Hàng trăm hộ dân ở Quảng Ngãi sinh sống xung quanh các kho thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) hoang mang vì môi trường không khí và nguồn nước bị ô nhiễm nghiêm trọng do tàn dư của các loại chất độc tồn đọng.
Ô nhiễm vượt mức
Bước vào khu vực nhà kho thuốc BVTV Dốc Trạm (xã Tịnh Phong, huyện Sơn Tịnh), chúng tôi bị dội ngược ra bởi mùi hôi nồng nặc xộc vào mũi từ các vỏ chai lọ bị bể vứt bừa bãi. Ông Trần Đức A, Chủ tịch UBND xã Tịnh Phong, thống kê: “Có khoảng 60 hộ dân chịu ảnh hưởng từ kho thuốc này”. Bà Bạch Thị Xuyến (70 tuổi), nhà cạnh kho thuốc BVTV lo sợ: “Mỗi lần có gió nồm là mùi hôi nồng nặc, khiến chúng tôi tức ngực, khó thở, phải đi nơi khác hoặc đóng cửa kín mít trong nhà. Mùi thức ăn trộn lẫn thuốc trừ sâu. Làm sao xử lý nhanh, chứ bao nhiêu năm nay dân chịu đựng, ăn uống khác nào đưa chất độc vào người”.
Chị Thảo, nhà cạnh đó, bức xúc: “Không biết bao nhiêu đoàn về lấy mẫu nước, mẫu đất rồi đi mà cái kho vẫn nằm nguyên ở đó. Trong khi hàng ngày người lớn, trẻ em khu vực này đều phải ăn, uống và hít không khí ô nhiễm”. Tại kho Núi Voi (huyện Tư Nghĩa), bà Nguyễn Thị Hiền, khu dân cư số 1, hơn 60 tuổi nhưng đã hơn 10 năm sống chung với mùi hôi của các loại thuốc BVTV. Bà nói: “Chúng tôi kêu miết, cơ quan chức năng về đo, lấy mẫu, thu dọn vỏ chai, chuyển sản phẩm đi nơi khác. Nay thì đỡ hôi, nhưng nguồn nước thì chẳng ai dám dùng nữa”.
Trong khi đó, ông Phùng Ngọc Khướu, Trưởng chi nhánh kho thuốc Núi Voi, giải thích: “Khoảng từ năm 1987 - 1991, kho nhận và sang chiết các loại thuốc trừ cỏ, trừ sâu… nên lượng thuốc chảy ra ngoài, ngấm xuống lòng đất gây ô nhiễm”.
Theo ông Võ Trọng Tân, Phó Giám đốc Sở TN-MT Quảng Ngãi, tỉnh này hiện có 8 kho chứa thuốc BVTV gần khu dân cư. Đối với kho Núi Voi, đã thu gom 6 tấn thuốc BVTV gây ô nhiễm, cấm sử dụng. Qua 2 lần khảo sát, đánh giá mức độ ảnh hưởng môi trường do dư lượng thuốc BVTV gây ra, trong 12 mẫu đất và 8 mẫu nước ngầm khu vực xung quanh khu dân cư có một số mẫu chứa dư lượng thuốc BVTV họ Chlor hữu cơ vượt giới hạn cho phép 0,01. Lượng Endrin vượt 12 lần (0,12 mg/kg so với giá trị cho phép 0,01); DDT vượt 365 lần (3,65mg/kg so với giá trị cho phép)…
Người dân phải tự cứu mình
Tại thị trấn La Hà, vùng bị ảnh hưởng mùi thuốc trừ sâu từ kho thuốc BVTV Núi Voi nằm trong bán kính 150m, với khoảng 40 hộ dân, do ô nhiễm mùi quá đậm đặc, bà con lo ngại chất độc đã thấm xuống dưới lòng đất nên không ai dám dùng nước giếng nữa. Để bảo vệ sức khỏe người dân, chính quyền thị trấn này đã trích 120 triệu đồng xây dựng hệ thống nước sạch cung cấp cho bà con. Ông Nguyễn Văn Oai, Chi cục trưởng Chi cục Vệ sinh an toàn thực phẩm tỉnh Quảng Ngãi, cho biết: “Đã là thuốc trừ sâu thì rõ ràng ảnh hưởng đến sức khỏe con người, đặc biệt là những người đã chịu ảnh hưởng thời gian dài, mức độ phơi nhiễm càng nặng hơn”.
Theo ông Oai, sự phơi nhiễm của cơ thể con người đối với thuốc trừ sâu qua 3 đường chính: hô hấp, ăn uống và tiếp xúc trực tiếp. Tuy nhiên, thuốc trừ sâu được tìm thấy trong nguồn nước cấp, không hiện diện ở nồng độ đủ cao để gây ra các ảnh hưởng cấp tính đến sức khỏe mà chủ yếu hiện diện ở nồng độ vết (tức là ở nồng độ rất nhỏ), ảnh hưởng mãn tính đến sức khỏe như suy giảm chức năng của các cơ quan trong cơ thể (như gan, thận), rối loạn hệ thần kinh, khiếm khuyết về sinh sản hoặc gây ung thư.
Trong khi đó, theo Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh, phần lớn thuốc trừ sâu lâu nay chưa được xem xét đầy đủ về khả năng gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe con người, như tổn hại đến hệ di truyền, hệ thần kinh, nội tiết hoặc các hệ thống miễn dịch của cơ thể, cơ quan sinh sản. Vì vậy, để tự cứu mình, người dân nên tránh phơi nhiễm với thuốc trừ sâu bất cứ khi nào có thể, nhất là từ thực phẩm, không khí và trong nguồn nước.
“Đối với các kho thuốc BVTV trên địa bàn Quảng Ngãi, việc ảnh hưởng đến sức khỏe người dân là điều khó tránh khỏi”, ông Nguyễn Văn Oai khẳng định. Vậy nhưng, biện pháp xử lý theo Sở TN-MT thì cần kinh phí lớn, công nghệ xử lý hiện đại. Vì vậy, chi cục đã tham mưu UBND tỉnh đề nghị Bộ TN-MT xem xét trình Chính phủ hỗ trợ, chỉ đạo xử lý.
HÀ MINH
