Việt Nam đã đạt thỏa thuận với Hoa Kỳ trong cuộc đàm phán song phương cuối cùng về việc gia nhập WTO. Tuy nhiên, cuộc chơi sẽ không dễ dàng. đó là cảnh báo từ Thứ trưởng Thường trực Bộ Công nghiệp Bùi Xuân Khu.
- Phóng viên: Thưa Thứ trưởng, trong quá trình đàm phán với Hoa Kỳ, một trong những điểm gây tranh cãi khá căng thẳng là Quyết định 55 của Chính phủ về việc hỗ trợ đầu tư tăng tốc ngành dệt may Việt Nam. Thực chất vấn đề ra sao?
- Ông BÙI XUÂN KHU: Quyết định 55 của Chính phủ xuất phát từ mong muốn đẩy mạnh việc đầu tư và hiện đại hóa ngành dệt may, nhằm tạo thêm nhiều việc làm cho người lao động. Thực chất, với quyết định này, cũng chỉ có một số dự án được đưa vào hỗ trợ do công tác chuẩn bị đầu tư của các doanh nghiệp kéo dài vì các thủ tục và khó khăn do thiếu cán bộ làm dự án chuyên nghiệp. Tuy nhiên, có thể thấy quá trình đầu tư của ngành dệt may vừa qua cũng chưa đồng bộ, nhiều dự án được đầu tư nhưng chưa khai thác hết công suất. Đến nay, sản lượng vải sản xuất trong nước đáp ứng cho nhu cầu may xuất khẩu còn thấp, trừ vải dệt kim.
Khi gia nhập WTO, các chương trình trợ vốn của Chính phủ đối với ngành dệt may được bãi bỏ nhưng không có nghĩa là bỏ chương trình tăng tốc phát triển ngành này. Các doanh nghiệp cần tiếp tục tự lực tự cường huy động các nguồn vốn khác trên thể chế kinh tế thị trường (cổ phần hóa, thị trường chứng khoán…) để đầu tư phát triển.
- Khi Việt Nam gia nhập WTO, ngành dệt may sẽ chịu tác động nhanh nhất. ông dự báo xu thế như thế nào?
- Chắc chắn rằng đây sẽ là “thời cơ vàng” để ngành dệt may phát triển, vì không bị khống chế về hạn ngạch. Khi đó, nhiều nhà đầu tư nước ngoài cũng sẽ quan tâm đầu tư vào sản xuất dệt may tại Việt Nam, các doanh nghiệp tại nước thứ ba cũng sẽ vào đặt hàng. Như vậy số lượng hàng hóa xuất khẩu sẽ tăng lên. Điều đó sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư mở rộng, đầu tư mới và thu hút thêm các nhà đầu tư nước ngoài.
Chúng tôi cho rằng, với xu thế như hiện nay, kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Mỹ chắc chắn sẽ tăng, có thể tăng gấp đôi trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, cũng có những dự báo cho thấy có thể chưa có những đột biến quá lớn đối với hàng dệt may xuất vào Hoa Kỳ. Kinh nghiệm từ thị trường EU, khi không bị áp đặt hạn ngạch thì kim ngạch xuất khẩu lại bị giảm, do khả năng cạnh tranh với nhiều nước khác còn hạn chế. Khả năng này có thể sẽ xảy ra tương tự tại Hoa Kỳ.
- Chương trình tăng tốc cũng chưa giúp cho doanh nghiệp dệt may kịp tích lũy nội lực khi hội nhập. Vậy làm sao để cạnh tranh với hàng hóa các nước?
- Chúng tôi cho rằng, khi hội nhập kinh tế quốc tế thì sẽ mở ra nhiều cơ hội làm ăn mới nhưng cũng đối mặt với hàng hóa từ các nước tràn vào vì chúng ta cũng phải mở cửa đối với nhiều loại hàng hóa. Trước cuộc chơi mới, các doanh nghiệp phải tự biết lo cho mình, không ai có thể làm thay cho doanh nghiệp. Thực tế, trong những năm gần đây, các doanh nghiệp trong nước đã có những bước tập dợt cho quá trình hội nhập. Đó là quá trình chuẩn bị gia nhập AFTA, với chương trình giảm thuế hàng ngàn dòng sản phẩm nhập khẩu vào Việt Nam, tham gia hội nghị APEC và bây giờ khi gia nhập WTO được coi như ta đã hoàn toàn hội nhập. Những bước chuẩn bị này được tiếp tục hoàn thiện sau khi chúng ta gia nhập WTO nên cũng không quá bất ngờ. Không bi quan nhưng cũng không vui mừng thái quá.
Kinh nghiệm từ các vụ kiện bán phá giá, đặc biệt là việc áp thuế đối với các doanh nghiệp xuất khẩu cá ba sa vào Hoa Kỳ hay việc câu lưu một số giám đốc doanh nghiệp khi đang ở nước ngoài vừa qua cho thấy các doanh nghiệp chưa thật sự biết tham gia cuộc chơi hội nhập.
Có những doanh nghiệp không tham gia vụ kiện khiến mức thuế bị đẩy lên gấp đôi, có doanh nghiệp biết cách hợp tác nên mức thuế được hạ khá thấp… Việc đối mặt với các vụ kiện bán phá giá hay một số hàng rào kỹ thuật khác sẽ diễn ra thường xuyên mà các doanh nghiệp buộc phải tìm biện pháp đối phó với sự hỗ trợ của các nhà tư vấn luật chuyên nghiệp.
- Xin cảm ơn ông.
VĂN MINH HOA thực hiện
