Tên đường không biết đâu mà lần!

TPHCM hiện nay có khoảng 1.600 đường đã được đặt tên, có hơn 100 đường trùng tên ở các quận, huyện khác nhau. Lại có nhiều tên nhân vật bị ghi sai tên họ, chữ lót… Những điều này đã gây ra nhiều phiền toái không đáng có, thậm chí còn gây phản cảm.

• Những tên đường tự phát

Chị Quân, giáo viên cấp 2, nhà ở trung tâm quận 3 cho biết, sống ở Sài Gòn-TPHCM này hơn 50 năm nhưng bây giờ, có ai hỏi chị tên đường ngay trong địa bàn quận 3 chị cũng chịu chết, không dám chỉ vì sợ mình chỉ sai, gây phiền cho người hỏi. Chị cho biết thêm, mãi đến gần đây, chị mới biết ở quận 10 có con đường Sư Vạn Hạnh nối dài, rồi đường Cao Thắng nối dài, mặc dù hai con đường này chị đi về mỗi ngày. Cũng ở quận 3, sau khi giải tỏa và hoàn thành các con đường hai bên kênh Nhiêu Lộc, bỗng nhiên con đường chạy ven kênh được gọi là Lũy Bán Bích, cái tên này hiện diện ngay trên những văn bản của ngành GTCC và nhiều ngành khác hẳn hòi. Rồi hàng loạt địa chỉ giao dịch, hộ dân, bảng tên công ty ở trên đường này cũng được gọi là Lũy Bán Bích nhưng ít ai biết rằng, đây là cái tên... tự phát vì nó chưa được Hội đồng đặt tên đường của TP đề nghị một cách chính thức. Tương tự là con đường mang tên Rạch Bùng Binh, chỉ khác là tên này đã ra đời trước khi con đường được thi công, từ đó hàng loạt số nhà tự phát thi nhau “ăn theo” tên đường này. Nếu sau này tên đường đổi, thì “hàng loạt hệ lụy về sổ đỏ, sổ hồng, đồng hồ điện nước, hộ khẩu, chứng minh nhân dân, địa chỉ giao dịch làm ăn… sẽ phải đổi theo.

Thiệt hại về mặt xã hội thật khó kể hết”, một thành viên trong Hội đồng đặt tên đường của TP cho biết. Điều này không chỉ gây khó khăn cho người các tỉnh về TP công tác hay khách du lịch nước ngoài mà còn với cả những người dân có “thâm niên” định cư ở TP vài ba chục năm. Những tiêu chí để đặt tên đường của TP là: tên nhân vật lịch sử, danh nhân văn hóa, khoa học, nhân vật cách mạng tiêu biểu… có công lớn với đất nước, dân tộc, có uy tín với nhân dân; tên một số danh nhân nước ngoài có công lao với dân tộc VN; tên địa danh, sự kiện lịch sử, tên số… Thế nhưng hiện đã tồn tại rất lâu, trong nội đô TP, những địa danh… không sai, không có gì gây tranh cãi nhưng nó cũng chẳng (hoặc ít) ăn nhập gì với đời sống tinh thần, nếp sinh hoạt của người dân TP như: Sông Đà, Ba Vì, Tây Sơn, Cây Trâm, Cống Hộp… chưa kể chuyện sai tên nhân vật lịch sử, qua quá nhiều năm không sửa nên người dân mặc nhiên coi là đúng, như: Trần Khắc Chân thay vì phải là Trần Khát Chân; Lương Nhữ Học thay vì Lương Như Học.

• Hệ lụy từ cái địa chỉ

Một trong những yếu tố làm cho địa chỉ của TP có nhiều “xuyệc” (sur: nghĩa là trên - tiếng Pháp - P.V), có địa chỉ có đến 3-4 cái xuyệc, theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu là do ngoại thành Sài Gòn trước đây gồm rất nhiều xóm, ấp nhỏ với vô số đường mòn đi lại trong xóm nên khi mở rộng nội đô Sài Gòn (khi ấy chỉ là những con đường chính ở trung tâm TP hiện nay), đã phát sinh tình trạng:  Mở đường đến đâu, các xóm ấp này trở thành đô thị và để có được cái số nhà chính thức, các đường mòn này trở thành một hẻm, với địa chỉ chính và các xuyệc để chỉ dẫn vào từng hẻm. Từ đó cho đến nay, qua bao biến thiên của lịch sử, chúng ta vẫn chưa chỉnh trang lại, thống nhất cách quản lý số nhà. Có ý kiến cho rằng, bây giờ để điều chỉnh lại, cách tốt nhất là giải tỏa trắng để xây từng khối nhà chung cư lớn. Rồi khoảng hơn 10 năm trở lại đây, hàng loạt khu đất do quân đội quản lý ở quận Gò Vấp, Tân Bình, quận 10, quận 11 được hợp thức hóa thành đất dân sự, cũng làm nảy sinh nhiều rối rắm.

Đơn cử như ở đường Quang Trung (Gò Vấp) và 3-2 (quận 10), các số nhà cứ “nhảy” không theo bất cứ một logic nào, có địa chỉ cùng phường mà trùng rất nhiều lần nên người ta phải đặt hàng dãy chữ cái phía sau để phân biệt. Chưa hết, cũng địa chỉ đó nhưng hai phường, hai quận liền kề cũng có nên ngay cả nhân viên bưu điện, điện nước, cũng  không thể kiếm ra số nhà nếu không ghi phường, tổ kèm theo. Biết là bất cập nhưng tình thế trên đã đặt nhiều cơ quan chức năng vào chuyện đã rồi, vì khi thay đổi hàng ngàn số nhà như vậy để đưa vào hệ thống quản lý điện tử trong việc cấp, đổi số nhà trong tương lai, cũng có nghĩa là hàng ngàn hộ dân phải xáo trộn mọi thứ giấy tờ liên quan đến đời sống cá nhân.

• Những tên đường cho tương lai

Trong kế hoạch đặt, đổi tên đường sắp đến, nhất là ở các khu đô thị mới như: Thủ Thiêm, Nam Sài Gòn, Bình Chánh, quận 2, 9, TP sẽ rà soát lại việc đặt đổi tên một số con đường đã gây nhiều phản ứng trong dư luận như: Trần Hưng Đạo B, Xô Viết Nghệ Tĩnh, Cách Mạng Tháng Tám. Đồng thời cũng tránh việc đặt tên hiệu, tên tục của cùng một nhân vật cho nhiều con đường như: Quang Trung-Nguyễn Huệ, Hoàng Hoa Thám-Đề Thám, Đinh Tiên Hoàng-Đinh Bộ Lĩnh… Đặt biệt các con đường ở các khu đô thị mới, do đã được qui hoạch thành từng khu nhà, từng lô theo kiểu bàn cờ nên việc đặt số cũng là điều được các nhà qui hoạch đặt ra. Đây là nét mới, quan trọng trong việc quản lý đô thị điện tử mà nhiều đô thị lớn trên thế giới đã áp dụng từ lâu.

NGUYÊN QUỐC