Để chặn đứng tình trạng phân bón giả, kém chất lượng nhiễu loạn thị trường, lực lượng chuyên trách đã tiến hành tăng cường kiểm tra, xử phạt đơn vị sản xuất, kinh doanh vi phạm; đồng thời không ngừng tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân, doanh nghiệp (DN). Tuy vậy, hoạt động kiểm tra, giám sát này đang gặp rất nhiều khó khăn.
Ông Phan Hoàn Kiếm, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) TPHCM thông tin, hiện trên địa bàn TP có 300 cơ sở sản xuất, kinh doanh phân bón các loại, 122 cơ sở có văn phòng nhưng sản xuất, kinh doanh nơi khác tập trung tại huyện Bình Chánh, Củ Chi, Hóc Môn; quận 9, quận Bình Tân. Trong 10 tháng của năm 2016, QLTT đã kiểm tra 81 vụ, phát hiện 62 vụ vi phạm gồm 11 vụ không có giấy phép sản xuất, 3 vụ hàng hóa giả mạo, 7 vụ hàng hóa nhập lậu; còn lại vi phạm về nhãn hàng hóa, công bố hợp quy. Thế nhưng, công tác kiểm tra chất lượng phân bón hiện nay còn gặp nhiều vướng mắc. Ví dụ, cán bộ kiểm tra chưa có chứng chỉ lấy mẫu (nên phải phối hợp với nhân viên phòng kiểm định dẫn tới phát sinh nhiều chi phí); việc ghi nhãn hàng hóa của một số DN sản xuất, kinh doanh phân bón dễ khiến người tiêu dùng ngộ nhận; kho tang vật hết chỗ ảnh hưởng đến quá trình tạm giữa hàng hóa vi phạm… Dẫn chứng rõ hơn về những khó khăn này, lãnh đạo Ban Chỉ đạo Quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389 quốc gia), chỉ ra hàng loạt điểm nghẽn đã và đang gây cản trở hoạt động kiểm tra, xử phạt của cơ quan chuyên trách. Chẳng hạn, hiện nay chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về phân bón nên việc tiếp nhận, xem xét hồ sơ công bố hợp quy theo Thông tư 29/2014/TT-BCT gặp khó, dẫn đến một số sản phẩm phân bón chưa được quy định trong danh mục nên không có cơ sở xác nhận công bố hợp quy theo quy định của Nghị định 202/2013/NĐ-CP. Ngoài ra, việc xử lý đối với hành vi thay thế, đánh tráo, thêm bớt thành phần, chất phụ gia… làm ảnh hưởng đến chất lượng phân bón còn khá mơ hồ (Điểm b Khoản 8 Điều 20 Nghị định 80/2013/NĐ-CP), khó xác định khi nào là không đảm bảo an toàn cho cây trồng, vật nuôi.
Cơ quan chức năng tiến hành thu giữ phân bón giả
Theo ông Trần Hùng, Ban chỉ đạo 389 quốc gia, ngoài những khó khăn nêu trên, tình trạng DN đăng ký trụ sở hoạt động nơi này, sản xuất, kinh doanh nơi khác nhưng không thông báo với cơ quan chuyên trách cũng gây khó khăn không nhỏ cho lực lượng kiểm tra. Riêng đối với lĩnh vực phân bón hữu cơ, lãnh đạo Cục Trồng trọt thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN-PTNT), thông tin đơn vị này mới cấp cho 107/234 hồ sơ đăng ký sản xuất, còn lại chưa đủ điều kiện, mặc dù DN đã được hướng dẫn khá chi tiết. Để gỡ khó cho hoạt động kiểm tra phân bón, lực lượng QLTT kiến nghị Bộ Công thương phối hợp với Bộ NN-PTNT sớm mở lớp đào tạo, cấp chứng chỉ lấy mẫu cho cán bộ QLTT và lực lượng khác có thẩm quyền xử phạt đối với lĩnh vực phân bón. Bên cạnh đó, đề nghị Cục Trồng trọt cung cấp thông tin về đơn vị, người lấy mẫu theo quy định pháp luật tại các tỉnh, thành phố để cơ quan kiểm tra dễ dàng phối hợp trong quá trình công tác, tổ chức lấy mẫu. Để tránh chồng chéo khi thẩm định điều kiện sản xuất phân bón cấp phép cho DN, kiến nghị Bộ Công thương và Bộ NN-PTNT cần phân cấp cho cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương về cấp giấy phép sản xuất phân bón, có cơ chế phối hợp giữa trung ương và địa phương.
Muốn thực hiện tốt công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động sản xuất, kinh doanh phân bón nói riêng và hàng loạt sai phạm của những lĩnh vực khác nói chung thì hệ thống luật pháp cần rạch ròi, minh định. Điều này góp phần tích cực vào việc thực thi công lý, lành mạnh hóa thị trường phân bón vốn dĩ đang “rối như tơ vò” hiện nay.
THI HỒNG
