Dự án Nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Việt Nam: Chuẩn bị kỹ, không vội vàng

21/09/2015 13:06

Theo lộ trình, dự án Nhà máy điện hạt nhân (NMĐHN) đầu tiên tại Việt Nam sẽ được khởi công vào năm 2018. Trao đổi với Báo Sài Gòn Giải Phóng xung quanh công tác chuẩn bị cho việc triển khai dự án này, Phó Giám đốc Ban quản lý dự án ĐHN Ninh Thuận (EVNNPB) Trần Ngọc Ánh cho biết:

Dự án Nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Việt Nam: Chuẩn bị kỹ, không vội vàng

Năm 2009, Báo cáo Đầu tư Dự án NMĐHN Ninh Thuận, gồm NMĐHN Ninh Thuận 1, 2 được Chính phủ xem xét, thông qua. Sau đó, Hội đồng Nhân dân tỉnh Ninh Thuận đã ban hành Nghị quyết của Hội đồng Nhân dân về việc thống nhất chủ trương xây dựng hai NMĐHN này. Và tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XII cũng đã biểu quyết thông qua chủ trương đầu tư Dự án NMĐHN Ninh Thuận. Đến tháng 3-2011, EVNNPB được thành lập, tính đến nay có 116 người, trong đó 4 tiến sĩ, 34 thạc sĩ và 67 kỹ sư, chuyên viên các chuyên ngành. Phần lớn các thạc sĩ, kỹ sư đã có nhiều kinh nghiệm trong quản lý các dự án nguồn điện trong nước.

Kỹ sư Ban Quản lý dự án NMĐHN chỉ dẫn ranh quy hoạch NM Ninh Thuận 1

- PV: Được biết, địa điểm xây dựng NMĐHN Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 vừa được điều chỉnh lại. Vậy, việc điều chỉnh này có thay đổi gì so với quy hoạch trước đây, thưa ông?

>> Ông TRẦN NGỌC ÁNH: Ngày 16-7, UBND tỉnh Ninh Thuận và Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) - Chủ đầu tư NMĐHN tổ chức công bố Quyết định của Bộ Công thương phê duyệt điều chỉnh quy hoạch địa điểm xây dựng NMĐHN Ninh Thuận 1 và 2. Việc điều chỉnh này không thay đổi nhiều, vẫn nằm trong diện tích 40km2 mà đơn vị đã khảo sát của quy hoạch cũ. Tuy nhiên, việc điều chỉnh này là nhằm cách xa bờ biển, đảm bảo mức an toàn cao nhất khi xây dựng nhà máy, ngăn ngừa trường hợp sóng thần có thể diễn biến bất thường. Cụ thể, mặt bằng mới quy hoạch xây dựng NMĐHN Ninh Thuận 1, tại thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh được mở rộng về phía Tây Nam và lùi sâu về phía đất liền 400m so với mặt bằng cũ đã được phê duyệt năm 2010; tổng diện tích chiếm đất dự án trên đất liền 443,11ha; tổng diện tích sử dụng trên biển 440,57ha. NMĐHN Ninh Thuận 1 được quy hoạch quy mô 4 tổ máy với công suất mỗi tổ máy từ 1.000 - 1.200MW, chia làm 2 giai đoạn, mỗi giai đoạn lắp đặt 2 tổ máy. Mặt bằng mới quy hoạch xây dựng NMĐHN Ninh Thuận 2, tại thôn Thái An, xã Vĩnh Hải, được mở rộng về phía Tây Nam và lùi sâu về phía đất liền khoảng từ 285m - 395m so với mặt bằng cũ đã được phê duyệt năm 2010; tổng diện tích chiếm đất dự án trên đất liền 380,91ha; tổng diện tích sử dụng trên biển 377,63ha. NMĐHN Ninh Thuận 2 được quy hoạch với quy mô 4 tổ máy, với công suất mỗi tổ máy từ 1.000 - 1.200MW, chia làm 2 giai đoạn, mỗi giai đoạn lắp đặt 2 tổ máy.

Nếu tính bình quân với giá điện của EVN mua vào hiện nay, cứ 2 tổ máy của NMĐHN đi vào hoạt động, mỗi năm đạt công suất 17,45 tỷ kWh/năm, tương đương khoảng 30.000 tỷ đồng.

