rụng về cội. Không có cây nào sống mà không có gốc rễ). Vâng, Bác Hồ đã sống trong lòng chúng ta như thế, ở giữa Paris, ở trong lòng nhân loại…
Và ở Paris, chúng tôi đã gặp Bác Hồ ở thành phố Montreuil trong Bảo tàng Lịch sử sống (Le musée de L’ Histoire vivante). Tượng Bác Hồ uy nghiêm giữa khóm trúc xanh ngời vẫn còn hai bó hoa với hai dòng chữ Pháp - Việt, phía trước là một chiếc thuyền đầy hoa với màu cờ đỏ sao vàng.
Danh thiếp của Nguyễn Ái Quốc trong thời gian hoạt động ở Pháp.
Một không gian Hồ Chí Minh đã được sống lại trong cánh cửa được mang về từ căn phòng số 9 phố Compoint, cánh cửa cũ kỹ của gian phòng hẹp ngày xưa mà chàng trai yêu nước Nguyễn Ái Quốc hàng ngày đã qua đây.
Chúng tôi đặt tay vào cái lỗ khóa, có cảm giác như còn ấm nóng bàn tay Người, đằng kia là cái bàn rửa mặt nhỏ xíu gắn trong gian phòng hẹp dưới thang gác và tấm danh thiếp còn đậm màu mực trên tường.
Ông Giám đốc bảo tàng Gérard Lefèvre đã dẫn chúng tôi trở về những tháng năm đầu thế kỷ XX để tìm lại dấu vết của chàng trai trẻ có đôi mắt sáng rực, với trái tim nóng hổi canh cánh không nguôi hoài bão cứu nước…
Tất cả đã như sống lại trong nỗi xúc động vô biên giữa không gian giá lạnh những ngày cuối xuân trên đất Pháp.
Đứng dưới thang gác này, dù chỉ là mô phỏng, nhưng làm sao mà không gợi nhớ đến nao lòng hình ảnh chàng thanh niên yêu nước phải chống chọi những ngày giá buốt mùa đông Paris chỉ với viên gạch nóng thay cho lò sưởi…
Xúc động biết bao tấm lòng của nhân dân thành phố Montreuil, và còn xúc động hơn khi chúng tôi đến tuy không phải là ngày bảo tàng mở cửa, nhưng vì là đoàn Việt Nam nên chúng tôi vẫn được vào thăm và chính giám đốc bảo tàng là người hướng dẫn bằng tất cả sự nhiệt tình…
NGÔ NGỌC NGŨ LONG
