Với diện tích 522,75km2, được sông Hoàng Phố bao bọc ở phía Tây, cửa sông Dương Tử phía Đông-Bắc, vịnh Hàng Châu ở phía Nam và biển Đông ở phía Đông, Phố Đông được đánh giá là “đầu rồng” vực dậy cả vùng châu thổ Trường Giang, là “Thương hiệu vua” của Thượng Hải.
Từ vị trí chiến lược của Phố Đông…
Phố Đông được nối liền Phố Tây bằng hệ thống cầu vượt và đường hầm cực kỳ hiện đại (trong đó có cầu Nam Phố – một công trình kỳ vĩ của kiến trúc xây dựng hiện đại). Tính đến tháng 7-2007, đã có hơn 1.000 cao ốc tại Phố Đông, trong đó tất nhiên phải kể đến tháp truyền hình Đông Phương Minh Châu và tháp Kim Mậu (Jinmao Tower) và sang năm 2008 là Trung tâm tài chính thế giới Thượng Hải 101 tầng (cao hơn tháp Kim Mậu). Nhiều cư dân cao niên tại Phố Đông bây giờ hẳn còn nhớ trong suốt thời gian dài, kiến trúc “chọc trời” tại Phố Đông là tháp canh của một sở cứu hỏa cao chỉ 20m!
Hai bờ Đông - Tây sông Hoàng Phố ngày nay.
Ảnh: T.L.
Từ năm 1990, Phố Đông Tân Khu đã đầu tư tổng cộng 130 tỉ tệ vào các dự án hạ tầng trong đó có Phi trường quốc tế Phố Đông, hệ thống tàu điện ngầm thứ hai, nhà máy điện Ngoại Cao Kiều (Waigaoqiao). Đến cuối năm 2003, giới đầu tư từ hơn 84 quốc gia-khu vực đã có mặt trong 10.151 dự án tại Phố Đông. Cùng thời điểm, số doanh nghiệp đăng ký hoạt động tại Phố Đông đã lên đến 7.933 với tổng vốn 44,486 tỉ tệ. Đến năm 2005, GDP Phố Đông (dân số 1,5 triệu) đã đạt 210,88 tỉ tệ (25,5 tỉ USD). Nói đến Phố Đông, không thể không nhắc đến khu tài chính Lục Gia Chủy (Lujiazui) rộng 31,78 km². Không đến 10 năm kể từ khi qui hoạch vào năm 1993, năm 2002, 121 tổ chức tài chính-ngân hàng trong đó có 56 tổ chức tài chính và 43 ngân hàng nước ngoài đã có mặt tại Lục Gia Chủy…
Bằng chứng cụ thể nữa cho sự phát triển thành công Phố Đông Tân Khu là Ngoại Cao Kiều – khu vực mậu dịch tự do lớn nhất Hoa lục. Cách đây bốn năm, cảng Ngoại Cao Kiều đã xử lý 55,774 triệu tấn hàng. Hiện thời, Ngoại Cao Kiều được xem là trung tâm vận chuyển hàng hóa của cả khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Trong sáu tháng đầu năm 2007, nhập-xuất khẩu tại Ngoại Cao Kiều đạt trị giá 14,3 tỉ USD, tăng 65% so với cùng kỳ năm 2006.
Ngoài Ngoại Cao Kiều, có thể kể đến Kim Kiều (Jinqiao Export Processing Zone – Kim Kiều gia công khu) – một trong những khu công nghệ kỹ thuật cao của Thượng Hải (sản xuất xe hơi, phụ tùng xe hơi, điện tử, máy tính, thiết bị viễn thông, dược phẩm, kỹ thuật quang học…). “Cao cấp” hơn Kim Kiều là Công viên Kỹ thuật cao Trương Giang (Zhangjiang Hi-Tech Park – Trương Giang cao khoa kỹ viên khu), nơi làm việc của nhiều tập đoàn khổng lồ nước ngoài như Citibank Asia-Pacific Software, Sony, BearingPoint, Kyocera… Giá thuê văn phòng tại Kim Kiều, Ngoại Cao Kiều và Trương Giang đang đắt như vàng. Tính đến cuối tháng 5-2007, giá thuê văn phòng tại Ngoại Cao Kiều là 453 USD/m2; tại Kim Kiều là 688 USD/m2 và tại Trương Giang là 725 USD/m2. Tuy nhiên, nước ngoài vẫn rần rần kéo vào Phố Đông. Gần đây, Coca-Cola đã ký hợp đồng với Công viên khoa học Zizhu để lập bản doanh tại Phố Đông; trong khi hãng vận tải biển Maersk Line (Đan Mạch) vừa thuê một mặt bằng 100.000m2 tại Khu bất động sản Lingang (Phố Đông).
