Phát triển thị trường tài chính xanh và tín chỉ carbon: Chậm triển khai, cơ hội sẽ “trôi” mất

LTS: Ngày 6-9, Báo SGGP đã tổ chức Hội thảo “Tài chính xanh và thị trường tín chỉ carbon”. Tham dự hội thảo có đồng chí Phan Văn Mãi, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch UBND TPHCM; cùng đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành, các tổ chức tài chính, các chuyên gia trong và ngoài nước, các hiệp hội doanh nghiệp… Tại hội thảo, các đại biểu, chuyên gia đã có nhiều ý kiến thể hiện sự quan tâm đặc biệt, mong muốn thúc đẩy tài chính xanh và sớm hình thành thị trường carbon ở Việt Nam.

Nhóm nghiên cứu Đại học Bristol (Anh) và Đại học Kinh tế TPHCM mang tới hội thảo những kinh nghiệm thúc đẩy tín dụng xanh, phát triển thị trường carbon ở tỉnh Giang Tô (Trung Quốc), đó là: các công ty có hiệu suất quản trị môi trường kém sẽ bị hạn chế cho vay, các doanh nghiệp quản trị môi trường tốt thì được ưu tiên hơn; chính quyền cũng sẽ cung cấp dữ liệu môi trường cho các ngân hàng để quyết định điều chỉnh dòng vốn đến các công ty. Đặc biệt là kinh nghiệm của Singapore, Thượng Hải (Trung Quốc): thành lập các đơn vị chuyên trách thực hiện mục tiêu; xây dựng khu vực thí điểm chính sách, nghiên cứu đánh giá rủi ro, đưa ra các hướng dẫn và quy định; thúc đẩy đổi mới sáng tạo và đào tạo; nâng cao yêu cầu công bố thông tin…

Chủ tịch UBND TPHCM PHAN VĂN MÃI:

Lắng nghe để thiết kế chính sách

Rất hoan nghênh Báo SGGP tổ chức hội thảo, đặc biệt là khi hội thảo diễn ra trước thềm Diễn đàn kinh tế TPHCM năm 2023 với chủ đề “Tăng trưởng xanh - Hành trình hướng tới giảm phát thải bằng 0” sẽ diễn ra từ ngày 13 đến 17-9 tới đây. Tôi tin rằng hội thảo sẽ mang lại đóng góp có giá trị cho nhận thức, hành động của TPHCM và Việt Nam về chuyển đổi xanh, phát triển bền vững thời gian tới. Lãnh đạo TPHCM nhận thức rõ rằng, TPHCM cần nắm bắt xu hướng chuyển đổi xanh, thúc đẩy chuyển đổi xanh, tạo không gian mới, động lực mới, năng lực cạnh tranh mới cho thành phố, từ đó đóng góp cho kinh tế cả nước. Hiện có những vấn đề nội tại mà nếu không chuyển đổi xanh, không có chiến lược bài bản, chính sách cụ thể lâu dài thì chắc chắn kinh tế TPHCM sẽ không có năng lực cạnh tranh mới, không thể đóng góp tốt cho kinh tế cả nước. Đó là “những thúc bách từ bên trong” của TPHCM, như giảm dần động lực tăng trưởng, ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, yêu cầu cải thiện chất lượng cuộc sống, đảm bảo an ninh năng lượng, bảo tồn, phát triển đa dạng sinh học…

Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi

Cùng với nhận thức trên, TPHCM cũng xác định sứ mệnh là địa phương đi đầu, nhận lãnh những nhiệm vụ đầu tiên, lớn nhất trong chuyển đổi xanh, phát triển bền vững, góp phần để thực hiện các cam kết quốc gia trong hợp tác quốc tế. Thời gian qua, chúng tôi thấy rằng, trong định hướng chung, khung pháp lý chung của cả nước về chuyển đổi xanh, phát triển bền vững chưa nhiều. Do đó, TPHCM đã nghiên cứu khung chiến lược chuyển đổi xanh, phát triển bền vững. Khung chiến lược này sẽ chính thức công bố tại Diễn đàn kinh tế TPHCM năm 2023 diễn ra vào tháng 9 này. Về cơ bản trong khung chiến lược này, TPHCM xác định nguồn lực để thực hiện là tài chính xanh, nhân lực chất lượng cao, kết nối trong nước, hợp tác quốc tế. Hiện mặt bằng pháp lý cần nghiên cứu hoàn thiện hơn cho tài chính xanh.

