Không phải nơi nào cũng được thiên nhiên ưu ái ban tặng những “mỏ nghêu” như tại vùng ven biển Bến Tre. Hơn 3 năm qua, từ ngày con nghêu nuôi ở đây đạt đủ tiêu chuẩn xuất vào thị trường châu Âu, giá nghêu lên cao vùn vụt. Bộ mặt vùng sâu, đời sống của hàng ngàn hộ dân sống vùng ven biển Bến Tre khá lên thấy rõ cũng từ... “của trời cho” này. Có điều, trong lúc các hợp tác xã (HTX) nuôi thủy sản Rạng Đông, Đồng Tâm thuộc huyện Bình Đại luôn quản lý, khai thác tốt con nghêu thì tại Thạnh Phong ngược lại..!
Đất lành... nghêu tựu
Trên bãi nghêu Thạnh Phong. Ảnh: P.L.H.H.
Nằm giáp biển Đông, dải đất bờ biển Thạnh Phong – Thạnh Hải (huyện Thạnh Phú, Bến Tre) dài khoảng 25 km, giới hạn bởi cửa sông Hàm Luông và cửa sông Cổ Chiên.
Trước năm 1975, Thạnh Phong là một trong những điểm tiếp nhận vũ khí từ Bắc chuyển vào Nam với những chiến tích vang lừng. Các bậc cao niên sống vùng ven biển ở đây cho biết, ngay từ thời đó, con nghêu đã cũng hiện diện tại Thạnh Phong.
Điều này cho thấy nơi đây có môi trường sinh thái thích hợp cho con nghêu tựu lại sinh sống, phát triển. Đặc biệt từ năm 2000 đến nay, vào khoảng tháng 3 kéo dài cho đến tháng 8 (Âm lịch) trong năm, lượng nghêu giống xuất hiện nhiều vô kể ngoài ven bãi biển Thạnh Phong...
Giám đốc Sở Thủy sản Bến Tre Nguyễn Văn Hiếu cho biết: “Cùng với các bãi nghêu tại huyện Bình Đại, Ba Tri, các bãi nghêu tại Thạnh Phong cũng là nơi có môi trường sinh thái được kiểm định thường xuyên, con nghêu đạt đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu vào thị trường “khó tính” châu Âu. Con nghêu nuôi ở bãi biển Thạnh Phong rất mập, ruột trắng, chất lượng thịt ngon ngọt, giàu dinh dưỡng, được thị trường nhiều nước ưa thích”.
Ông Hiếu nhận định: “ Tuy sản lượng nghêu giống lẫn nghêu thịt (nghêu nuôi) hàng năm tại Thạnh Phong không bằng so với các HTX nuôi nghêu tại Bình Đại, song nếu môi trường sống của con nghêu Thạnh Phong được gìn giữ, khai thác tốt, con nghêu vẫn có thể đem lại cuộc sống khá hơn cho rất nhiều người dân nghèo sống vùng ven biển Thạnh Phong...”.
Ở Thạnh Phong, ngoài những hộ sống trên các giồng cát, có đất canh tác trồng hoa màu; những người có vốn liếng làm vuông nuôi tôm sú; còn lại đại bộ phận người dân sống sát bờ biển chỉ biết trông cậy vào sự may rủi theo các con nước như đi mò cua, bắt ốc, đi lưới cá tép... để sống qua ngày. Bởi vậy, thiên nhiên ban tặng cho Thạnh Phong một “mỏ nghêu” đó là điều quý lắm. Thế nhưng...
Trộm nghêu!
Qua cầu Bồn Bồn, tôi lội băng đường rừng hơn 5 km mới đến bãi nghêu ở ấp 6, Thạnh Phong, do HTX Thủy sản Thành Lập quản lý. Song, đây chỉ là một bãi nghêu chưa phải là xa nhất trong nhiều bãi trên dãy bờ biển Thạnh Phong – Thạnh Hải. Muốn đến các bãi nghêu ở ấp 7 , Thạnh Phong, do HTX Thủy sản Đoàn Kết quản lý, phải đi xa thêm khoảng 5 km nữa.
Còn muốn đến tiếp bãi nghêu Thạnh Lợi bên xã Thạnh Hải, thì chỉ có nước đi tàu máy... Các bãi nghêu tại đây nằm trải dài trên một địa bàn thật rộng lớn, cheo leo và đầy phức tạp.
Tôi ra bãi nghêu thuộc HTX Thủy sản Đoàn Kết. Một xã viên chua chát nói: “ Ở đây chuyện bắt nghêu trộm cứ diễn ra liên miên, dai dẳng. Năm rồi (2006), khi nghêu giống vừa xuất hiện chẳng bao lâu, chưa đến tháng tuổi được phép khai thác, lập tức nghêu bị bắt trộm sạch sẽ! Điều đáng lo hơn là môi trường bãi bị phá tan hoang, bãi vẩn đục, liệu rồi con nghêu có còn chịu đến đây để sinh sản?!”.