- Thưa ông, việc di dân tái định cư được triển khai thế nào?

Theo dự án di dân, tái định cư của các dự án NMĐHN năm 2018 Ninh Thuận phải hoàn thành di chuyển 1.288 hộ/4.911 nhân khẩu. Tổng diện tích đất dành cho dân tái định cư khoảng 100ha. Khu tái định cư, theo quyết định của Thủ tướng, sẽ phải có khu cấp nước. Tổng mức đầu tư cho dự án lên tới trên 3.200 tỷ đồng, trong đó bồi thường giải phóng mặt bằng là 1.408 tỷ đồng, xây dựng kết cấu hạ tầng khu dân cư trên 1.000 tỷ đồng. Nguồn vốn sẽ do EVN cấp. Bên cạnh đó, tạo điều kiện để người dân trong vùng dự án sớm ổn định chỗ ở và đời sống, trên cơ sở khai thác tiềm năng, lợi thế về tài nguyên, từng bước thay đổi cơ cấu kinh tế, phát triển sản xuất. Nâng cao thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần ngày càng tốt hơn nơi ở cũ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội trong vùng dự án nói riêng, tỉnh Ninh Thuận nói chung theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Ngoài ra, tại phiên làm việc ngày 14-7, Thủ tướng Chính phủ đã kết luận, tạo cơ chế chính sách đặc thù đối với dự án đầu tư xây dựng NMĐHN Ninh Thuận; hỗ trợ hạ tầng kinh tế-xã hội, tổ chức sản xuất, ổn định đời sống nhân dân tỉnh Ninh Thuận với khoảng 29.000 tỷ đồng.

- Hiện công tác chuẩn bị cho ngày khởi công dự án được thực hiện đến đâu, thưa ông?

Trong buổi làm việc mới đây về công tác triển khai dự án NMĐHN, Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh cần chuẩn bị kỹ, không cần vội. Chính vì lẽ đó, các công việc liên quan đến dự án chúng tôi đang triển khai ráo riết, nhưng thận trọng ở mọi khâu, công đoạn. Đơn cử, trong công tác giải phóng mặt bằng, ngoài tuyến đường đi vào dự án đang được triển khai, phần bên trong dự án vẫn chưa giải phóng được mặt bằng. Nguyên nhân là nhằm để đón nhận được sự đồng thuận của người dân nằm trong khu vực bị giải tỏa của dự án. Tuy nhiên, về cơ bản công trình phục vụ thi công NMĐHN Ninh Thuận 1 đã ký hợp đồng các gói thầu thuộc hệ thống cấp điện, nước và đã khởi công xây dựng hệ thống cấp điện phục vụ thi công xây dựng NMĐHN Ninh Thuận 1 vào tháng 12-2014. Riêng công trình phục vụ thi công NMĐHN Ninh Thuận 2 đang thẩm tra các hồ sơ thiết kế kỹ thuật, bản vẽ thi công các công trình. Về công nghệ, dự kiến NMĐHN Ninh Thuận 1 sẽ sử dụng công nghệ lò nước nhẹ của Nga, đã được kiểm chứng; nhiên liệu nhập khẩu. Đối với NMĐHN Ninh Thuận 2 cũng được sử dụng công nghệ lò nước nhẹ cải tiến của Nhật Bản. Cả hai công nghệ này đều thuộc thế hệ đời mới, đảm bảo tính an toàn cao. Ngoài ra, về nguồn nhân lực cho dự án, từ năm 2010 đến nay đã tuyển chọn hàng trăm người và cử đi học tại Nga, Pháp và Nhật Bản theo chương trình của MOET và chương trình của EVN. Trong số này, đã có một số kỹ sư hoàn thành khóa học trở về làm việc tại EVNNPB và EVN.

