Chuyển biến tích cực trong hoạt động trọng tài thương mại

Nâng cao chất lượng

Thời gian qua, số lượng trung tâm trọng tài thương mại, đội ngũ trọng tài viên không ngừng tăng lên, nâng cao cả về số lượng lẫn chất lượng. Cụ thể, năm 2017, trên địa bàn TPHCM có 13 trung tâm trọng tài thương mại và 2 chi nhánh trung tâm trọng tài thương mại, với 491 trọng tài viên. Và ở thời điểm hiện tại, TPHCM đã có 15 trung tâm trọng tài thương mại và 2 chi nhánh trung tâm trọng tài thương mại với 496 trọng tài viên. 

Trên cơ sở những kết quả đạt được trong năm 2017, triển khai thực hiện các nội dung đề ra theo đề án nêu trên, năm 2018 Sở Tư pháp TPHCM đã tổ chức nhiều hoạt động hiệu quả, tích cực. Chẳng hạn đối với công tác tuyên truyền, quảng bá hoạt động trọng tài thương mại, sở đã phối hợp với các trung tâm trọng tài thương mại và cơ quan báo chí (Đài Truyền hình TPHCM, Đài Tiếng nói nhân dân TPHCM, Báo Sài Gòn Giải Phóng, Báo Pháp luật TP) chủ động tuyên truyền Luật Trọng tài thương mại và các nội dung liên quan đến hoạt động trọng tài thương mại, thông qua các hình thức như: chuyên mục, bài viết, tin… Thêm nữa, Sở Tư pháp phối hợp cùng các trung tâm trọng tài thương mại, hội trọng tài thương mại đã mở những chuyên trang riêng về trọng tài thương mại trên website của đơn vị mình, qua đó đẩy mạnh thực hiện việc tuyên truyền về hoạt động trọng tài thương mại.

Mới đây, sở đã tổ chức hội nghị sơ kết 1 năm thực hiện Đề án nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của trọng tài thương mại đến năm 2020 tại TPHCM; từ đó, kịp thời nắm bắt tình hình tổ chức hoạt động, những khó khăn vướng mắc, kết quả thực hiện đề án, đồng thời bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng hành nghề cho trọng tài viên của các tổ chức trọng tài thương mại. Nhằm nâng cao hiểu biết, nhận thức của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp (trong đó có doanh nghiệp vừa và nhỏ) về vị trí, vai trò của trọng tài thương mại, tới đây, Sở Tư pháp, Trung tâm Hỗ trợ hội nhập kinh tế quốc tế và Hội Trọng tài thương mại TPHCM sẽ tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức hội nhập kinh tế quốc tế năm 2018. Dự kiến được tổ chức trong quý 3 và quý 4-2018.

Đẩy mạnh cơ chế phối hợp

Mặc dù người dân, doanh nghiệp đã biết đến các tổ chức trọng tài thương mại nhiều hơn, nhưng thực tế việc lựa chọn giải quyết bằng hình thức trọng tài thương mại vẫn còn ít. Số vụ việc tại các tổ chức trọng tài thương mại khá khiêm tốn. Theo báo cáo của 14/15 tổ chức trọng tài thương mại, trong năm 2017, số lượng vụ việc đã tiếp nhận là 367 vụ với tổng số 486 trọng tài viên tham gia giải quyết. Tính trung bình, 1 trọng tài viên chỉ tham gia khoảng 1 vụ việc trong năm. Do số lượng vụ việc tại các tổ chức trọng tài chưa nhiều, nên đội ngũ trọng tài viên ít có cơ hội cọ xát, thực hành nghề nghiệp, nhất là những vụ tranh chấp có yếu tố nước ngoài, dù rằng trọng tài viên có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kiến thức pháp luật.

 Luật Trọng tài thương mại năm 2010 tuy đã tạo cơ chế pháp lý tốt hơn cho hoạt động trọng tài thương mại và các cơ quan, tổ chức liên quan đã thay đổi phần nào nhận thức về vị trí, vai trò của trọng tài thương mại; thế nhưng, vẫn còn một số tồn tại, bất cập như chưa có cơ chế phối hợp giữa cơ quan tòa án nhân dân, cơ quan thi hành án, Bộ Tư pháp và các tổ chức trọng tài thương mại để hỗ trợ hoạt động trọng tài thương mại. Việc thi hành phán quyết trọng tài thương mại chưa được thuận lợi như thi hành án dân sự (án dân sự có thể do chi cục thi hành án dân sự quận/huyện, thừa phát lại giải quyết, nhưng phán quyết trọng tài bắt buộc phải được thi hành bởi các cục thi hành án dân sự cấp tỉnh).

Vì vậy, để hoạt động trọng tài thương mại thật sự đi vào đời sống nhận thức của người dân, doanh nghiệp thì thời gian tới cần tiếp tục triển khai thực hiện tốt Đề án nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của trọng tài thương mại đến năm 2020 tại TPHCM, đồng thời đẩy mạnh thực hiện nhiều giải pháp thiết thực. Chẳng hạn, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền về hoạt động trọng tài thương mại đến các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trên địa bàn TPHCM bằng nhiều hình thức cụ thể và hiệu quả. Tăng cường công tác bồi dưỡng kỹ năng nghề nghiệp để nâng cao chất lượng hoạt động của trọng tài viên tại các tổ chức trọng tài thương mại trên địa bàn TPHCM. Thêm nữa, Sở Tư pháp sẽ phối hợp với các cơ quan chuyên trách, thường xuyên triển khai các nội dung về công tác quản lý nhà nước đối với lĩnh vực trọng tài thương mại, bao gồm: rà soát, cập nhật danh sách các tổ chức trọng tài thương mại và đăng tải trên trang thông tin điện tử; chuẩn hóa các quy trình, thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực trọng tài thương mại theo định hướng cải cách hành chính.

Song song đó, Sở Tư pháp TPHCM cũng đề nghị các cơ quan cấp trên tiếp tục quan tâm, hỗ trợ và chỉ đạo sâu sát đối với các đơn vị, cơ quan có liên quan đến hoạt động trọng tài thương mại; tạo điều kiện thuận lợi và có cơ chế hỗ trợ mạnh mẽ để các tổ chức trọng tài thương mại phát huy vai trò, hiệu quả hoạt động chuyên môn.