Trong cái rét của tiết trời Hà Nội tháng Ba, một người đàn ông tay dắt theo một đứa trẻ trạc 5, 6 tuổi, cả hai co ro trong cái lạnh của buổi sáng tinh sương, lặng lẽ bước đi dọc con phố nhỏ hướng ra Hồ Gươm. Được một đoạn, đứa trẻ khóc, dỗ dành mãi không được, người đàn ông đành cõng đứa trẻ lên lưng rồi cuốc bộ non cây số ra bến xe buýt.
Đại kiện tướng quốc tế Đào Thiên Hải với phong cách đĩnh đạc trong một giải đấu. Ảnh: Quang Thắng.
Thoạt nhìn, cứ ngỡ là hai cha con nhưng thực ra, HLV cờ Vua Bùi Văn Bình và cậu học trò Đào Thiên Hải ở tận Đồng Tháp chỉ vừa mới ra đến Hà Nội trong chuyến tàu đêm. Chân ướt chân ráo, chưa kịp đi đâu thì sáng hôm sau, họ phải tìm đường xuống Nhổn. Trước khi đi, thầy Bình định bụng dẫn học trò dạo quanh Hồ Gươm một lúc… Vậy mà, vì quá lạnh, cộng thêm nỗi nhớ nhà, Thiên Hải chịu không nổi và thế là khóc!
Thấm thoát đã hơn 20 năm kể từ buổi sáng tháng 3-1984 đầy kỷ niệm đó. Chuyến đi lần ấy còn đáng nhớ hơn với cả hai thầy trò bởi đó là điểm khởi đầu cho sự nghiệp của một Đại kiện tướng quốc tế, người tự tay ghi tên mình vào lịch sử cờ Vua Việt Nam bằng nhiều thành tích hết sức ấn tượng, mang đầy đủ dáng dấp của một kỷ lục gia…
Sinh ra trong một gia đình có đến 8 anh chị em ở thị xã Sa Đéc - Đồng Tháp, ba mất sớm, mẹ phải tần tảo nuôi cả đàn con ăn học, Thiên Hải từ bé đã sớm ý thức được hoàn cảnh gia đình và cậu út này chẳng đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt nào từ phía mẹ và các anh chị.
Tham dự Giải cờ Vua lứa tuổi nhi đồng toàn quốc năm 1984 tại Nhổn, Thiên Hải là VĐV “nhí” nhất nhưng không ai dám coi thường cậu bé chưa tròn 6 tuổi còn khóc mùi mẫn ở chuyến đi xa đầu tiên trong đời này. Bởi kết thúc giải, cậu xếp hạng 14 trên tổng số 38 kỳ thủ, một thành tích không xoàng chút nào nếu như biết rằng, Thiên Hải chỉ vừa tập chơi cờ được hơn một năm với người thầy đầu tiên là anh ruột Đào Thiên Lân! Đến với cờ Vua có lẽ vì “duyên”, thấy thích thì chơi mà chẳng vì lý do đặc biệt nào, cậu bé Hải dù vậy cũng bộc lộ khá nhiều năng khiếu bẩm sinh. Vừa “thọ giáo” anh trai, Thiên Hải còn được anh đưa đến Nhà thiếu nhi thị xã để học thêm. Phát hiện nhiều điều thú vị từ cậu học trò nhỏ có cá tính này, thầy Bùi Văn Bình (lúc đó là HLV đội tuyển cờ Vua Đồng Tháp) đã quyết định đưa Hải vào đội tuyển năng khiếu tỉnh…
Sau kết quả khả quan này, Hải được Sở TDTT Đồng Tháp gửi tập huấn tại Nhổn một tháng với chuyên gia người Nga Chechman. Sức cờ tăng tiến qua quá trình khổ luyện, chỉ hai năm sau, Hải đoạt hạng ba tại Giải 10 kỳ thủ mạnh nhất nước, tấm huy chương đầu tiên trong đời ở tuổi lên 8 đồng thời tạo được sự chú ý, quan tâm từ giới chuyên môn. Thấy Hải có khả năng, chuyên viên cờ Vua của Tổng cục TDTT lúc bấy giờ là ông Hoàng Mỹ Sinh đã giới thiệu về tài năng trẻ này với ông Hồ Trúc (Thứ trưởng Bộ GD - ĐT, Chủ tịch Hội Cờ Việt Nam). Chính ông Trúc sau đó đã đề nghị với Tổng cục TDTT có kế hoạch bồi dưỡng lâu dài đối với Thiên Hải.
Năm 1988, trong thời gian tập huấn tại Liên Xô (cũ), cậu bé 10 tuổi Thiên Hải đã làm cho giới chuyên môn lẫn người hâm mộ ngạc nhiên khi thắng liên tục 6 ĐKTQT. Tháng 1/1990, Hải thi đấu lứa tuổi 12 ở Opklodi và thắng tuyệt đối 7 ván, đoạt giải nhất. Đầu năm 1991, Thiên Hải đoạt Cúp bạc đồng đội tại Giải tưởng niệm Petrosian (Liên Xô) rồi giữa năm, tại Giải vô địch thiếu niên thế giới ở Warsaw (Ba Lan), Thiên Hải tiếp tục làm ngạc nhiên giới chuyên môn bằng việc đoạt hạng 5 trên tổng số 243 kỳ thủ đến từ 51 quốc gia…
Sau giải này, chính Chủ tịch Liên đoàn Cờ thế giới đã gọi Thiên Hải là “thần đồng”, còn HLV trưởng đội tuyển Iceland phát biểu thẳng thắn: “Nếu được đào tạo, huấn luyện và chăm lo tốt, kỳ thủ 12 tuổi này sẽ lọt vào danh sách những danh thủ thế giới trong tương lai”.
