Hỏi: Trong vườn nhà Sào Nam Phan Bội Châu ở Huế có ngôi mộ của Điền Bát Tăng Bạt Hổ. Đề nghị cho biết thêm về nhân vật lịch sử này.
Hồng Hạnh (Q3, TPHCM)
Tăng Bạt Hổ không phải là tên thật mà là bí danh của Tăng Doãn Văn, một lãnh tụ Cần Vương tại Bình Định. Sau khi phong trào Cần Vương Bình Định thất bại, đề đốc Tăng Doãn Văn thoát ra nước ngoài và lấy tên là Tăng Bạt Hổ (phải chăng cọp dữ mà nghĩa sĩ họ Tăng muốn đánh (bạt) là thực dân Pháp?).
Ông sớm trở thành một phái viên đắc lực của Phụ chính Đại thần Tôn Thất Thuyết đang bị người Pháp mượn tay chính quyền Hoa Nam an trí ở Triều Châu. Ông đi khắp các nước ở Đông Nam Á, Nhật Bản… và thường xuyên bí mật về nước để liên lạc với các sĩ phu yêu nước. Năm 1898, chính ông đã cùng Nguyễn Thượng Hiền vạch kế hoạch đưa con em các gia đình liệt sĩ Cần Vương ra nước ngoài để đào tạo.
Năm 1904 khi Duy Tân Hội thành lập, ông trở thành người dẫn đường cho Phan Bội Châu sang Nhật Bản và đóng góp nhiều công sức cho phong trào Đông Du.
Trong một lần trở về nước để hoạt động, ông đã bị bệnh và mất ở Huế năm Bính Ngọ (1906) lúc mới 49 tuổi. Sau này, mộ ông được cải táng và đưa vào vườn Bến Ngự.
Nguyễn Thượng Hiền gọi ông là người đã mở đầu cho phong trào Đông Du của nước ta. Năm nay là năm kỷ niệm 100 năm năm mất của Tăng Bạt Hổ (1906-2006).
KHÁNH TƯỜNG
