Năm 2009, ông Hoàng Mạnh Tùng, một đảng viên 65 năm tuổi Đảng được Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng biểu dương vì đã mạnh dạn tố cáo hành vi sai phạm của một số cán bộ tại phường Thảo Điền (quận 2) bao che cho ông Lê Đoan Hùng lấp rạch, lấn chiếm gần 200m² đất và xây nhà không phép. Ông Tùng được cho là trường hợp điển hình và cá biệt với hành động dũng cảm tố giác hành vi tham nhũng, vì từ khi Luật Tố cáo ra đời đến nay rất ít người dân mạnh dạn tố giác tham nhũng.
Hội Luật gia TP luôn có đội ngũ chuyên gia tư vấn pháp luật cho người dân.
Tố cáo vì quyền lợi cá nhân
Theo ông Nguyễn Thế Thông, Phó ban Thường trực Ban Chỉ đạo TPHCM về phòng, chống tham nhũng, hầu hết đơn thư tố cáo của người dân gửi đến cơ quan thẩm quyền đều xuất phát từ mục đích cá nhân - có nghĩa là, những quyết định hành chính và hành vi hành chính của cán bộ, công chức ở các cơ quan hành chính được cho đã làm phương hại đến lợi ích của họ thì họ tố cáo. Còn việc chủ động tìm, phát hiện và đứng ra tố cáo những cán bộ, công chức có hành vi tham nhũng, tiêu cực thì rất ít.
Dự án bồi thường, trồng cây xanh cách ly Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc TPHCM phải bồi thường 238ha đất cho 298 hộ dân. Hơn 2 năm sau khi dự án hoàn thành và đưa vào sử dụng thì cuối năm 2011, một số hộ dân trong vùng dự án có đơn tố cáo UBND huyện Củ Chi chiết tính hỗ trợ về đất sai quy định cho 11 hộ; công nhận diện tích đền bù cho 6 hộ cao hơn thực tế và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 35 hộ đã có quyết định thu hồi đất. Qua thanh tra, Thanh tra TP đã làm rõ sai phạm của các nội dung tố cáo trên và buộc thu hồi hơn 1,3 tỷ đồng cho Nhà nước. Thế nhưng, đã không có cán bộ, đảng viên nào bị xử lý về hành vi tham nhũng. Trường hợp khác là ông Trương Minh Nhựt (ngụ quận 10) đứng ra tố cáo ông Nguyễn Văn Thành, Trưởng ban Tổ chức Huyện ủy Hóc Môn, liên quan đến việc lợi dụng chức vụ để làm ăn kinh doanh và gây ra khoản nợ lên đến hàng chục tỷ đồng. Vụ việc sau đó cũng được cơ quan chức năng làm rõ.
Dù xuất phát từ mục đích nào thì việc tố cáo của người dân cũng đáng trân trọng. Theo thống kê, năm 2012 toàn TP tiếp nhận 260 đơn tố cáo thì có đến gần 80% tố cáo sai. Đây là thực tế đáng lo ngại.
Tố giác tham nhũng: Không dám đâu!
Bà Tr.T.N. (ngụ phường 12, quận Gò Vấp) nhiều lần gặp chúng tôi cung cấp thông tin về những lần “chung chi” cho một cán bộ xã Thới Tam Thôn (huyện Hóc Môn) để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Bằng chứng khá cụ thể, từ ngày giờ, số tiền đưa, ở đâu, gặp ai… Thế nhưng, khi nghe chúng tôi đề nghị làm đơn tố cáo gửi cơ quan có thẩm quyền thì bà N. một mực lắc đầu: “Không dám đâu!”. Bà N. nói: “Tôi không sợ bị trù dập, trả thù. Nhưng tố cáo họ lại găm đó, rồi làm khó dễ mình hết đường làm ăn, sinh sống…”.
Một bộ phận người dân không dám tố giác tham nhũng còn có tâm lý: để được gì, chính quyền có xử hay lại “chìm xuồng”, bao che cho nhau. Cụ thể, trong vụ việc người dân tố cáo một số cán bộ xã An Lợi Đông (huyện Cần Giờ) những năm 2009 - 2010 có hành vi tham nhũng liên quan đến việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trái quy định cho một số trường hợp. Vụ việc mặc dù đã được kết luận, làm rõ nhưng từ đó đến nay sau nhiều lần “chuyển lên chuyển xuống, chuyển qua chuyển lại” vẫn chưa xử lý về mặt pháp luật.
Theo Luật Tố cáo, người tố cáo được giữ bí mật họ tên, địa chỉ, bút tích và các thông tin cá nhân khác của mình. Nhưng mới đây cũng có nhiều ý kiến cho rằng cơ quan báo chí phải cung cấp nguồn tin cho cơ quan công an để đấu tranh với tội phạm tham nhũng.
Theo nhà báo Mai Thúc Long, nguyên Phó Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, người dân có số liệu, tài liệu để cung cấp cho báo chí, có nghĩa là họ mong muốn cơ quan báo chí cùng họ đấu tranh để đưa vụ việc tiêu cực ra ánh sáng, họ muốn báo chí cùng họ làm sáng tỏ một số bức xúc trong họ. Để khuyến khích việc làm này, pháp luật phải có trách nhiệm bảo vệ và giữ bí mật nhân thân cho họ, tránh sự trả thù, trù dập khi vụ việc bị đưa ra ánh sáng.
Hoài Nam