Tiếp tục được Sở TDTT Đồng Tháp gửi đi tập huấn tại Hungary 5 năm, từ 1992 đến 1997 là quãng thời gian kỳ thủ trẻ này từng bước khẳng định mình: Năm 1993, tại Giải trẻ thế giới lứa tuổi 16, Thiên Hải giành được thành tích vang dội và với tấm HCV của giải, anh trở thành kỳ thủ Việt Nam đầu tiên đoạt được danh hiệu vô địch thế giới. Không chỉ có vậy, với thành tích này, hệ số Elo của Hải tăng lên 2.565, vượt qua điểm chuẩn của ĐKTQT và nhà vô địch trẻ này được xếp hạng 102 thế giới, chính thức được phong danh hiệu Kiện tướng quốc tế…
Tại Olympic cờ Vua thế giới lần thứ 31 tổ chức ở Moscow (Nga) năm 1994, Thiên Hải thắng ba ĐKTQT, trong đó có ứng cử viên tranh chức vô địch thế giới. Năm 1996, Thiên Hải đạt đủ chuẩn để chính thức được phong danh hiệu ĐKTQT ở tuổi 18…
Khi danh hiệu cao quý này lần đầu tiên được trao cho một kỳ thủ Việt Nam, người ta nhớ lại ngay lời “tiên đoán” của chuyên gia Chechman, HLV Câu lạc bộ cờ Petrosian mà Hải từng thọ giáo, trong chuyến thăm Đồng Tháp năm 1989: “Sức cờ của Thiên Hải hoàn toàn có thể đạt đến danh hiệu ĐKTQT vào năm 20 tuổi, nếu được học tập chu đáo”.
Tháng 12/2006, VĐV quê Đồng Tháp này tiếp tục ghi tên mình vào lịch sử làng cờ nước nhà với tư cách là kỳ thủ đầu tiên đoạt huy chương tại một kỳ ASIAD. Với 6 ván thắng, 2 hòa và 1 bại, đạt 7 điểm sau 9 vòng đấu, Thiên Hải đã đoạt HCB nội dung cờ nhanh, cũng là một môn sở trường của anh bên cạnh nội dung cờ truyền thống và cờ chớp nhoáng. Hành trình đến với vinh quang của Thiên Hải mang dấu ấn của 8 trận thắng trước các đối thủ có hệ số Elo cao hơn mình (2.557) cùng trận hòa với Kazhgaleyev Murtas (Kazakhstan) có hệ số Elo 2.609, người đoạt chức vô địch sau đó... Đáng tiếc là anh lại thúc thủ trước Bu Xiangzhi (Trung Quốc, người chỉ đoạt HCĐ) ở ván đấu thứ 7, mà chỉ cần hòa, tấm huy chương hẳn đã mang màu vàng.
Chuyên gia Anatoly từng nhận xét ngắn gọn: “So với các kỳ thủ Việt Nam hiện nay, Thiên Hải mang một đẳng cấp khác”, còn Đại KTQT Nguyễn Thị Thanh An nhận xét: “Thiên Hải xứng đáng là cánh chim đầu đàn của làng cờ Việt Nam hiện nay. Anh có “công lực” thâm hậu và độ bền thể lực tuyệt vời. Công thủ toàn diện, nghiên cứu rất kỹ mọi đối thủ”. Hiện nay, thứ hạng thế giới của Thiên Hải mới ở mức khiêm tốn (283), vì thế, mục tiêu tương lai của anh là phấn đấu lọt vào tốp 100.
Giờ đây, khi cậu học trò nhỏ năm nào đã thành danh, thầy Bùi Văn Bình vẫn luôn dõi theo từng bước chân anh. Với kỳ thủ số 1 Việt Nam, ông không chỉ là người thầy mà còn là người đốt đuốc dẫn đường cần mẫn. Còn với ông, thành công của Thiên Hải là niềm tự hào, niềm vinh dự không chỉ của riêng người thầy, mà của cả ngành TDTT Đồng Tháp và đất nước.
Bao nhiêu chuyến đi xa, bao nhiêu thành tích, huy chương… hỏi Hải, có thể anh không nhớ nổi nhưng hỏi ông, ông nói ngay mà không sót điều gì. Những bài báo viết về cậu học trò nổi tiếng và luôn trân trọng tình cảm với quê hương Đồng Tháp, có bài viết từ những năm 1990, ông vẫn còn cất giữ làm kỷ niệm.
Thành tích năm 2006 của Đào Thiên Hải - 4/2006: Huy chương bạc Giải cờ Vua hạng nhất |
Tú Trân