Nếu năm 1990, giá trị sản lượng kinh tế Phố Đông vỏn vẹn 6,024 tỉ tệ (73,2 triệu USD) thì đến năm 2003, con số trên đã tăng đến 150,388 tỉ tệ (18,2 tỉ USD), gấp 23 lần. |
Đọc tờ Shanghai Morning Post, chúng tôi được biết Phố Đông đang lên kế hoạch xây một dãy phố bờ sông trên diện tích 690.000m2 vây quanh bởi đường Đông Phương, đại lộ Phố Đông và sông Hoàng Phố. 80.000m2 thuộc địa điểm này sẽ được qui hoạch thành dãy phố giải trí gồm nhà hàng, quán cafe và chuỗi cửa hàng lưu niệm. Giai đoạn một của dự án này sẽ hoàn thành năm 2009. Công trình đang được chú ý nữa là Trung tâm tài chính quốc tế Thượng Hải, dự kiến được “lợp mái” vào tháng 9-2007 và làm lễ hoàn công vào xuân 2008 (công ty Mori Building của Nhật thực hiện). Đây sẽ là kiến trúc cao nhất Trung Quốc (492m) và cao thứ ba thế giới (sau tháp Taipei 101 với 508m và Sears Tower với 527m). Giá thuê tại Trung tâm tài chính quốc tế Thượng Hải có thể sẽ đắt nhất Thượng Hải với 3,3 USD/m2/ngày. Ngoài Trung tâm tài chính quốc tế Thượng Hải, còn có dự án Tân Hồng Cơ (Sun Hung Kai – một trong những tập đoàn xây dựng lớn nhất châu Á, thuộc một gia đình Hong Kong) nằm trên diện tích 220.000m2 cũng dự kiến hoàn thành năm 2008…
…Đến đẳng cấp toàn cầu của Thượng Hải
Sự phát triển hoàn hảo của Phố Đông đã làm cầu nối cho Thượng Hải nói riêng, TQ nói chung và thị trường thế giới với chỉ số GDP tăng bình quân 2 con số mỗi năm. Theo đó, từ những năm 90 đến 2004, Thượng Hải đạt được những con số đáng hãnh diện: hệ thống giao thông bằng sắt từ 0km tăng lên 125km; mật độ không gian sống tăng từ 6,6m2 lên 14,2m2; mật độ không gian xanh tăng từ 1,02m2 lên 10m2; tỷ lệ nước thải được xử lý tăng từ 0% lên 65,3%.
Thượng Hải vẫn đang lên cơn sốt với các dự án xây dựng. Thời điểm chúng tôi đến Thượng Hải (hạ tuần tháng 7-2007), nhìn khắp nơi đâu đâu cũng thấy công trình xây dựng. Từ 1998-2002, Thượng Hải đã giải tỏa 15 triệu m2 khu dân cư cũ và xây mới hơn 80 triệu m2 – diện tích tương đương 20% tổng không gian dân cư thành phố. Hơn 10.000 công ty nước ngoài đang có mặt tại Phố Đông và cần cẩu xây dựng vẫn vươn lên quanh các khu phức hợp sang trọng được đặt tên nước ngoài như Merlin Champagne Town và Versailles de Shanghai. Rõ ràng chỉ xây thêm mới đáp ứng được nhu cầu nhà ở khủng khiếp tại Thượng Hải. Dân số thành phố đã tăng từ 13,5 triệu lên 21,5 triệu thời điểm hiện tại, tỉ lệ thuận với tiêu chuẩn sống và thu nhập cư dân (7.000 USD/người – cao nhất Trung Quốc). Diện tích Thượng Hải – hơn gấp ba diện tích TPHCM – đã tăng gấp sáu, từ 100km2 lên 680km2. Theo dự án phát triển tương lai “một thành (phố), chín thị (trấn)”, Thượng Hải đang xây chín “thành phố nhỏ” dự tính mỗi nơi làm nơi ở cho 500.000 người. Năm 2006, chiếc xe hơi thứ một triệu đã được đăng ký tại Thượng Hải (số người sở hữu xe hơi đã tăng gấp đôi trong hai năm qua, bất luận chính quyền lấy phí đăng ký rất cao – khoảng 5.500 USD/xe, như lời kể của cô hướng dẫn viên địa phương Cao Tử Huệ).
Theo chuyên gia thị trường bất động sản Richard Ellis, Phố Đông hiện xếp thứ 38 thế giới về giá thuê văn phòng. Giá trung bình 1 bộ vuông (0,0929 m2)/năm tại Phố Đông là 51,98 USD. Năm 2006, giá thuê văn phòng loại A đã tăng 13,2%. |
Thượng Hải đã trở thành thành phố toàn cầu, nơi hiện có đại bản doanh của hơn 150 công ty toàn cầu, từ General Motors, IBM đến Alcatel-Lucent. General Motors hiện sử dụng 1.800 nhân viên địa phương (hơn 60% so với năm 2004) và Citibank sử dụng 2.000 nhân viên địa phương (so với vỏn vẹn 80 người năm 1999). Thượng Hải hiện phát triển ở tỉ lệ 12%, nhanh nhất so với bất kỳ thành phố nào tại Trung Quốc và hơn cả tỉ lệ phát triển trung bình của Trung Quốc. GDP Thượng Hải đạt 136 tỉ USD năm 2006. Thượng Hải thu hút khoảng 120 tỉ USD đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) kể từ 1992 đến nay, trong đó có 14,6 tỉ USD năm 2006 (chiếm 23% tổng vốn FDI Trung Quốc năm 2006). Việc chính quyền đầu tư vào cơ sở hạ tầng như một trong những bước chiến lược mang tính nền móng cho nhiều chiều không gian phát triển tiếp theo đúng là một thượng sách. Thượng Hải là thành phố duy nhất Trung Quốc có hai phi trường - phi trường Hồng Kiều và phi trường Phố Đông – hoàn thành giai đoạn một năm 1999, nơi mỗi năm có thể đón 70 triệu lượt hành khách và 5 triệu tấn hàng.
Từ Bến Thượng Hải ở bờ Tây, chúng tôi nhìn sang bên kia bờ Hoàng Phố, dõi theo tốc độ phát triển của Phố Đông với niềm ngưỡng mộ không che giấu và mơ ước tới một “Phố Đông của TPHCM”: Thủ Thiêm.
MẠNH KIM
Kỳ I: Đông Thượng Hải ngày ấy...
Kỳ II: Giải những bài toán khó
