Nhắc đến Nam Kỳ khởi nghĩa (NKKN) là không thể thiếu tiếng mõ Nam Lân - biểu tượng của lòng yêu nước, ý chí quật khởi của người nông dân Bà Điểm, Hóc Môn nói riêng và người dân Nam bộ thành đồng nói chung cách đây 73 năm về trước. Tiếng mõ Nam Lân giản dị thuở nào nhưng đến nay vẫn còn đầy ắp ý nghĩa cách mạng và sẽ âm vang mãi đến muôn đời sau…
Trong những ngày tháng 11 lịch sử này, chúng tôi đến thăm “địa chỉ đỏ” nhà ông Nguyễn Thanh Trà (tức Năm Chà) ở 36/2 ấp Nam Lân, xã Bà Điểm, huyện Hóc Môn – người gõ tiếng mõ Nam Lân trong đêm 23-11-1940 kêu gọi mọi người nhất tề đứng dậy chống giặc ngoại xâm. Căn nhà bằng gỗ, lợp mái ngói của ông Năm Chà từng là nơi hội họp của cán bộ Xứ ủy Nam bộ khi xưa đến nay vẫn được gìn giữ nguyên vẹn, chỉ có vườn trầu cau xanh ngát năm xưa không còn nữa bởi cơn lốc “đô thị hóa”.
Ông Năm Chà đã mất từ năm 1998, nhưng “tài sản” tinh thần vô giá của ông gồm Huân chương Kháng chiến hạng nhất, Huy hiệu mấy chục năm tuổi Đảng và nhiều huân huy chương cao quý khác do Đảng, Nhà nước trao tặng vẫn được con cháu lưu giữ trang trọng. Anh Nguyễn Văn Cư, con trai út của ông Năm Chà, bộc bạch: “Hàng năm, cứ đến ngày kỷ niệm NKKN đều có khách từ các nơi đến thăm khiến “địa chỉ đỏ” gia đình tôi càng thêm thiêng liêng hơn. Là con cháu ruột của người trực tiếp gõ tiếng mõ Nam Lân vang dội, chúng tôi không khỏi tự hào và thấy dòng máu anh hùng như chảy mãi trong tim…”.
Con cháu ông Năm Chà đang ôn lại những ngày Nam Kỳ khởi nghĩa tại địa chỉ đỏ nhà mình.
Nhắc về người cha đáng kính của mình, anh Nguyễn Văn Cư xúc động: “Cha tôi tham gia cách mạng từ rất sớm. Mặc dù nhà tôi chỉ cách đồn địch vài chục mét nhưng cha vẫn dũng cảm đào hầm bí mật nuôi giấu những cán bộ cách mạng nổi tiếng như: Hà Huy Tập, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Thị Minh Khai, Võ Văn Tần, Võ Văn Ngân, Lê Văn Khương, Mai Công Tự, Bùi Văn Ngữ… Đây còn là nơi hội họp của các đồng chí Trung ương Đảng, Xứ ủy, Tỉnh ủy, chi bộ những năm 1936-1940. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, nhiều đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước như Lê Duẩn, Võ Văn Kiệt… đã về thăm. Cha còn được mời đánh mõ Nam Lân tại lễ kỷ niệm NKKN ngay sau ngày miền Nam giải phóng do TPHCM tổ chức…”. 73 năm trôi qua kể từ ngày NKKN nổ ra, cuộc khởi nghĩa tuy thất bại, nhiều cán bộ cách mạng bị địch bắt và sát hại dã man nhưng tinh thần yêu nước, ý chí quật cường của người dân Nam bộ vẫn còn ngời sáng mãi.
Riêng ông Năm Chà cùng nhiều cán bộ khác cũng bị lính Ngô Đình Diệm bắt đi tù đày tại Côn Đảo nhiều năm trời khiến tiếng mõ Nam Lân tạm thời “ngủ yên” cho đến ngày giải phóng mới được bà con đào từ nơi cất giấu bí mật đem về. Hiện nay chiếc mõ Nam Lân đang được trưng bày tại Nhà truyền thống xã Bà Điểm để “truyền lửa” cho thế hệ trẻ học tập, noi theo. Cậu bé Nguyễn Thành Nhân, 14 tuổi, cháu nội của ông Năm Chà, tíu tít khoe: “Cứ mỗi dịp kỷ niệm NKKN, trường con đều nhắc đến ông nội là người gõ mõ Nam Lân khiến con tự hào lắm. Các bạn đều biết con là cháu nội của người đánh mõ Nam Lân nên con phải cố gắng học giỏi để xứng đáng với ông nội và niềm tin của mọi người…”.
Theo dân làng kể lại, mõ Nam Lân làm bằng gỗ mù u nên tiếng kêu rất giòn giã và vang xa. Hồi xưa, kẻ địch thường dùng tiếng mõ để uy hiếp dân lành, nhất là mỗi khi chúng bắt được cán bộ hay nông dân chống đối. Biết được sức mạnh của tiếng mõ, tổ chức cách mạng đã phân công thanh niên Nguyễn Thanh Trà tìm cách lấy về để uy hiếp ngược lại chúng. Có mõ trong tay, mọi người quy ước ngầm với nhau: gõ mõ bao nhiêu hồi, bao nhiêu nhịp là kêu gọi bà con tập hợp đi biểu tình; bao nhiêu hồi, bao nhiêu nhịp là báo động có địch đi càn; khi tiếng mõ dồn dập liên hồi, rồi bà con khắp nơi đồng loạt đánh trống, khua thùng thau thiếc, thổi tù và hưởng ứng là nhằm khủng bố tinh thần địch khiến chúng hoảng sợ bỏ chạy, ta tranh thủ treo cờ, giăng biểu ngữ chống giặc.
Cứ mỗi lần đánh mõ xong, mọi người lại bí mật đem mõ đi cất giấu để khẳng định tiếng mõ còn là cách mạng còn. Vì vậy, mỗi lần nghe tiếng mõ Nam Lân là người dân phấn khởi, tin tưởng cách mạng và nhất tề đứng lên khởi nghĩa. Có thể nói, NKKN là cuộc khởi nghĩa rộng lớn nhất, mạnh mẽ nhất so với các cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp trước đó của đồng bào ta. Đây là sự kiện lịch sử chói lọi, lần đầu tiên cờ đỏ sao vàng xuất hiện và tung bay khắp nơi.
Tại xã Bà Điểm hiện có tới 29 “địa chỉ đỏ” vẫn còn in dấu một thời cách mạng hào hùng. Đồng chí Trương Hùng Cường, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Bà Điểm, báo tin vui: “Từ ngày đất nước hòa bình, cuộc sống người dân vùng căn cứ cách mạng xưa đã có nhiều đổi thay diệu kỳ. Vui nhất là gần đây chính quyền TPHCM đã chỉ đạo thực hiện dự án xây dựng khu du lịch sinh thái ngay tại mảnh đất 18 thôn vườn trầu này để khách trong và ngoài nước đến tham quan, du lịch. Hy vọng dự án sớm hoàn thành để nâng cao đời sống người dân và góp phần làm sống mãi truyền thống anh hùng…”.
MINH NGỌC
