Hệ thống thông quan điện tử VNACCS được ngành hải quan trên toàn quốc chính thức sử dụng từ tháng 6-2014. Mặc dù tính ưu việt của hệ thống này đã được kiểm chứng qua 18 tháng triển khai, thế nhưng ngay cả cơ quan hải quan, doanh nghiệp cũng phải thừa nhận, sự đồng bộ, tiện lợi này mới chỉ đạt… một nửa. Vậy nguyên nhân do đâu?
Chỉ có 2/308 doanh nghiệp sử dụng
Giải quyết hồ sơ hải quan tại Cục Hải quan TPHCMẢnh: CAO THĂNG
Bà Đào Thị Thu Thủy, Phó phòng Giám quản 1, Cục Quản lý và Giám sát về hải quan (Tổng cục Hải quan) cho biết, chỉ có 2/308 doanh nghiệp (DN) sử dụng phần mềm miễn phí của cơ quan hải quan để thực hiện khai báo. Các DN còn lại sử dụng phần mềm của 6 nhà cung cấp dịch vụ công nghệ thông tin. Số liệu này cho thấy DN không mặn mà với phần mềm miễn phí của cơ quan hải quan. Lý giải thực tế này, bà Cao Bình Nguyên, đại diện Công ty Thủy sản Minh Phú cho rằng, do phần mềm miễn phí của hải quan có độ tiện dụng không cao. Doanh nghiệp vừa phải tra bảng giấy vừa điền thông tin. Trong khi, phần mềm của các công ty dịch vụ thường tích hợp thông tin trên thanh công cụ. DN chỉ cần nhấn vào sẽ hiển thị và lựa chọn.
Mặt khác, phần mềm miễn phí được cài đặt ở máy của cơ quan hải quan, nếu DN nào không cài đặt phần mềm này thì phải tới cơ quan hải quan tự khai. Số liệu tờ khai nằm ở máy cơ quan hải quan chứ không phải nằm ở máy của DN. Do vậy, đối với DN sử dụng phần mềm của các công ty cung cấp dịch vụ khi gặp sự cố, DN sẽ được hỗ trợ nhanh chóng, kịp thời; thậm chí có thể yêu cầu họ xuống trực tiếp DN để khắc phục lỗi. Còn đối với việc sử dụng phần mềm hải quan miễn phí, DN rất ngại gọi vì sợ làm phiền cán bộ.
Ông Đặng Ngọc Sâm Thương, Trưởng phòng Xuất nhập khẩu Công ty thủy sản Amanda Việt Nam, cũng than rằng: Việc thiết kế mục tờ khai của hải quan cho DN quá dài dòng. Trước đây, lô hàng chỉ có một trang nhưng hiện nay, cứ 1 loại hàng hóa là kê 1 trang và càng nhiều loại hàng hóa thì càng kê nhiều trang. Thậm chí, đã có những DN không kê khai đủ vì phần mềm kê khai hải quan không đáp ứng hết số lượng hàng hóa họ cần kê khai. Đại diện Hiệp hội Dệt May Việt Nam, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản… cũng phản ánh về việc DN thực hiện thủ tục hải quan điện tử theo quy định, nhưng không ít chi cục hải quan vẫn yêu cầu nộp chứng từ giấy. Điều này gây phiền phức, tốn kém, bức xúc cho DN.
Phần mềm chưa đáp ứng
Ông Âu Anh Tuấn, Cục phó Cục Quản lý và Giám sát về hải quan, Tổng cục Hải quan, thừa nhận, việc hỗ trợ DN trong việc sử dụng phần mềm miễn phí chưa đáp ứng được các yêu cầu của DN. Khó khăn chính trong quá trình triển khai là đối tượng sử dụng chủ yếu gồm cơ quan hải quan và DN, mà chưa có sự tham gia đồng bộ từ những cơ quan khác. Do vậy, dù DN có thông quan điện tử nhưng vẫn phải xuất trình tờ khai giấy cho các đơn vị kiểm tra chuyên ngành khác. Ngoài ra, do hệ thống VNACCS/VCIS là hệ thống cốt lõi nhưng không hoàn thiện hệ thống từ khi hàng về, đôi khi hệ thống bị lỗi mạng… gây ảnh hưởng đáng kể đến thời gian thông quan hàng hóa. Do vậy, trong thời gian tới, hải quan sẽ xem xét, cải tiến để hỗ trợ DN nhiều hơn.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Vũ Ngọc Anh cho biết thêm, hiện tổng cục đã yêu cầu các đơn vị hải quan nghiêm túc thực hiện quy định về việc kiểm tra hồ sơ hải quan. Cụ thể, đối với tờ khai luồng xanh, hệ thống sẽ tự động kiểm tra các thông tin trên tờ khai và chuyển sang bước 4 (kiểm tra hoàn thành nghĩa vụ thuế, phí, lệ phí). Theo đó, công chức hải quan không được yêu cầu người khai hải quan nộp chứng từ thuộc hồ sơ hải quan để kiểm tra đối với tờ khai luồng xanh. Đối với tờ khai luồng vàng, luồng đỏ, người khai hải quan có thể nộp các chứng từ thuộc tờ khai hải quan thông qua hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan hoặc nộp bản giấy. Công chức hải quan kiểm tra hồ sơ hải quan trên cơ sở hồ sơ hải quan người khai nộp thông qua hệ thống hoặc nộp trực tiếp. Theo đó, cơ quan hải quan chấp nhận hồ sơ người khai hải quan nộp dưới dạng điện tử hoặc giấy. Yêu cầu các công chức khi kiểm tra hồ sơ đối với tờ khai được phân luồng vàng, đỏ nếu DN đã nộp các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan thông qua hệ thống, không được yêu cầu người khai xuất trình chứng từ giấy để kiểm tra.
Có thể nói, điện tử hóa hệ thống thông quan là cần thiết nhằm hạn chế tối đa tiếp xúc giữa nhân viên hải quan với DN. Từ đó, giảm thiểu sự nhũng nhiễu giữa nhân viên hải quan với DN, thời gian thông quan được rút ngắn. DN tiết kiệm được chi phí nhờ giảm chi phí lưu kho bãi. Thế nhưng, với các đồng bộ… mới một nửa như hiện nay thì DN vẫn còn khổ.
THI HỒNG
