Mùa thu rồi ngày hăm ba, ta ra đi theo tiếng ca sơn hà nguy biến…” Bài hát tuy viết với giai điệu cung thứ, thiên về nốt trầm, nhịp điệu đều, tiết tấu khoan thai, có chút man mác song lại khá thôi thúc lòng người. Bài hát một thời thổi bùng lên trong lòng một lớp thanh niên, trước nỗi nhục mất nước, chỉ nóp với giáo trên vai cũng hăng hái lên đường…
“Trận Tầm Vu” (trận đánh sau Nam bộ kháng chiến) - tranh bột màu của họa sĩ Nguyễn Hiêm.
Nghe những người cùng thời, là bạn chiến đấu với nhạc sĩ Tạ Thanh Sơn kể lại: Tác giả ngày đó là một thanh niên nông dân thuần phác nhưng đầy khí phách, quê Trà Ôn, Vĩnh Long thoát ly đi kháng chiến.
Vào năm 1946, sau khi theo dự một lớp huấn luyện tại vùng bưng biền trong Đồng Tháp Mười ông được bổ sung về đội tuyên truyền Bộ Tư lệnh Khu 8. Những ngày ấy, khắp làng quê Nam bộ lớp lớp thanh niên đang xôn xao, nao nức khí thế tòng quân để trả thù bọn lính Tây, lính lê dương ngày ngày xông xổ cướp phá, hãm hiếp, bắn giết dân lành!
Trước cảnh nước mất, nhà tan, thôn xóm điêu tàn, tang tóc… trào dâng nỗi căm hờn, ông đã viết nên bài hát “Nam bộ kháng chiến” bất hủ.
Cũng theo những lời kể lại, về sau Tạ Thanh Sơn cũng có thêm vài sáng tác, nhưng thấy không thỏa nguyện ông không phổ biến, nên “Nam bộ kháng chiến” như là sáng tác duy nhất. Cuộc đời ông có lần không may bị sa vào tay giặc, biết ông là tác giả bài hát trên, chúng đã tra tấn hết sức tàn nhẫn, song ông vẫn giữ vững khí tiết cách mạng.
Cho đến hôm nay, dù ra đời đã trên 50 năm, nhưng giai điệu của bài “Nam bộ kháng chiến” được hát lên vào mỗi dịp kỷ niệm Cách mạng mùa thu tháng 8, vẫn còn mãi âm vang như thúc giục, gợi nhớ hình ảnh những chàng trai lòng còn nắm níu với quê làng, người thân nhưng vẫn cất bước theo nhịp hát và trong số họ, vì nghĩa lớn đã có biết bao người không về lại được với quê xưa…
“Nam bộ kháng chiến” của nhạc sĩ Tạ Thanh Sơn sẽ còn sống mãi…
Huy Miên
