Hỏi: Tôi có nghe một bài thơ viết về một nhà cách mạng gửi thư cho cha. Xin cho biết nhà cách mạng ấy là ai? Cha tên gì?
Lý Tấn (đường Chi Lăng, Châu Đốc, An Giang)
Đó là bức thư của Hoàng Hoa Thám (tức Đề Thám) gửi cho cha nuôi là Bá Phức.
Mồ côi cha mẹ, Hoàng Hoa Thám phải đi chăn trâu, ở đợ, rồi được bá hộ Thân Văn Phức (tức Bá Phức, cai tổng Ngọc Cục) nhận làm con nuôi.
Bá Phức và Đề Thám tham gia khởi nghĩa chống Pháp do cai tổng Hoàng Đình Kinh (tức Cai Kinh) chỉ huy. Sau đó, Bá Phức và Đề Thám trở thành thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa Yên Thế.
Thực dân Pháp và tổng đốc Bắc Ninh, Lê Hoan, tìm cách dụ hàng Bá Phức. Ngày 15–2–1894, Bá Phức ra hàng, được bổ làm thương tá ở Yên Thế. Đề Thám tiếp tục lãnh đạo cuộc khởi nghĩa.
Thực hiện âm mưu của Pháp và Lê Hoan, Bá Phức nhiều lần khuyên Đề Thám đầu hàng, tìm cách đầu độc Đề Thám (bỏ thuốc độc vào nước trà), sát hại Đề Thám (đặt chất nổ dưới giường) nhưng đều không thành.
Bài thơ (không biết tên tác giả) dài 44 câu. Sau đây là một đoạn ghi theo trí nhớ của cụ Lưu Tấn Phát:
(…) Cha với con ở hai trận tuyến
Cha một đường, con lại một đường
Kể từ nay hai chữ cang thường
Con xin để dâng thờ đất nước.
Buổi đoàn viên, cha đừng mơ ước!
Cuộc hội đoàn chỉ đại bác với thần công
Bức thư này là bức cuối cùng
Mà cha chỉ là người cha trong dĩ vãng (…)
Hoàng Anh