TPHCM cũng mong muốn lắng nghe thêm từ hội thảo này, về kinh nghiệm huy động nguồn lực tài chính, huy động từ đâu, sử dụng như thế nào cho hiệu quả, kết nối nguồn lực cụ thể vào các chương trình, hành động cụ thể. Xác định lực lượng quyết định đến thành công của chuyển đổi xanh là doanh nghiệp, làm sao để các doanh nghiệp tiếp cận được tài chính xanh để chuyển đổi sản xuất, tiếp cận được thị trường và phát triển bền vững. Việc này, thời gian tới TPHCM sẽ ban hành chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Chúng tôi rất mong nhận được các ý kiến đóng góp để thiết kế chính sách có trọng tâm, để quá trình này diễn ra nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Một số trụ cột khác của khung chiến lược chuyển đổi xanh, phát triển bền vững của TPHCM là hạ tầng, hành vi, tuần hoàn tài nguyên. Trong trụ cột hạ tầng, TPHCM định hướng tập trung cho năng lượng. Hiện năng lượng sạch chỉ chiếm 14%, đến năm 2030 cũng chỉ tối đa 30%. Đi liền với những việc này là khung pháp lý, phát triển hạ tầng, hệ thống chính sách. TPHCM rất mong muốn được lắng nghe nhiều ý kiến của các nhà khoa học, tham vấn chính sách, để TPHCM dần hoàn thiện khung pháp lý. Từ đó, động viên cả khu vực công lẫn cộng đồng doanh nghiệp, xã hội, trong đó truyền thông đi đầu cổ vũ, góp ý, thúc đẩy quá trình phát triển xanh bền vững của thành phố.

Tổng Biên tập Báo SGGP TĂNG HỮU PHONG:

Báo SGGP sẽ là cầu nối

Bước vào thế kỷ 21, trước những diễn biến cực đoan của biến đổi khí hậu, thế giới ngày càng quan tâm hơn đến môi trường. Theo số liệu thống kê của các tổ chức quốc tế, Việt Nam là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất bởi biến đổi khí hậu và thiên tai; Việt Nam cũng là một trong những nền kinh tế có cường độ phát thải carbon cao ở châu Á. Đây cũng là một thách thức khi Chính phủ Việt Nam đã cam kết tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp quốc lần thứ 26 (COP26). Theo đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra cam kết của Việt Nam giảm 30% lượng khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2030, và giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050.

Theo một Báo cáo quốc gia về khí hậu và phát triển xuất bản tháng 7-2022, Ngân hàng Thế giới đã nhấn mạnh tính cấp thiết của việc thích ứng với biến đổi khí hậu của Việt Nam, theo đó cần triển khai nhiều chính sách và đầu tư công - tư để giảm cường độ carbon trong tăng trưởng. Ngân hàng Thế giới đã ước tính Việt Nam có thể sẽ cần đầu tư thêm khoảng 368 tỷ USD cho đến năm 2040, tương đương 6,8% GDP mỗi năm, trong đó đầu tư vào khả năng phục hồi khoảng 254 tỷ USD và thêm 114 tỷ USD cho hành trình khử carbon theo cam kết với cộng đồng quốc tế. Điều này đồng nghĩa Việt Nam sẽ cần những khoản đầu tư rất lớn trong gần 30 năm tới, trong khi nguồn lực của nhà nước chỉ đáp ứng một phần nhu cầu tài chính.

Chính vì vậy, ngay từ bây giờ các cơ quan quản lý, các nhà hoạch định chính sách đã tính đến xu hướng xanh hóa cho nền kinh tế, bao gồm nhiều lĩnh vực từ sản xuất đến xuất khẩu, từ dịch vụ đến thương mại, và cả thị trường chứng khoán cũng như bất động sản buộc phải xanh hóa. Đặc biệt là TPHCM, địa phương được xem là đầu tàu kinh tế của cả nước, với cơ hội và thách thức đan xen khi đã được Quốc hội thông qua một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển bằng Nghị quyết 98, TPHCM mong muốn có thể nhanh chóng phát triển một thị trường trái phiếu xanh để thu hút nguồn vốn quốc tế và trong nước, cũng như một thị trường tín chỉ carbon thông qua sàn giao dịch mua bán tín chỉ carbon, để kinh tế thành phố đạt được các mục tiêu phát triển và bền vững.

