Với nhiều người, việc lãnh lương hàng tháng là chuyện bình thường, nhưng với đồng bào Vân Kiều tại 3 xã Ngân Thủy, Lâm Thủy, Kim Thủy (Lệ Thủy, Quảng Bình) thì việc có con em lần đầu tiên nhận lương tiền triệu là sự kiện lớn trong cuộc đời, bởi điều đó chưa từng có ở vùng miền Tây Trường Sơn này. Những người con gái, con trai của bản Đá Còi, bản Còi, bản Mít... đã thực sự đổi đời khi được nhận vào làm công nhân của Đoàn kinh tế quốc phòng 79 thuộc Binh đoàn 15.
Đoạn tuyệt phá rừng
Năm mới, chúng tôi nhận được thông tin có 47 người Vân Kiều ở Ngân Thủy, Lâm Thủy, Kim Thủy (huyện Lệ Thủy) được Đoàn kinh tế quốc phòng 79 cấp nhà mới, xây dựng thành làng công nhân qua ngã Tây Trường Sơn. Chúng tôi vội lên làng công nhân của đồng bào Vân Kiều khi không khí tết vẫn còn qua ngõ. Cờ Tổ quốc bay phấp phới trước mỗi cửa nhà, từng tốp người Vân Kiều trong áo xanh đồng phục công nhân quốc phòng lên đồi vỡ đất, làm cỏ, chăm rừng cao su lút mắt.
Đường 10 ngày xưa heo hút, nay đã có những khu dân cư Vân Kiều được bộ đội Đoàn 79 thuộc Binh đoàn 15 xây dựng.
Cũng cần nói qua dự án của Đoàn kinh tế quốc phòng 79 thuộc Binh đoàn 15, vốn đóng quân ở Tây Nguyên, giúp đồng bào các dân tộc phát triển đời sống một cách bền vững, từ bỏ việc phá rừng. Bộ Quốc phòng có dự án khai phá đất cằn, trồng cao su ở miền Tây Quảng Bình, giúp người Vân Kiều xóa đói giảm nghèo với bước đi ban đầu là 3.500ha đất cao su. Tháng 10-2009 Đoàn 79 dựng những cái lán tạm ở vùng rừng sâu cạnh đường 10 heo hút. Sau đó, thông báo tuyển lao động được gởi đến từng bản.
Hồ Văn Hôn (SN 1982) ở bản Đá Còi, xã Ngân Thủy, nói: “Mình cầm giấy thông báo tuyển dụng, rồi nộp đơn. Trong đầu cứ nghĩ chắc người miền xuôi trúng vô đây chứ mình ở rừng núi có biết làm việc tập thể bao giờ đâu. Nhưng bộ đội ưu tiên mình vì mình có sức khỏe, học hết lớp 12”. Vào làm bữa đầu tiên, Hồ Văn Hôn được dạy cách cầm cuốc để xới luống cao su, cách đào hố, cách tỉa cành có kiểm soát... nhưng cái tay cứ luống cuống, bởi đời Hôn vốn quen đi rừng. Anh kể: “Mình đi bẫy thú, chặt rừng quen tay, tay cứng thô ráp không quen làm một cách quy củ. Việc trồng cao su lúc cây còn nhỏ là công việc phải nhẹ nhàng với lá, với cành. Có khi nặng tay quá làm gãy cây, bộ đội không mắng mà ân cần chỉ giúp, mình cố gắng học, cố gắng nhìn, rồi cũng quen dần và thạo việc”.
Tháng đầu tiên nhận lương được hơn 3 triệu đồng, Hôn nói: “Mình đang làm trên đồi, bộ đội gọi về nhận lương, cầm hơn 3 triệu đồng, tay run kỳ lạ, đời mình chưa khi nào cầm được số tiền lớn như thế, mình biết từ đây mình đoạn tuyệt phá rừng, cuộc sống thật sự đổi đời”.
