Là khu vực kinh tế phát triển năng động nhất nước nhưng những năm qua, hạ tầng giao thông tại khu vực Đông Nam bộ chỉ khởi sắc về đường bộ. Còn việc quy hoạch, đầu tư cho giao thông thủy nội địa (TNĐ) và đường sắt còn bị xem nhẹ...
Cảng Đồng Nai đóng vai trò quan trọng trong giao thông thủy nội địa của khu vực Đông Nam bộ
Bỏ ngỏ giao thông thủy
Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có hệ thống đường TNĐ kết nối trực tiếp với TPHCM, tỉnh Đồng Nai qua hệ thống sông Đồng Tranh, sông Lòng Tàu, sông Đồng Nai và kết nối trực tiếp với khu vực đồng bằng sông Cửu Long (kể cả thông với Campuchia) qua hệ thống sông Soài Rạp, sông Tiền. Nhưng khi được hỏi về sự đầu tư hệ thống giao thông đường TNĐ tại địa phương, ông Nguyễn Kim Hoàn (Trưởng phòng Kế hoạch - Tài chính, Sở GTVT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) nói ngay rằng: “Đường thủy chưa được đầu tư gì cả, chỉ duy trì những cái có sẵn và hầu như không được nạo vét luồng lạch gì cả”.
Trên địa bàn của tỉnh có một số cụm cảng quốc tế như cụm Cái Mép - Thị Vải nhưng việc chuyển hàng hóa từ cụm cảng này đi các tỉnh - thành lân cận và ngược lại đều phụ thuộc quá nhiều vào đường bộ, khiến chi phí vận chuyển hàng hóa tăng lên và kém sức cạnh tranh trên thị trường.
Với Đồng Nai, tình hình có khá hơn khi các cảng dọc sông Đồng Nai, quanh TP Biên Hòa phần nào phát huy được lợi thế trong vận chuyển hàng vật liệu xây dựng, hàng hóa cồng kềnh phục vụ cho các khu công nghiệp trên địa bàn và một phần nhu cầu vận chuyển hành khách. Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh vận tải đường thủy vẫn còn manh mún, lượng phương tiện chủ yếu do tư nhân và hộ gia đình nắm giữ (chiếm 93%).
Một khảo sát mới đây của Sở GTVT Đồng Nai cho thấy, toàn tỉnh có chiều dài hệ thống sông, rạch khoảng 679km và lòng hồ Trị An rộng 32km2, trong đó có sông Đồng Nai và các sông nhánh kết nối được TP Biên Hòa với hầu hết các huyện, thị trong tỉnh, nhưng vận tải hàng hóa qua đường sông chỉ đạt từ 5% - 10% khối lượng (trừ hàng vật liệu xây dựng) và vận tải hành khách chỉ chiếm 5% khối lượng vận tải hành khách chung.
Hướng quy hoạch
Nhận thức được vấn đề, trong quy hoạch phát triển GTVT đến năm 2020 và tầm nhìn 2030, bên cạnh việc đầu tư hạ tầng giao thông đường bộ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu bắt đầu chú trọng đến quy hoạch, phát triển kết nối giao thông TNĐ. Tỉnh đã kiến nghị và được Bộ GTVT quan tâm đầu tư kinh phí nạo vét luồng hàng hải Vũng Tàu - Thị Vải theo chủ trương xã hội hóa, đồng thời do luồng Đồng Tranh kết nối Cái Mép - Thị Vải với TPHCM đã được chuyển thành luồng hàng hải nên tỉnh đề nghị Trung ương nhanh chóng hoàn thành công tác nạo vét theo kế hoạch để tăng tính kết nối vùng Đông Nam bộ và khu vực đồng bằng sông Cửu Long.
