Thời kháng chiến chống Mỹ, ở xã Đức Lạng (huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh) có đường ống và trạm trung chuyển xăng dầu đi qua. Năm 1972, khi máy bay Mỹ đánh phá khu vực Đồng Lộc, Khe Dao, Linh Cảm,… vị trí này trúng bom. Nhiều bồn xăng dầu cháy, vỡ bắt đầu thấm vào đất. Từ đó đến nay, xăng dầu đang “thấm” dần đến sức khỏe, đời sống của người dân nơi đây.
Nước giếng có mùi xăng dầu không sử dụng được.
Đến xã Đức Lạng, hỏi chuyện nhiễm xăng dầu dường như ai cũng biết, thậm chí trẻ con cũng không xa lạ. Khu vực nhiễm nặng nhất là làng Tân Sơn. Tìm đến làng, gặp chị Trần Thị Bình, chị “ồ” lên một tiếng rồi thổ lộ luôn với tâm trạng không vui: “Chú ở xa không biết chớ làng ni từ lâu được gọi làng nhiễm xăng dầu. Giờ chị ra đồng, chú đi với chị, thử lội xuống một vòng, ngứa ran cho biết”. Cả thửa ruộng 4 sào của chị lất phất cỏ và bèo, nước đen kịt, vài chỗ vàng khè. Ruộng mỗi năm chỉ làm được một vụ. Khi trời nắng hoặc mưa, xăng dầu bắt đầu “trồi” lên như bọt xà phòng, không thể làm được.
Trước nhà anh Nguyễn Xuân Thành có hồ nước rộng khoảng 1 mẫu, gia đình anh đứng ra đấu thầu với xã để nuôi cá. Trước đây hồ này do ông Quế, nhân viên bảo vệ UBND xã thầu. Nhưng sau thời gian nuôi cá, ông Quế bị ngứa khắp người nên trả lại. Anh Thành nghĩ đó là ngứa thông thường, nên nhận thầu ao nuôi cá. Chẳng được bao lâu, anh Thành cũng bị ngứa, đến giờ các chỗ ngứa chuyển thành những mụn, nhọt nổi khắp người. “Tui xin bỏ thôi chú ạ. Ngứa ni là do xăng dầu, và có nuôi cá cũng không lớn được bao nhiêu”.
Phần lớn những gia đình ở Tân Sơn đều không thể dùng nước giếng trong ăn uống. Nước sinh hoạt phải đi lấy từ trên khe núi về hoặc chờ mưa hứng trữ nước vào bể. Còn nước giếng chủ yếu để giặt giũ. Tôi múc thử một ca nước giếng lên xem, thấy nước trong nhưng khi ngửi nhận ra mùi xăng dầu.
Anh Nguyễn Xuân Thành chỉ những mụn nhọt trên cơ thể.
Ông Nguyễn Đình Chiểu, Phó Chủ tịch UBND xã Đức Lạng, cho biết, làng Tân Sơn có kho trung chuyển xăng dầu bị bom đánh vỡ nên khu vực này nhiễm nặng nhất, các thôn khác như Tân Đồng, Minh Đức... cũng bị ảnh hưởng. Điều đáng lo ngại, từ năm 2000 đến nay, xã Đức Lạng có 45 trường hợp chết do ung thư, chủ yếu là ung thư dạ dày, phổi… Có những gia đình cả 2 vợ chồng đều chết vì ung thư, như gia đình anh Võ Thoại và chị Lê Thị Sinh (thôn Minh Đức).
Theo thông tin xã nắm được, ngay cả những người từng sinh sống tại xã Đức Lạng, đi làm ăn nơi khác cũng bị ung thư. Ngoài ung thư, người dân còn mắc các bệnh khác như lở loét tay chân, người nổi mụn, đau mắt… “Chúng tôi không có chuyên môn, nhưng có thể thấy những trường hợp bị ung thư đều là ung thư nội tạng, rồi bệnh về da, về mắt,… nhiều khả năng do nhiễm xăng dầu”, ông Chiểu chia sẻ. Ngoài con người, cây trồng, động vật nuôi cũng bị ảnh hưởng nên năng suất không cao hoặc không thể gieo trồng được.
Một chương trình nước sạch với kinh phí 6,7 tỷ đồng đang được thực hiện tại đây. Sẽ có khoảng 400-500 hộ dân các thôn: Tân Sơn, Tân Đồng, Minh Quý, Minh Đức, Đồng Quang, Hưng Quang được sử dụng. Trong số kinh phí này nhà nước chi 75%, xã 25%. Vì Đức Lạng là xã nghèo nên xã đã huy động người dân cùng tham gia. Mặc dù cuộc sống người dân nơi đây còn khó khăn, nhưng vì muốn có nước sạch nên 200 hộ đã tham gia góp 2 triệu đồng/hộ, nhiều hộ phải vay ngân hàng để nộp.
Tuy nhiên theo kế hoạch đến tháng 6-2010 hoàn thành, nhưng đến nay công trình vẫn chưa xong. Người dân Đức Lạng không chỉ mong chờ có nước sạch, mà còn mong các cấp có thẩm quyền tiến hành điều tra, nghiên cứu để có những đánh giá cụ thể, khoa học, từ đó đưa ra giải pháp cho vấn đề này. Có như vậy sức khỏe, cuộc sống của người dân mới được đảm bảo.
Duy Cường
