Những con số báo động
Theo ông Nguyễn Ngọc Tường, Phó trưởng Ban chuyên trách Ban An toàn giao thông (ATGT) TPHCM, số liệu thống kê từ ngành chức năng cho thấy từ năm 2014 đến 2017, tỷ lệ tai nạn giao thông (TNGT) do sử dụng rượu bia chiếm khoảng 6% - 9% tổng số vụ TNGT nói chung. Năm 2018, có 25.589 trường hợp vi phạm về nồng độ cồn đã bị xử lý và con số đó của 9 tháng đầu năm 2019 là 17.834 vụ.
Một trong những vụ việc tiêu biểu liên quan đến rượu bia là vụ TNGT xảy ra vào khoảng 23 giờ ngày 21-10-2018, một phụ nữ điều khiển chiếc BMW chạy trên đường Điện Biên Phủ, hướng từ trung tâm thành phố ra cầu Sài Gòn, đã gây ra tai nạn khi đến khu vực ngã tư Hàng Xanh. Chiếc ô tô đã tông vào 5 xe máy, một taxi đang lưu thông cùng chiều, sau đó tiếp tục lao vào một taxi khác mới dừng lại. Hậu quả thật nghiêm trọng khi một người bị cuốn vào gầm xe, tử vong tại chỗ và nhiều người khác bị thương nặng phải vào bệnh viện cấp cứu.
Ngay sau đó, lực lượng chức năng đã mời người phụ nữ lái xe gây tai nạn về trụ sở Công an phường 21, quận Bình Thạnh để làm việc. Tại đây, người phụ nữ khai trước đó đã tham dự buổi tiệc và có uống rượu bia. Tiệc tàn, bà lái ô tô ra về và gây tai nạn. Kết quả đo nồng độ cồn của người phụ nữ này là 0,94miligam/lít khí thở, vượt quá xa so với quy định. Bởi theo Nghị định 46/2016/NĐ-CP, người điều khiển xe trên đường mà trong hơi thở có nồng độ cồn vượt quá 0,25miligam/lít khí thở là đã vi phạm.
Vẫn theo Ban ATGT TPHCM, hiện chưa có thống kê đầy đủ về mức tiêu thụ rượu bia của người dân thành phố, nhưng theo số liệu của Sở Công thương, chỉ riêng dịp Tết Nguyên đán, thị trường thành phố đã tiêu thụ 44 triệu lít bia. Từ thực tế này, Ban ATGT cảnh báo nếu không có những biện pháp mạnh mẽ và quyết liệt để kiểm soát thì tình hình TNGT liên quan đến việc sử dụng rượu bia có nguy cơ tăng cao hơn nữa trong thời gian tới.
Tính răn đe của luật
Theo luật pháp Việt Nam, lái xe gây tai nạn khi đã uống rượu bia, tùy mức độ nặng nhẹ có thể bị phạt tù đến 15 năm, phạt hành chính nặng và treo bằng lái. Trong số các tình tiết được coi là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017, không có tình tiết giảm nhẹ nào cho trường hợp say rượu bia. Trái lại, người phạm tội còn có thể bị truy tố ở khung tăng nặng đối với hành vi mà mình gây ra khi sử dụng rượu bia, chất kích thích. Quy định này nhằm phòng chống, ngăn ngừa tội phạm lợi dụng tình trạng say rượu bia và các chất kích thích khác để thực hiện tội phạm.
Không riêng gì Việt Nam, các nước trên thế giới cũng có những quy định rất nghiêm ngặt để ngăn chặn, xử phạt người điều khiển phương tiện giao thông sau khi đã uống rượu bia. Tại Singapore, mức phạt dành cho người bị kết tội lái xe trong lúc say rượu lên đến 5.000SGD, tương đương hơn 80 triệu đồng và/hoặc mức phạt tù 6 tháng. Ở Nhật Bản, từ năm 2007, luật pháp nước này lần đầu tiên áp dụng các hình phạt, bao gồm cả án tù cho những người cung cấp rượu bia. Nhật Bản thậm chí cũng phạt luôn cả người ngồi trên xe mà biết rằng tài xế có uống rượu bia trước đó.
Thái Lan thì cho những người từng bị kết tội lái xe khi say xỉn hoặc có ảnh hưởng bởi rượu bia đi tham quan nhà xác, nhìn những chiếc quan tài. Trong những thời điểm đặc biệt, tài xế từng say xỉn có thể còn bị đặt trong tình trạng giám sát, phải tham gia lao động công ích hoặc chăm sóc các nạn nhân bị tai nạn trong bệnh viện.
Tại Mỹ, tùy vào quy định của từng bang, nhưng một vài ly rượu trong buổi tiệc gia đình có thể kéo theo nhiều phiền toái, đó là một đêm trong nhà giam ở sở cảnh sát chờ thân nhân đến bảo lãnh, những phiên tòa sau đó, 45 ngày bị treo bằng lái, phải tham gia khóa học “giáo dục về thức uống có cồn” kéo dài mấy tháng và một năm bị giám sát. Kèm theo đó là những khoản tiền phạt, tiền lấy lại xe bị giữ, án phí, tiền đóng cho khóa học, tiền nhận lại bằng lái…
Cũng cần xác định rõ rằng sử dụng rượu bia, chất kích thích rồi lái xe gây tai nạn là vi phạm pháp luật nghiêm trọng, sẽ bị xử lý nghiêm minh. Người dân cần hiểu lái xe sau khi uống rượu bia sẽ phải đối mặt với nhiều nguy cơ: ngồi tù, bị tước bằng lái hoặc mức nhẹ hơn là đóng tiền phạt.
Suy cho cùng, những vụ TNGT liên quan đến rượu bia cũng chính là lỗi thuộc về ý thức của người điều khiển phương tiện. Ở góc độ toàn xã hội, có thể thấy việc tham gia giao thông sau khi sử dụng rượu bia là một vấn nạn với nhiều hệ lụy: người chết, người bị thương, thiệt hại tài sản… Điều đáng buồn là lắm khi người chịu thương vong lại là người chấp hành đúng luật giao thông, tức họ bị vạ lây do người điều khiển giao thông đã uống rượu bia.
