“Bây giờ vào quán ăn, uống chai rượu đầu tiên thì có thể là thật, nhưng từ chai thứ hai trở đi thì toàn rượu dỏm!” - ông Lê Thế Bảo, Chủ tịch Hiệp hội chống hàng giả và bảo vệ thương hiệu Việt Nam, đã bức xúc phát biểu như vậy tại cuộc tọa đàm về “Giải pháp ngăn chặn rượu giả, rượu nhái, rượu kém chất lượng” vừa được Hiệp hội Bia - rượu - nước giải khát Việt Nam tổ chức ở Hà Nội. Nhiều biện pháp mạnh mẽ để chống rượu lậu, rượu giả, rượu kém chất lượng đã được nêu ra tại buổi tọa đàm.
Đau đầu với rượu lậu, rượu giả
Theo ông Phan Chí Dũng, Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nhẹ (Bộ Công thương), hiện nay mỗi năm thị trường Việt Nam tiêu thụ khoảng 500-600 triệu lít rượu các loại. Thế nhưng, qua kiểm tra thì các loại có chất lượng, bảo đảm tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm chỉ có khoảng 50-60 triệu lít (10%). Với rượu nhập lậu, năm nào cũng vậy, cứ đến dịp gần Tết là thị trường rượu ngoại lại sôi động, với đủ các nhãn hiệu sang trọng như Johny Warker (xanh, vàng…), Remy Martin, Hennessy XO, Napoléon, J Wale Brandi, GoldKing, Chivas… Mặc dù lực lượng quản lý thị trường đã tích cực kiểm soát, nhưng rượu lậu vẫn ngày một gia tăng.
Ông Hoàng Minh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) cho biết, hiện nguồn rượu lậu (không có tem) chủ yếu được nhập từ các cửa khẩu Lạng Sơn, Móng Cái đưa về Hà Nội; cửa khẩu Lao Bảo, biên giới Tây Nam đưa về tiêu thụ tại TPHCM. Trong quá trình vận chuyển, các chủ hàng sẽ sử dụng tem rượu giả với giá chỉ 1.000-2.000 đồng/chiếc. Đối tượng tập kết hàng ở vùng ven biên giới, sau đó xé lẻ đưa về Hà Nội, TPHCM, sử dụng tem giả, tem quay vòng để bày bán ở các cửa hàng, nhà hàng, vũ trường…
Lực lượng quản lý thị trường Tân Phú, TPHCM tiến hành kiểm tra, niêm phong một cơ sở sản xuất rượu giả trên địa bàn quận Tân Phú. Ảnh: LẠC PHONG
Đáng ngại nhất là rượu giả và rượu kém chất lượng. Một hình thức phổ biến hiện nay là pha hương liệu đặc trưng của rượu ngoại vào rượu nội, hay khoan một lỗ nhỏ ở đít chai rượu ngoại, tuồn rượu có chất lượng thấp hơn vào, sau đó dùng một loại keo đặc dụng bít lại.
Bên cạnh đó, còn xuất hiện các loại rượu bổ, rượu thuốc được sản xuất từ ngô, khoai, sắn và ngâm với các thành phần từ thực vật, động vật. Hầu hết loại rượu này đều không bảo đảm chất lượng, có thể ảnh hưởng xấu tới người sử dụng, thậm chí gây tử vong.
Cá biệt, có đối tượng mua men rượu pha với hương liệu axít axêtíc, cồn 90 độ, nước lã, rồi ủ 2-3 ngày sau đó đóng chai. “Hiện nay cách thức làm giả tinh vi hơn, vì các cơ sở làm rượu nhập cả nút chai và sử dụng công nghệ dập nút chai của Trung Quốc” – ông Hoàng Minh Tuấn cảnh báo.
Ông Lê Thế Bảo cho rằng, hiện nay 50%-60% rượu ngoại trên thị trường là hàng nhái và nhập lậu: “Dù các lực lượng chức năng làm mạnh, nhưng người ta vẫn làm rượu giả, rượu lậu. Lý do là lợi nhuận quá lớn. Chẳng hạn một chai Hennessy nhập chính ngạch, tính các loại thuế có giá lên đến 125 USD, nhưng thực tế thì ở chợ Hàng Da (Hà Nội), người ta chỉ phải mua với giá 60 USD/chai”. Cục Quản lý thị trường cũng cho biết, hiện nay chế tài xử phạt chưa có tính răn đe cao, nên các đối tượng buôn lậu, làm hàng giả vẫn “lờn thuốc”.
Đồng bộ các giải pháp
Trước thực trạng như vậy, làm thế nào để người tiêu dùng được dùng hàng thật, chất lượng bảo đảm đang là bài toán bức xúc của các cơ quan quản lý, cũng như chính các DN sản xuất rượu trong nước. Chỉ thị 28/CT-TTg mà Thủ tướng mới ban hành đầu tháng 9-2008 được coi như một động lực mới về đấu tranh chống sản xuất và buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, trong đó có mặt hàng rượu. Các giải pháp chỉ thực sự có sức mạnh khi bản thân những DN sản xuất rượu trong nước phải biết cách xây dựng, bảo vệ thương hiệu của mình, phối hợp với các cơ quan chức năng để phòng chống hàng giả.
Thượng tá Bùi Văn Can, Phó Phòng 2 Cục Cảnh sát kinh tế (C15 – Bộ Công an) cho biết, trong công tác đấu tranh chống hàng giả, C15 có hệ thống trinh sát để phát hiện tội phạm. Thế nhưng, nếu như hệ thống này có được thông tin phối hợp của chính các DN thì hiệu quả sẽ tăng lên nhiều lần. Trong Chỉ thị 28, Thủ tướng cũng yêu cầu các lực lượng thanh tra, kiểm tra kiểm soát thị trường ở các ngành, các cấp cần phối hợp thường xuyên, chặt chẽ trong công tác chống hàng giả, hàng kém chất lượng. Trong đó công an, quản lý thị trường là lực lượng chủ công trong công tác đấu tranh chống hàng giả ở thị trường nội địa theo hướng chuyên trách, chuyên nghiệp và có đủ quyền năng pháp lý để thực thi nhiệm vụ.
Muốn chống hàng giả thì trước hết cần phải có hàng thật. Ông Lưu Đức Thanh, Phó trưởng Phòng thực thi và giải quyết khiếu nại tố cáo (Cục Sở hữu trí tuệ) cho rằng, điều các DN sản xuất rượu trong nước cần làm là đăng ký chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm của mình: “Có chỉ dẫn địa lý thì DN phải bảo đảm xuất xứ nguồn gốc, chất lượng, và có kênh tiêu thụ sản phẩm riêng. Khi đó, hàng nhái, hàng giả sẽ khó xâm nhập”.
Ông Lê Thế Bảo cũng cho biết, khi làm việc với các chuyên gia quốc tế, họ khuyên rằng muốn chống hàng giả, các DN Việt Nam cần tổ chức hệ thống cửa hàng Parner Shop, chỉ bán một loại sản phẩm chính hãng. Ngoài ra, các DN cũng phải cung cấp thông tin cho người tiêu dùng để họ có thể nhận biết đâu là rượu thật, đâu là rượu giả. Ông Hoàng Minh Tuấn kiến nghị Hiệp hội Bia – rượu – nước giải khát Việt Nam cần xem xét biện pháp dán tem an ninh đối với sản phẩm rượu sản xuất trong nước. Đồng thời, phối hợp với Bộ Công thương xây dựng hệ thống mạng lưới phân phối các sản phẩm rượu.
NGUYÊN QUÂN