Nhằm phát huy lợi thế sông nước, đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa những năm tới, ông Trần Duy Hùng (Trưởng phòng Vận tải phương tiện, Sở GTVT Đồng Nai) cho biết, sở này đã trình UBND tỉnh ban hành cơ chế chính sách khuyến khích phát triển giao thông vận tải TNĐ giai đoạn 2016-2020, tầm nhìn 2030, dự kiến sẽ đầu tư 700 tỷ đồng để nâng cấp các cảng, bến TNĐ. Nhưng nếu so với tổng mức đầu tư cho đường bộ thì vẫn còn mất cân đối rất lớn vì chỉ bằng 11,66% tổng mức đầu tư dự kiến cho đường bộ.
Tỉnh Bình Dương cũng có kế hoạch đầu tư mở rộng nhiều cảng sông, như cụm cảng Thái Hòa, Thạnh Phước, Rạch Bắp, Bà Lụa, Bến Súc để phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng hóa đang tăng cao của hơn 23.000 doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn của tỉnh.
Ngoài đường TNĐ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũng kiến nghị Trung ương bố trí nguồn vốn đầu tư tuyến đường sắt (ĐS) Biên Hòa - Vũng Tàu dài 101,6km, khổ đường 1,535m, tổng mức đầu tư 56.881 tỷ đồng và đang được Bộ GTVT nghiên cứu, tìm nguồn vốn đầu tư. Thứ hai là đoạn ĐS Trảng Bom - Thị Vải dài 36,22km với tổng vốn đầu tư 23.000 tỷ đồng.
Ở miền Đông Nam bộ, tỉnh Đồng Nai có tuyến ĐS Bắc - Nam đi qua khoảng 100km nhưng hàng chục năm qua, chủ yếu vẫn chỉ duy trì hoạt động của các ga có tuyến ĐS quốc gia đi qua chứ chưa có các kế hoạch mở thêm các tuyến kết nối quanh vùng để vận chuyển hàng hóa và hành khách. Để khắc phục tình trạng “phân biệt đối xử” này, trong quy hoạch phát triển giao thông giai đoạn từ nay đến năm 2020, tỉnh Bình Dương dự kiến mở thêm các ga An Bình và Nghĩa Sơn, xây dựng tuyến ĐS Dĩ An - Lộc Ninh dài 55,2km với 5 ga thuận tiện cho vận chuyển hành khách, hàng hóa, nhất là chuyên chở mủ cao su cùng thành phẩm chế biến, đồ gỗ chế biến, điều nhân xuất khẩu - những mặt hàng hai tỉnh Bình Phước và Bình Dương có thế mạnh. Trong tầm nhìn 2030, Bình Dương còn nhắm đến việc kết nối vào tuyến ĐS TPHCM - Mỹ Tho - Cần Thơ qua trạm Vĩnh Phú như cánh tay nối dài cho các doanh nghiệp của khu vực Đông Nam bộ với khu vực trọng điểm về lúa, cá, tôm xuất khẩu của cả nước.
Đặc biệt, từ nay đến năm 2020, tỉnh Bình Dương ưu tiên đầu tư cho tuyến ĐS đô thị trên cao kết nối trung tâm của tỉnh với thị xã Thuận An - Dĩ An với tuyến Bến Thành - Suối Tiên. Trong giai đoạn năm 2020-2030, tỉnh dự kiến mở thêm một loạt tuyến ĐS đô thị mới như Thủ Dầu Một - TPHCM, thành phố mới Bình Dương - Mỹ Phước - Bàu Bàng… với mục tiêu phủ sóng đường sắt đến tất cả các huyện, thị trong tỉnh.
Việc xây dựng tuyến ĐS đô thị này vừa đa dạng các loại hình phương tiện phục vụ nhu cầu đi lại của người dân vừa giảm áp lực kẹt xe cho quốc lộ 13, quốc lộ 1, đại lộ Bình Dương và cả thành phố mới trong tương lai gần, qua đó góp phần tăng khả năng cạnh tranh cho hàng hóa của khu vực Đông Nam bộ
Cảng Đồng Nai đóng vai trò quan trọng trong giao thông thủy nội địa của khu vực Đông Nam bộ
VĂN PHONG