“Nhưng số người trộm nghêu từ đâu đến?”- tôi hỏi. Anh xã viên thở dài: “Ngoài tỉnh có, người ở các huyện kế bên có, người ngay huyện nhà có và căng nhất là người ở... ngay trong ruột, tức là những xã viên như tôi!...”.
Tôi thốt lên: “Trời đất, vậy là “nội tuyến”rồi!..” Anh xã viên ghé nhỏ vào tai tôi: “Điện thoại di động đã phủ sóng khắp nơi. Thấy không có xã viên giữ nghêu hoặc người cùng “phe ta” thì chỉ cần alô một tiếng...”.
Làm sạch nghêu trước khi đông lạnh.
Các nghêu tặc có cách đánh vào các bãi nghêu thật táo tợn. Trong đêm, sau khi nắm “thông tin”, lắm khi nghêu tặc ập đến cả trăm người, dùng lưới mùng vơ vét cấp tập nghêu giống, trong khi đó số xã viên bảo vệ bãi nghêu có mặt chỉ vài chục người.
Làm không xuễ và trong cảnh hỗn độn đó, thấy người ngoài bắt nghêu nhiều quá nên “người nhà” cũng... bắt trộm theo! Hoặc giả nghêu tặc đánh theo kiểu biệt kích. Nơi ven biển rộng mênh mông như thế, chúng đào hố dưới cát để ẩn mình. Không thấy có người, chúng liền hoạt động.
Còn thấy người hay tàu tuần tra sắp đến thì chúng lặn xuống hố, đấp cát lên. Ở những hướng khác, nghêu tặc ẩn hiện như ma trong những vạt rừng ngậm mặn, chực chờ cơ hội tiến ra bãi nghêu...
Chủ tịch UBND xã Thạnh Phong Lê Thanh Nữa nói với giọng đầy tâm tư: “Không bảo vệ được bãi nghêu vì Thạnh Phong chưa có một tập thể tổ viên đoàn kết, đủ mạnh để đối phó với người bắt trộm”. Một xã viên thêm vào: “Đã vậy, cứ “canh me”, hễ hở ra thì tổ viên tổ này lại lén sang tổ khác... xiệc!”.
Đó là chuyện vừa diễn ra vào đêm 11-9-2007 ở khu vực bãi nghêu HTX Thủy sản Đoàn Kết. Trong đêm, quần chúng đã vây bắt được kẻ trộm là vợ chồng Võ Văn Được (ấp 4, Thạnh Phong) cùng tang vật là lưới và hơn 1 kg nghêu cám (nghêu giống).
Ngay sáng hôm sau, hàng chục xã viên kéo tới UBND xã Thạnh Phong với sự phẫn nộ, vì họ cho rằng một số người có trách nhiệm của Ban Quản lý HTX Thủy sản Đoàn Kết đã “tay trong, tay ngoài” với vợ chồng Võ Văn Được.
Ông Ngô Chí Dũng, Phó Chủ tịch UBND xã Thạnh Phong cho biết: “Bước đầu, vợ chồng ông Được khai do quá nghèo túng nên đi trộm (do người khác thuê). Hiện cơ quan Công an huyện Thạnh Phú đang tiến hành điều tra làm rõ”.
Buổi chiều, khi tôi gặp lại một số xã viên HTX Thủy sản Đoàn Kết, họ nói với tôi là họ không tin và cho rằng, chắc chắn trong đêm đó đã có sự thông đồng giữa những người bảo vệ bãi nghêu với vợ chồng Được.
Nhiều lần sau đó tôi đã liên lạc với UBND huyện Thạnh Phú, Công an huyện Thạnh Phú và hỏi: “Có phải “mỏ nghêu” Thạnh Phong tiếp tục bị “nội tuyến “ không?” thì luôn bị né tránh hoặc… nhận được câu trả lời là công an đang điều tra làm rõ!
Sau vụ trộm nghêu gây nhiều hoài nghi trong xã viên, ngày 14-9-2007, HTX Thủy sản Đoàn Kết đã tiến hành đại hội xã viên, bầu ban quản lý mới và ông Trương Văn Hải được bầu là chủ nhiệm HTX này. Cái khó của Thạnh Phong là, các bãi nghêu nằm trải dài trên địa bàn quá rộng nên việc bảo vệ con nghêu rõ là vất vả, phức tạp.
Tuy nhiên, nếu tất cả xã viên đoàn kết, đồng lòng, ý thức nguồn lợi thủy sản đó chính là của mình và nhất là việc ăn chia ở HTX công bằng, xã viên sẽ ra sức bảo vệ bãi nghêu, nạn trộm cắp rồi cũng phải bị đẩy lùi.
Để con nghêu Thạnh Phong phát triển, đem lại cuộc sống ấm no cho người dân tại địa phương như ở Bình Đại, quả bóng bây giờ đang thuộc về những xã viên chân chính của HTX Thủy sản Thạnh Lộc và Đoàn Kết.