* Ông Valery Limarenko, Chủ tịch Công ty Liên doanh NIAEP-Atomstroyexport (NIAEP-ASE) - đơn vị phụ trách thiết kế NMĐHN Ninh Thuận 1: Việt Nam cần nghiên cứu kỹ các văn bản

Các chuyên gia Việt Nam và Nga đang cùng nhau thực hiện việc chuẩn bị thi công nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Việt Nam. Địa điểm xây dựng đã được lựa chọn. Các tư liệu cần thiết, bao gồm cả nghiên cứu khả thi, đã được chuyển giao cho EVN để đánh giá và nghiên cứu. Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng hạt nhân cho chương trình hạt nhân quốc gia cũng cần được chủ động phát triển. Ngoài công trình nhà máy điện hạt nhân, chương trình còn bao gồm các lò phản ứng nghiên cứu, quá trình sản xuất các đồng vị phóng xạ, y dược hạt nhân và khai khoáng uranium. Các đồng nghiệp của chúng tôi ở Rosatom đang duy trì đối thoại với cả các chuyên gia của IAEA và Việt Nam về thiết kế chương trình phát triển cơ sở hạ tầng hạt nhân.

Hiện tại, chúng tôi đang chờ đợi kết quả đánh giá chuyên môn với các báo cáo từ phía các cơ quan chức năng Việt Nam về nghiệm thu các hạng mục công việc đã hoàn thành (về an toàn, tác động môi trường…), cũng như sự phê duyệt từ Chính phủ. Theo luật định, việc này sẽ mất một khoảng thời gian nhất định, các công việc tiếp theo, bao gồm chuẩn bị các vật tư cần thiết để nhà thầu Nga phát triển thiết kế dự án NMĐHN Ninh Thuận 1 và chuẩn bị công trường thi công tại địa điểm được phê duyệt. Chúng tôi cũng như đối tác Việt Nam mong muốn tiến độ dự án thực hiện nhanh nhất có thể nhưng phải đảm bảo các yêu cầu về an toàn. Với quan điểm đó, các cơ quan chức năng của Việt Nam cần nghiên cứu các văn bản kỹ lưỡng.

* PGS-TS Nguyễn Nhị Điền, Viện phó Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Viện trưởng Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt: Ngoài công nghệ, chú trọng yếu tố con người

Các quốc gia trên khắp thế giới đều đang xem xét lại chính sách hạt nhân của mình do sự cố hạt nhân tại nhà máy Fukushima I, vốn gây ra bởi trận động đất và sóng thần. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng, nó khó có thể làm thay đổi chiến lược năng lượng hạt nhân, đặc biệt là tại những nền kinh tế mới nổi với nhu cầu năng lượng ngày càng cao. Đơn cử, tại Việt Nam các nguồn thủy điện, nhiệt điện than, khí… đang dần cạn kiệt, tạo sức ép thiếu hụt nguồn cung điện ngày càng lớn.

Tính đến cuối năm 2014, có 32 nước có NMĐHN với 438 tổ máy đang vận hành và 70 tổ đang xây dựng, tổng công suất ĐHN 376.000 MW, chiếm 14% lượng điện của thế giới. Trong đó, Mỹ là nước có số lượng tổ máy điện hạt nhân lớn nhất với 99 tổ và 5 đang xây dựng; Đức là nước có ít nhất với 9 tổ máy đang vận hành. Theo dự báo của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), số tổ máy điện hạt nhân sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030 và dự kiến đến năm 2050 có khoảng 1.000 tổ máy điện hạt nhân cung cấp 1 triệu MW điện. Trong điều kiện bình thường, ĐHN là nguồn năng lượng sạch, thân thiện với môi trường và chiếm dụng ít đất đai. Chính vì điều này người ta đang chờ đợi sự phục hưng của ĐHN khi thế giới nhận thức rõ nguy cơ của biến đổi khí hậu toàn cầu. Tuy nhiên, chúng ta phải luôn nhớ rằng, mặc dù công nghệ ĐHN không ngừng tiến bộ, nhưng không bao giờ đạt được trạng thái hoàn hảo và tuyệt đối an toàn. An toàn ĐHN phụ thuộc vào cả những yếu tố ngoài công nghệ, trong đó có yếu tố con người. Con người hay sơ suất, mà chỉ cần một sơ suất nhỏ trong kỹ thuật hạt nhân cũng có thể dẫn đến hậu quả khủng khiếp. Chính sai lầm của con người đã dẫn đến thảm họa hạt nhân Chernobyl (tháng 4-1986).

Lạc Phong (thực hiện)