Học chay trong trường tạm

Năm học mới đã bắt đầu được gần một tháng nhưng ở các vùng cao miền Tây Quảng Ngãi, Quảng Nam, Thừa Thiên - Huế… để theo cái chữ, các em học sinh phải dựng lều ven những bìa rừng để được đi học dù phải học nhờ, học tạm trong những lớp học rách nát, tồi tàn. Trong khi đó, để phổ cập tiếng phổ thông cho học sinh đồng bào dân tộc thiểu số của Thừa Thiên - Huế, các giáo viên vẫn phải lên lớp với… tay không giáo trình.

Học nhờ

Ông Hà Phải, Phó Trưởng phòng Giáo dục huyện Sơn Tây (Quảng Ngãi), mở đầu câu chuyện chẳng cần giấu giếm: “Phải chạy đôn chạy đáo thuê nhà dân để học sinh có phòng học. Mỗi năm phòng giáo dục huyện phải bỏ ra số tiền khoảng 60 triệu đồng đấy. Cảnh này đã diễn ra nhiều năm nay rồi”. Để minh chứng, ông Phải “giới thiệu” ngay điểm Trường Mầm non Đăk Rin ở thôn Đăk Kênh, xã Sơn Dung. “Ngôi trường” nằm chênh vênh trên một con dốc cao. Nói là trường cho “oai” chứ đó là ngôi nhà của gia đình ông Đinh Văn Đất cho Phòng Giáo dục huyện Sơn Tây thuê với giá rẻ để con em đồng bào dân tộc Cadong theo học.

Từ xã Sơn Dung, chúng tôi ngược về xã Sơn Tân, đến điểm trường ở thôn Tà Dô và vào lớp học mẫu giáo Tập đoàn 21. Đã hơn chục năm nay, căn nhà của gia đình ông Đinh Văn Đỉa trở thành ngôi trường bất đắc dĩ cho học sinh nơi đây. Không có bàn ghế, các em ngồi học trên tấm bạt tạm bợ. Nhìn những đứa trẻ hồn nhiên vô tư bắt nhịp theo cô giáo hát bài “Em yêu trường em” mà ái ngại. Cô giáo Phạm Thị Bích Ngân đã có 3 năm gắn bó với nghề “gõ đầu trẻ” ở vùng cao Sơn Tây buồn thiu mỗi khi đến lớp: “Chuyện học của các em học sinh trên này nhiêu khê lắm. Trường không ra trường, lớp không ra lớp. Thấy các em phải học tập trong môi trường như vậy, mình buồn nhưng đành bất lực”.

Học chay

Giáo viên dạy phương ngữ (tiếng dân tộc) cho học sinh THCS và THPT dân tộc thiểu số tại các huyện miền núi ở Thừa Thiên - Huế và Quảng Trị như “tay không bắt giặc”; còn các em học sinh thì trong tình trạng… tay trắng đến trường vì giáo trình, tài liệu phục vụ dạy và học đều chưa có. Để các em hiểu và học được, trước hết thầy cô phải am hiểu tiếng bản địa nhưng thực tế phần lớn giáo viên đứng lớp lại là người Kinh. Tại Trường Tiểu học Tà Long (huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị) năm học này có 108 học sinh lớp 1 với 9 lớp. Trong đó, khoảng 80% học sinh người Vân Kiều. Ngoài một số em đã qua lớp mầm non thì biết đôi chút tiếng Việt, còn đa số các em chỉ sử dụng tiếng mẹ đẻ. Đây quả là thách thức lớn đối với các giáo viên người Kinh được phân công đứng lớp, đặc biệt là những cô giáo trẻ mới tốt nghiệp ra trường. Cô Trương Thị Thu Hiền, giáo viên Trường Tiểu học Tà Long, tâm sự: “Giáo viên không có giáo trình, tài liệu biên soạn theo phương ngữ nên dạy tiếng Việt cho các em gặp nhiều khó khăn, đặc biệt ở môn Toán. Khi các em đếm số bằng tiếng Bru-Vân Kiều thì được nhưng bằng tiếng Việt thì ngọng líu ngọng lo… Nhiều giáo viên trẻ phải nhờ “phiên dịch” tại chỗ để hỗ trợ trong các tiết học. Việc đi lại cũng khó khăn nên tình trạng học sinh bỏ học giữa chừng hoặc vắng cách nhật khá cao”.

Khắc phục tình trạng này, trước năm học 2013 - 2014, Sở GD-ĐT tỉnh Quảng Trị phối hợp với Phòng GD-ĐT huyện miền núi Đakrông mở lớp dạy tiếng Bru-Vân Kiều cho 80 cán bộ, giáo viên là người miền xuôi trong 3 tháng. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Sĩ Huấn, Phó Trưởng phòng GD-ĐT huyện Đakrông, để nâng cao chất lượng dạy học ở miền núi cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chứng chỉ tiếng Bru-Vân Kiều cho những giáo viên miền xuôi lên đây công tác. Và cần thiết phải phổ cập mầm non cho trẻ 5 tuổi. Một khi các em tiếp xúc và nói được tiếng phổ thông thì quá trình học lớp 1 sẽ nắm bắt được nội dung, học nhanh và hiệu quả hơn”.

HÀ MINH - VĂN THẮNG