Dưa hấu Tết là một loại trái cây đặc biệt không thể thiếu trong các gia đình mỗi dịp xuân về. Ngày nay, dưa hấu có nhiều chủng loại với nhiều dạng dài-ngắn, đậm-nhạt, ruột đỏ-ruột vàng... và có ở nhiều quốc gia.
Người Việt Nam gọi dưa hấu bởi ruột dưa màu đỏ. Giống dưa hấu có màu da đen bóng, trái chắc nịch được bán với giá rất cao vào dịp Tết là dưa Gò Công. Còn người Trung Quốc gọi dưa hấu là tây qua, thủy qua. Nguồn gốc trái dưa hấu, theo các nhà khoa học, bắt nguồn từ sa mạc phía Tây Trung Quốc.
Dưa hấu được chế biến đa dạng như nước ép dưa hấu, mứt dưa hấu... hoặc rượu dưa hấu - một thức uống được ưa chuộng ở Maroc, châu Phi. Người ta chế biến rượu dưa hấu bằng cách dùng trái dưa đã chín, khoét lỗ theo dạng miếng nêm, bỏ vào trong đó ít mật và men rượu. Chỉ ít ngày sau, quả dưa hấu đó lên men thành rượu.
Trải qua thời gian, cách ăn Tết của người Việt cũng ít nhiều thay đổi. Tỷ dụ như các loại mứt truyền thống dần bị thay thế bởi các loại mứt đa dạng hơn; cách chơi hoa chuyển sang chuộng hoa cành, hoa kiểng bonsai hay cách ăn cũng đơn giản hơn nhiều. Tuy nhiên, vai trò của trái dưa hấu trong ngày Tết thì hầu như không thay đổi, vẫn rất quan trọng, từ cách chọn mua dưa phải chọn trái có cuống nhỏ, da đen bóng, trái tròn và nặng ký cho đến cách ăn dưa: chỉ bổ dưa khi cả nhà sum vầy đông đủ. Trái dưa bổ ra đầu năm mà ruột đỏ tượng trưng cho sự may mắn cả năm.
Trong năm 2006, có nhiều câu chuyện rất thú vị về trái dưa hấu. Một nông dân họ Cù quê ở Thiểm Tây, Trung Quốc đã trồng dưa hấu bằng nước suối, tưới mật ong ba ngày một lần, tưới sữa bò năm ngày một lần, mỗi trái dưa được che bằng một chiếc lồng. Giá mỗi trái dưa hấu trồng kiểu này khoảng 250.000VNĐ. Ở Brazil, những người trồng dưa hấu đã nghĩ ra cách bao quanh trái dưa đang phát triển một chiếc hộp vuông bằng acrylic trong suốt.
Thế là, trái dưa hấu Brazil có hình vuông. Còn ông Toshimichi Boui, 55 tuổi, hiện đang sinh sống ở tỉnh Nara, Nhật Bản lại cho trái dưa còn bé vào trong chiếc hộp hình tháp bằng chất acrylic trong suốt để tạo trái dưa hấu hình tháp. Còn loại dưa hấu có giá cao nhất thế giới là dưa hấu ruột vàng Yubari được bán với giá 800.000 yên (gần 117 triệu đồng)/hai trái tại một phiên chợ đấu giá ở Sapporo, đảo Hokkaido, Nhật Bản, vào ngày 17-5-2006. Trong tháng 7-2006, một nông dân ở tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, đã trồng ra quả dưa hấu khổng lồ ngay trong vườn nhà mình. Quả dưa nặng 51kg, cao 1,15m và chu vi vòng quanh là 112cm.
Tuy nhiên, chuyện trái dưa hấu không dừng lại ở đó. Do trái dưa mềm, ruột đỏ, dễ chạm khắc nên dưa hấu gần như là loại trái cây duy nhất được tạo thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, từ chân dung đến phong cảnh.
KHUÊ VIỆT TRƯỜNG
