Trước tình hình nắng nóng kéo dài có thể gây hạn hán trên diện rộng, ngành nông nghiệp các địa phương đang triển khai lịch thời vụ với các loại giống lúa ngắn ngày để… chạy hạn. Tuy nhiên, nhiều diện tích sản xuất lúa nước ở một số địa phương có nguy cơ bị bỏ hoang.
Do nắng nóng trong những ngày qua làm cho mực nước tại Nhà máy nước Cầu Đỏ xuống thấp và nhiễm mặn nặng. Ảnh: Nguyễn Hùng
Hạ nguồn mất nước
Đã bước vào lịch thời vụ, nhưng do mất hẳn nguồn nước ngọt nên có nhiều diện tích ở các tỉnh miền Trung có nguy cơ bỏ hoang. Cùng với nắng nóng kéo dài và các thủy điện chặn dòng trên sông Vu Gia nên hiện nay vùng hạ lưu ở Đà Nẵng đang bị hạn nặng.
Theo ông Huỳnh Vạn Thắng, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT TP Đà Nẵng, hơn 3.000ha lúa ở vùng hạ lưu sông Vu Gia đang đứng trước nguy cơ thiếu nước tưới để sản xuất vụ hè thu. Số diện tích này dựa vào 2 hồ chứa là Đồng Nghệ và Hòa Trung, tuy nhiên hiện mực nước ở 2 hồ chứa này đã xuống gần mực nước chết nên khả năng diện tích đất buộc phải bỏ hoang khoảng vài trăm hécta.
Nghiêm trọng hơn, tại khu vực phường Hòa Quý (quận Ngũ Hành Sơn), gần 100ha đất lúa và hoa màu nơi đây hoàn toàn tùy thuộc vào trạm bơm Tứ Câu (Điện Bàn, Quảng Nam), nhưng suốt 2 tuần qua, trạm bơm này phải đắp chiếu vì bị nhiễm mặn đến 8‰ nên hàng trăm hộ nông dân ở đây đang rất lo lắng.
Nông dân vùng đông Điện Bàn (Quảng Nam) đã làm xong đất nhưng chưa có nước để gieo sạ vụ hè thu. Ảnh: Nguyễn Hùng
Ông Lê Văn Sâm, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Đà Nẵng, cho rằng hiện công ty đang cho duy tu, bảo dưỡng máy móc để phát hết công suất cho vụ hè thu sắp tới và tìm mọi phương án để chống hạn. So với năm ngoái, lượng mưa năm nay ít hơn, đồng nghĩa chắc chắn hạn hán sẽ kéo dài thời gian tới. Công ty đang khẩn trương huy động máy móc thiết bị cũng như nhân lực đắp các đập thời vụ để giữ nước nhằm phục vụ bà con, nhưng xem ra cũng chỉ giải quyết phần nào diện tích.
Cùng lịch thời vụ với Đà Nẵng, Quảng Nam đã bắt đầu gieo sạ vụ hè thu từ ngày 15-5 đến 10-6. Tuy nhiên, nhiều diện tích vẫn chưa đổ ải gieo sạ vì thiếu nước, một số trạm bơm hoạt động lách triều hoặc dừng hẳn vì nhiễm mặn sâu.
Theo Phòng NN-PTNT huyện Điện Bàn, sông Vĩnh Điện đã hai tuần nay bị nhiễm mặn sâu với độ mặn cao khiến trạm bơm Tứ Câu không thể hoạt động, gây khó khăn 250ha đất lúa. Để khắc phục, Chi nhánh Thủy lợi Điện Bàn đã cử cán bộ thủy nông trực chiến tại các trạm bơm nhằm khi độ mặn xuống thấp (dưới 0,8‰) thì tiến hành bơm lách triều tưới ruộng. Cạnh đó, trạm bơm 19-5 và Xuyên Đông (Duy Xuyên) cũng liên tục bị xâm nhập mặn khiến hơn 1.000ha đất sản xuất lúa của người dân thị trấn Nam Phước, xã Duy Phước, Duy Vinh đang thiếu trầm trọng nguồn nước ngọt để đổ ải gieo sạ, trong khi theo lịch thời vụ, các địa phương này phải xuống giống xong trước ngày 31-5.
