Thành nhà Mạc là một di tích lịch sử quan trọng nằm ngay trong lòng thị xã của quê hương cách mạng Tuyên Quang. Thành được xây dựng năm 1592 thời nhà Mạc và công trình được tu bổ lần đầu tiên vào thời kỳ đầu của nhà Nguyễn thế kỷ 19. Thành được xây dựng trên địa thế chốt yếu giữa đường giao thông thủy bộ kề bên bờ sông Lô, ngày nay thuộc phường Tân Quang, thị xã Tuyên Quang.
Thành nhà Mạc ở Tuyên Quang gắn liền với nhiều truyền thuyết rất ly kỳ như người ta chỉ xây thành trong vòng một đêm và đắp một ngọn núi cao 50m ngay trong thành cũng chỉ trong một đêm, ngọn núi đó có tên gọi là núi Thổ Sơn (núi Đất).
Đây là một cao điểm quan sát quan trọng nhất trong hệ thống phòng thủ của thành và ngày nay khi bước qua 193 bậc đá lên đến đỉnh núi ta có thể ngắm toàn cảnh thị xã trong tầm mắt.
Thành nhà Mạc được xây theo kiểu kiến trúc hình vuông với mỗi bên tường thành dài 275m, cao 3,5m và dày 0,8m. Tường thành được xây bằng loại gạch nung to bản làm từ đất sét có nhiều quặng sắt nên rất rắn chắc.
Sau đó đến thời kỳ đầu của nhà Nguyễn, thành được gia cố thêm bằng loại gạch mới có kích thước nhỏ hơn. Với những giá trị và tầm vóc lịch sử, Thành nhà Mạc đã được Nhà nước xếp hạng Di tích Lịch sử quốc gia.
Trải qua nhiều biến động của lịch sử và sự phát triển của đô thị, Thành nhà Mạc đã bị xuống cấp nhiều. Hiện nay thành chỉ còn lại một phần dấu vết oanh liệt khi xưa với hai cổng thành phía Tây và phía Nam đã đổ nát, và một đoạn tường thành dài chưa đến 100m cũng chịu chung số phận…
Để bảo tồn khu di tích lịch sử quan trọng Thành nhà Mạc, vừa qua UBND tỉnh Tuyên Quang đã phê duyệt dự án trùng tu khu di tích này với tổng kinh phí lên tới 6 tỷ đồng từ nguồn vốn chương trình mục tiêu do Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch cấp. Sở Văn hóa - Thông tin được giao làm chủ đầu tư. Theo kế hoạch, dự án sẽ thực hiện tu bổ bảo trì hai cổng thành và đoạn tường thành còn lại và sẽ khánh thành vào cuối năm 2009.
QUÝ HÀ
