Tôi đến tìm chị với chút tò mò về chuyện một thư ký trường quay phim truyện được trả cát sê 1.500 USD/phim, mức cao nhất từ trước đến nay ở Việt Nam. Chị còn là thư ký trường quay “lâu năm nhất, giỏi nhất hiện nay” như nhiều đạo diễn giới thiệu.
- Duyên nghiệp tình cờ
Chị Phạm Ngọc Vân.
Năm nay 57 tuổi, chị Vân đã có trên 30 năm làm nghề thư ký trường quay với hơn 100 phim điện ảnh, truyền hình dài tập và vô số phim lẻ. Bây giờ nghĩ lại, chị vẫn ngạc nhiên tại sao mình lại gắn bó với nghề này lâu đến thế? Ngày ấy, tốt nghiệp ngành kinh tế thương mại của ĐH Vạn Hạnh, chị đang chờ xin việc làm thì NS Năm Châu kêu chị đi học lớp lồng tiếng do ông mở cho hãng phim Mỹ Vân. Thấy chị nhanh nhẹn lại tốt nghiệp đại học, chủ hãng Mỹ Vân gửi chị cho đạo diễn Lê Mộng Hoàng đào tạo thành thư ký trường quay. Học xong, chị làm thư ký cho các phim hài, tình cảm của hãng Mỹ Vân như: Sợ vợ mới anh hùng, 5 vua hề về làng, Quái nữ về quyền đạo, Muôn dặm tìm chồng... với mức lương khá cao, được nhiều đạo diễn tín nhiệm.
Sau giải phóng, chị trở về nghề chính, làm kế toán ở Bệnh viện Nguyễn Tri Phương nhưng duyên nợ chưa dứt, đạo diễn Lê Mộng Hoàng khi làm phim lại lặn lội đi tìm chị. Giám đốc Nguyễn Hiền của Hãng phim Nguyễn Đình Chiểu đích thân sang xin chị về. Sau đó, chị từng làm việc cho Hãng phim Nguyễn Đình Chiểu, Hãng phim Giải Phóng, Hãng phim Lý Huỳnh... và bây giờ là Hãng phim TFS. Không chỉ giỏi nghề, cẩn thận, chu đáo mà chị còn luôn chịu khó, chịu khổ, không bao giờ rời hiện trường, máy đi đâu chị theo sát đến đó. Lúc quay phim Đất phương Nam, ngày nào chị cũng lội sình ngập gối...
Khi làm phim Những đứa con thành phố hay Người đẹp Tây Đô, chị luôn làm phiên dịch viên, truyền đạt ý của đạo diễn và nhắc thoại cho các diễn viên người nước ngoài. Chị vẫn đùa, nghề của mình là nghề “bán nhan sắc và sức khỏe”, khi mọi người nghỉ chị vẫn nán lại để ghi chép các góc máy, rắc co... Xong công việc ở hiện trường, về nhà còn phải kiểm tra lại những cảnh quay trong ngày cũng như kế hoạch quay ngày mai, thậm chí còn giúp đạo diễn xếp lịch quay. Sự ghi chép, làm việc có nghề, bài bản của chị đã nhiều phen cứu nguy cho đoàn làm phim Lục Vân Tiên khi phải thay diễn viên đóng vai Kiều Nguyệt Nga. Chuyện ít ai biết, chị từng là “đối tượng tranh giành” của nhiều hãng phim tư nhân trong năm 2004.
- Nỗi lo người kế nghiệp
Gắn bó với nghề nhiều năm, nay sắp đến tuổi hưu, chị Vân lại đau đáu nỗi lo về sự mai một của nghề thư ký trường quay. ở nước ta, cho đến bây giờ, chưa có trường đào tạo bài bản về nghề này, chủ yếu học theo kiểu truyền nghề. Từ sau giải phóng đến nay mới có 2 lớp (do Hội Điện ảnh và Đài Truyền hình TPHCM tổ chức) nhưng rơi rụng dần, chỉ còn vài ba người trụ được với nghề. Cũng không trách họ được vì nghề thư ký trường quay quá cực nhọc, không có tiếng tăm, thu nhập lại chẳng bao nhiêu. Mức nhuận bút 3 triệu/90 phút phim truyền hình cho thư ký trường quay như hiện nay quả là quá thấp.
Do vậy, chị luôn mong mỏi có được một lớp dạy thư ký thật bài bản. Biết chị tìm người để truyền nghề, một số người gửi con em cho chị kèm cặp. Ban đầu chị vui lắm nhưng về sau đành từ chối với một nỗi buồn: các em chỉ xem nghề này là tạm thời vì chưa thể tìm được nghề khác. Gần đây, chị liên tục nhận được lời mời của những người tâm huyết ở các đài TH Nha Trang, Đà Lạt... để mở các khóa đào tạo cơ bản. Nếu mọi chuyện suôn sẻ thì sắp tới chị và đạo diễn Phú Hải, Lê Bảo Trung sẽ thành lập một công ty dịch vụ đào tạo và cung cấp thư ký trường quay cho các đoàn làm phim.
Hỏi chị có bao giờ cảm thấy tiếc vì đã theo nghề này, chị bùi ngùi kể, ngày trước biết chị đi làm thư ký trường quay, cha chị rất giận, nếu không có bác Năm Châu - anh em kết nghĩa với cha chị - bảo lãnh thì chị đã không làm nghề này. Sau này chị lập gia đình với con trai của chủ hãng phim Mỹ Phương. Anh hiểu và luôn tạo điều kiện giúp đỡ chị làm tốt công việc nhưng chị lại bỏ nhỏ, nếu có con gái, chị không bao giờ cho con theo nghề này vì cực khổ quá.
Phúc Như Thủy
