Những ngày cuối năm mới, thị trường sách trên địa bàn TPHCM không có nhiều biến động. Tuy nhiên, bên trong đó cơn sóng ngầm sách lậu vẫn đang tung hoành bất chấp những cố gắng ngăn chặn.
“Chiếu sách” vỉa hè-Thuận mua nhưng không đa dạng
Mua bán trên vỉa hè tại TPHCM được đánh giá là một loại chợ mang sắc thái điển hình mà trong cả nước chỉ ở TPHCM mới có. Điểm đặc biệt là tại đây, không chỉ có quần áo, nồi niêu xoong chảo, búp bê, thú nhồi bông, mũ nón giảm giá, mà còn cả một sản phẩm rất đặc thù: sách.
Và cũng giống như các loại hàng hóa được bày bán trên vỉa hè khác, sách ở đây được giảm giá rất nhiều, ít nhất là 20% và nhiều có thể lên đến 40%-50%.
Sách rẻ vỉa hè được bày bán ở nhiều nơi, dọc theo con đường Nguyễn Đình Chiểu, khu vực xung quanh viện Pasteur, dọc nhiều tuyến đường khác. Mẫu số chung của các “chiếu sách” vỉa hè luôn là một tấm bạt lớn trải trên vỉa hè sách được bày đầy trên bạt và được bố trí khá hợp lý, đập vào mắt người đi đường.
Sách có nội dung đa dạng, tuy nhiên do diện tích bày bán hạn chế nên chủ yếu là các nhan đề sách mới, sách ăn khách và một số các loại sách quen thuộc như Tam Quốc, Thủy Hử, Thơ Đường… Được đặt ở vị trí trung tâm tấm bạt luôn là các tựa sách được xem là “hot” trên thị trường.
Hiện nay, vị trí đó đang dành cho các tác phẩm về Tổng thống đắc cử của Mỹ B.Obama, một số tựa sách của Nguyễn Nhật Ánh và sách thiếu nhi mới của NXB Trẻ như Hỏa kiếm, Trăng non, Con đường của ánh sáng 2… Ngoài sách văn học chiếm số lượng hơn phân nửa, còn lại là các loại sách kinh tế, sách dạy làm giàu.
Có một điều lạ là dù bán khá chạy tại các nhà sách lớn, nhưng tại đây lại ít có sách dạy ngoại ngữ, trừ một số tựa nổi tiếng như Let’s go, TOEIC Begin… tuy vẫn có nhiều loại sách từ điển Việt-Anh, Anh-Việt.
Với các loại sách như trên, các chiếu sách vỉa hè rất dễ đáp ứng nhu cầu chung của bạn đọc, nhưng không thể thay thế nhà sách, do quá ít về chủng loại sách.
Giá rẻ – sách lậu hay giảm chiết khấu?
Chiếu sách vỉa hè xét về mọi phương diện đều không đáp ứng nhu cầu tìm sách của bạn đọc, không gian náo nhiệt, bụi bặm, chật chội, dễ gây ảnh hưởng giao thông, vi phạm mỹ quan đô thị, số lượng đầu sách ít… Chính vì thế, sách vỉa hè chỉ còn trông đợi vào ưu điểm duy nhất để cạnh tranh: giá rẻ.
Mà sách ở đây đúng là rất rẻ. Cuốn Obama: Hy vọng táo bạo -Suy nghĩ về việc tìm lại giấc mơ Mỹ có giá bìa 81.000 đồng nhưng giá bán ở vỉa hè chỉ từ 55.000 - 60.000 đồng, có chỗ bán với giá hơn 70.000 đồng, mức giảm từ 10% đến 30%.
Cuốn Brisingr-Hỏa kiếm có giá bìa 70.000 đồng và được bán với giá 50.000 - 60.000 đồng, mức giảm tương đương. Chính vì hấp dẫn trước mức giảm giá này mà nhiều người đã chọn mua sách tại các chiếu sách vỉa hè, nhất là các bạn đọc là học sinh, sinh viên, người lao động.
Vì sao người ta có thể bán sách với giá rẻ như vậy? Trả lời câu hỏi này, anh Nghĩa, một người bán sách vỉa hè trên đường Nguyễn Đình Chiểu, khẳng định: “Cùng một mức chiết khấu, sách bán trong các nhà sách muốn lời nhiều nên không giảm giá, dẫn đến giá sách sát giá bìa thậm chí bằng, còn tại đây người bán chấp nhận chiết khấu ít, đồng nghĩa lời ít, để có sách giá rẻ cho bạn đọc”.
Ý kiến này thật ra không mới, đó cũng đồng thời là xác nhận của chủ những nhà sách bán sách giá rẻ tại TPHCM hay những phố sách giá rẻ tại Hà Nội. Với sự xuất hiện của những nhà sách giá rẻ, chiếu sách lề đường, nhiều người cho rằng giá sách tại một số nhà sách lớn hiện nay là giá ảo, cao hơn giá thật.
Thế nhưng sự thật không hẳn là như vậy. Vừa qua, đại diện NXB Trẻ đã khẳng định: “Chiếu sách vỉa hè chính là nơi sách lậu lộng hành”. Dẫn chứng thực tế là hầu hết các nhan đề sách ăn khách của NXB Trẻ đều có bản sách in lậu tại các chiếu sách vỉa hè trên địa bàn TP.
Từ trước đến nay, thị trường sách TPHCM thế mạnh vốn thuộc về các nhà sách lớn, nơi sách lậu khó có thể chen vào. Chiếu sách vỉa hè đã không chịu bất kỳ một sự kiểm tra kiểm soát nào, vì thế dễ trở thành một thiên đường cho sách lậu.
Và một điều mà ít bạn đọc để ý, sách vỉa hè chỉ một ưu điểm giá rẻ nhưng nếu suy xét kỹ thì lại không thật sự là ưu điểm. Những cuốn sách mới nhất, đang hút bạn đọc, thường được giảm giá 10%-30% khiến nhiều người đi đường nghĩ rằng giảm nhiều nên dừng lại mua trong những điều kiện bất lợi, chưa kể mua phải sách lậu.
Trong khi đó, thật ra tại nhiều nhà sách chuyên bán sách giảm giá, có điều kiện mua bán tốt hơn, sách được bảo đảm hơn về nguồn gốc lại cũng đồng thời có mức giảm tương đương như nhà sách Hà Nội, Quỳnh Mai trên đường Nguyễn Thị Minh Khai…
Các chiếu sách vỉa hè dù đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu bạn đọc, giải quyết một ít công việc của người dân, nhưng hậu quả tiêu cực lại rất lớn khi tạo nên một mảnh đất màu mỡ cho sách lậu hoành hành, vỉa hè bị trưng dụng gây tình trạng kẹt xe, làm xấu mỹ quan đô thị TPHCM.
TƯỜNG VY