Theo ông Nguyễn Đình Niên, Giám đốc Công ty Khai thác Công trình thủy lợi Quảng Nam, hiện đang là lịch đổ ải gieo sạ nhưng nguồn nước rất căng thẳng tại hầu hết các trạm bơm nông nghiệp vì nước sông xuống thấp, độ mặn nhiễm cao. Hai trạm bơm bị nhiễm mặn cao nhất là Tứ Câu và Cẩm Sa phục vụ cho 400ha lúa bị nhiễm mặn từ 1,4‰ đến 1,6‰ nên không thể hoạt động. Trước mắt, đơn vị đã lắp đặt 1 trạm bơm dã chiến tại hồ Phú Lộc (xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên). Công ty cũng đang làm việc với UBND tỉnh Quảng Nam xin phương án đào kênh lấy nước từ sông Thu Bồn về Vĩnh Điện để lấy nước tưới vụ hè thu với kinh phí khoảng 1 tỷ đồng.
Thay đổi cơ cấu giống lúa
Tổng kết vụ sản xuất vụ đông xuân 2011 - 2012 và triển khai sản xuất vụ hè thu năm 2012 giữa tháng 5 vừa qua, ông Đào Minh Hường, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Ngãi, khuyến cáo nông dân sử dụng giống lúa có thời gian sinh trưởng trung và ngắn ngày.
Thực tế qua nhiều năm cho thấy, những giống lúa có thời gian sinh trưởng dài ngày tốn kém chi phí chăm sóc, gặp nhiều rủi ro do sâu, bệnh, đặc biệt là khi gặp thời tiết bất lợi như khô hạn sớm làm ảnh hưởng đến năng suất. Tốt nhất là chọn giống lúa theo hướng ngắn ngày, kháng sâu bệnh, nhiễm rầy nâu nặng, không sử dụng giống lúa có thời gian sinh trưởng trên 120 ngày vụ đông xuân và giống lúa có thời gian sinh trưởng trên 100 ngày vụ hè thu nhằm giảm thiểu rủi ro.
Nhiều giống lúa mới ra đời gắn liền với nhiều HTX NN trong tỉnh như: Phổ Văn, Phổ Thuận, Phổ Ninh huyện Đức Phổ; Nghĩa Trung, Nghĩa Hiệp huyện Tư Nghĩa; Hành Dũng, Hành Thiện huyện Nghĩa Hành…
Ông Phạm Mạnh Chín, CN HTX DV NN Vĩnh Trường huyện Mộ Đức, cho biết: “Với định hướng chỉ đạo của UBND tỉnh về cơ cấu giống, chúng tôi thực hiện theo đúng cơ cấu giống, chúng tôi gieo sạ nhóm giống có thời gian sinh trưởng trung ngày, có những vùng năng suất đạt từ 75 đến 80 tạ/ha”.
Thạc sĩ Trần Văn Mạnh, Giám đốc Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống, sản phẩm cây trồng, phân bón vùng miền Trung - Tây Nguyên, cho biết: Để luôn luôn có nguồn giống lúa tốt thay thế dần những giống lúa không còn phù hợp, trong vụ sản xuất đông xuân 2011 - 2012, trung tâm đã đưa vào khảo nghiệm 50 giống lúa khác nhau.
Trong hội thảo đánh giá kết quả khảo nghiệm các giống lúa, các nhà chuyên môn đã đánh giá cao về công tác khảo nghiệm cũng như kết quả các giống lúa đã đạt được. Đây là những giống lúa sinh trưởng và phát triển tốt, ít nhiễm sâu bệnh hại, khả năng thích ứng, chịu hạn cao và có triển vọng về năng suất, chất lượng.
| |
Hà Minh - Nguyễn Hùng - Nguyên Khôi