Những hạt nhân đầu tiên
Tiếp xúc với chúng tôi, đại tá Phan Văn Vịnh, Chính ủy Đoàn 79 cho biết Hôn là một trong những hạt nhân lao động địa phương xuất sắc của người Vân Kiều vào với đơn vị. Khi người bản thấy Hồ Văn Hôn làm được việc, nhận được đồng lương thì nhiều trai làng cũng nộp đơn vào làm công nhân trồng cao su. Hiện đã có 47 người Vân Kiều là những đôi vợ chồng trẻ được ưu tiên vào làng công nhân trên Tây Trường Sơn. Hôn được xem là tấm gương cho con em đồng bào Vân Kiều phấn đấu học hỏi bởi đức tính cần cù lao động và ý thức bảo vệ giữ gìn những mầm xanh tươi tốt cho quê hương làng bản.
Để người Vân Kiều quen với lề lối giờ giấc làm việc công nghiệp là cả một quá trình. Lắm khi theo rượu trà say khướt có người dậy muộn, đến giờ kẻng lại phàn nàn “tiếng kẻng đau óc, ngủ tí rồi đi làm có sao đâu”, rồi lăn ra ngủ cả buổi. Nhiều bữa có người bỏ về bản theo cuộc chơi săn bắn, theo miếng rượu bạn kêu, phải đi mời gọi và giải thích. Sau bốn năm bộ đội Đoàn 79 cùng ăn, cùng ở, cùng suy nghĩ với người dân, những tật xấu ấy mới biến mất.
Hồ Văn Hôn, chàng trai Vân Kiều đầu tiên được bình chọn “Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở” của Đoàn 79.
Và nay, trong số những người Vân Kiều trẻ đã xuất hiện những hạt nhân xuất sắc. Hồ Văn Hôn lần đầu tiên được bầu chọn là “Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở”. Tiếp chân Hôn là chị Hồ Thị Hoàng và Nguyễn Văn Hơn, cũng người Vân Kiều, đã được cử đi học đại học ngành quản trị kinh doanh ở Tây Nguyên. Đại tá Phan Văn Vịnh cho biết: “Những con em đồng bào Vân Kiều được cử đi học là thật sự giỏi. Đó là những hạt nhân rất có triển vọng, đã được rèn luyện qua các thử thách công việc”.
Với Hồ Thị Hoàng, cả xã Ngân Thủy đều biết đây là người con gái Vân Kiều học giỏi, nhưng xong cấp 3 đã phải ở nhà mưu sinh phụ giúp mẹ cha vì không có tiền đi học tiếp. Vào làm công nhân của Đoàn 79, Hoàng được phát hiện và bồi dưỡng đưa đi học nhằm chuẩn bị cho cuộc trở lại vùng đất Tây Trường Sơn để làm việc.
Cao su ở Tây Lệ Thủy đang trổ những mầm xanh phát triển thành rừng cho cuộc khai phá đất hoang cằn cỗi. Theo đại tá Vịnh, tương lai đây sẽ là một vùng dân cư trù phú, một mảnh đất vàng cho bà con dân tộc trong vùng. Bí thư Đảng ủy xã Ngân Thủy Nguyễn Văn Thoan lạc quan nói: “Sẽ là một đô thị vàng qua ngã miền Tây này. Bàn tay của bộ đội Đoàn 79 sẽ giúp đồng bào mình làm được điều đó trong tương lai”.
Đại tá Phan Văn Vịnh còn cho chúng tôi biết thêm, đơn vị sẽ đầu tư hơn 30 tỷ đồng để kéo đường điện vào vùng Eo Bù - Chút Mút ở xã Kim Thủy giáp với nước bạn Lào cho anh em Vân Kiều có điện, cũng kéo đường điện dài hàng chục cây số vào bản Làng Ho giúp người dân có ánh sáng văn minh, đầu tư thêm tiền mua bò giống, làm các mô hình lúa nước cho người Vân Kiều phát triển.
Chia tay những người con gái, con trai Vân Kiều, bà Hồ Thị Bông khoe: “Nhà mình có 3 đứa con được vào làm với bộ đội Đoàn 79, lương tháng cộng lại hơn mười triệu đồng, rứa là đổi đời. Ngày xưa bộ đội đi qua đây để vào Nam, ngày nay bộ đội trở lại để giúp dân bản, thiệt nghĩa tình như núi cao”.
MINH PHONG