Báo SGGP, cơ quan của Thành ủy TPHCM, tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố sẽ là cầu nối để các diễn giả, các doanh nghiệp, các chuyên gia đóng góp ý kiến, cùng các nhà quản lý và hoạch định chính sách tìm ra tiếng nói chung cho hành trình xanh của nền kinh tế.

Ông HOÀNG THÁI SƠN, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Tài chính:

Sẵn sàng phối hợp, hỗ trợ TPHCM đi đầu

Bộ Tài chính được giao xây dựng thị trường carbon. Để đến năm 2025 có thể thí điểm thị trường giao dịch tín chỉ carbon thì các chính sách phải hoàn thành trước tháng 7-2024. Tất cả hàng hóa sẽ được mã hóa trước khi đưa lên thị trường, gắn kết vào sở giao dịch và lưu ký, thanh toán qua hệ thống thanh toán hiện đại.

Đối với TPHCM, với Nghị quyết 98/2023/QH15, chúng tôi mong rằng TPHCM sẽ đi đầu; dù chưa có thị trường carbon nhưng bước đầu có thể tạo ra hàng hóa để thí điểm các chính sách. Nếu TPHCM lập một tổ công tác để triển khai việc này, thì Bộ Tài chính và Bộ TN-MT sẽ tích cực phối hợp.

Ông PHAN ĐỨC HIẾU, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội:

TPHCM cần chủ động triển khai

Với Nghị quyết 98, TPHCM nên nhanh chóng triển khai để thiết lập thị trường tài chính xanh, tín chỉ carbon. Việc đầu tiên là phải có sản phẩm, ưu tiên sản phẩm đặc thù của TPHCM chứ không dàn trải. Theo tôi, TPHCM nên có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tạo ra sản phẩm, khuyến khích nhu cầu cũng như cơ hội để mua bán. Ngoài thị trường tuân thủ, thì thị trường trao đổi tự nguyện cũng nên tận dụng các sở giao dịch có sẵn. Về phía cơ quan nhà nước, phải cố gắng hết sức để có được khung chính sách.

Ông NGUYỄN ĐÌNH THỌ, Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách Bộ TN-MT:

Hướng dẫn cụ thể cho doanh nghiệp

Từ tháng 10, Liên minh châu Âu thí điểm áp dụng cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), yêu cầu các doanh nghiệp phải đẩy mạnh kiểm soát khí thải trong quá trình sản xuất. Đây là một thách thức vô cùng lớn, nhưng doanh nghiệp buộc phải tuân theo nếu muốn xuất khẩu hàng hóa vào thị trường này. Các doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu để thích ứng và cần phải đẩy mạnh đầu tư cho phát triển xanh. Bộ TN-MT cũng đã trình Chính phủ các quy định, hướng dẫn cụ thể hỗ trợ cho các doanh nghiệp.

Ông NGUYỄN QUANG HUÂN, Ủy viên Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội:

Xem xét xây dựng luật về biến đổi khí hậu

Qua thảo luận, có thể thấy rõ sự trăn trở của các đại biểu là yêu cầu vừa phát triển với tốc độ cao vừa giữ được phát triển bền vững, vừa thực hiện đúng cam kết về phát thải với quốc tế. Chúng ta cũng có quan điểm xuyên suốt là không đánh đổi môi trường lấy phát triển, đồng thời hướng đến chuyển dịch xanh, công bằng. Quá trình chuyển dịch không chỉ là cơ chế tài chính mà còn là quản lý, công nghệ. Với những kiến nghị của đại biểu tại hội thảo về việc xem xét xây dựng các luật, tôi cũng thông tin thêm rằng, Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đang nghiên cứu về việc xây dựng Luật Biến đổi khí hậu, thậm chí có luật về năng lượng tái tạo và sẽ thông tin cụ thể sau.

HẠNH NHUNG - MINH HẢI - MAI HOA