Có đến thăm những khu lao động mới hiểu cảnh khó của công nhân. Nhiều người thuê trọ bị chủ nhà tính giá điện, giá nước cắt cổ, chứ không theo giá Nhà nước quy định. Có nơi, chủ nhà thu tiền điện 4.000 đồng/kW; tiền nước máy đến 15.000 đồng/m³. Đó là chưa nói, nhiều chủ nhà tham lam, mua những đồng hồ điện, đồng hồ nước chạy “phi mã”, khiến cho tiền điện, tiền nước gần bằng với tiền phòng. Người thuê trọ biết mình bị thiệt thòi quyền lợi nhưng không biết kêu ai.
Hai thông tư đang có hiệu lực thi hành của ngành điện và ngành cấp nước, gồm Thông tư liên tịch 75/2012 (hướng dẫn giá tiêu thụ nước sạch) và Thông tư 16/2014 (quy định về thực hiện giá bán điện), đều có những quy định phương pháp xác định giá đối với trường hợp sinh viên, người lao động thuê trọ để ở. Theo đó, công nhân hoặc sinh viên ký hợp đồng với đơn vị kinh doanh để được tính là một hộ sử dụng điện, nước theo giá sinh hoạt. Cứ 4 người được tính là 1 hộ sử dụng. Thủ tục cũng đơn giản, gồm giấy tạm trú, hợp đồng thuê nhà có xác nhận của địa phương hoặc các tổ chức hành nghề công chứng. Bên phía điện lực, yêu cầu thêm cam kết tiền điện của chủ nhà. Nếu thực hiện theo 2 thông tư nêu trên, mỗi công nhân chỉ tốn tiền điện nước cao lắm khoảng 200.000 đồng/tháng.
Hai thông tư đó là chính sách hỗ trợ rất đáng hoan nghênh của Nhà nước dành cho sinh viên, người lao động phải đi thuê trọ để ở học tập, đi làm. Tuy nhiên, khi áp dụng vào đời sống của công nhân, còn nhiều bất cập, trở ngại. Lý do là ở chủ nhà trọ. Hiếm chủ nhà trọ nào chịu gật đầu cho công nhân đăng ký tạm trú dài hạn (KT3) hoặc thuê nhà không có hợp đồng, nên làm sao công nhân tự ý đi đăng ký điện, nước sinh hoạt như nhà của mình được. Chủ nhà trọ chấp nhận ký là thu nhập của họ bị thiệt, nên ít có chủ nhà trọ nào tốt bụng đến như vậy. Đó là chưa nói đến nhiều nhà trọ không có giấy phép kinh doanh nhà trọ, chỉ lấy chính ngôi nhà đang ở của mình ngăn phòng cho thuê lại, nên yếu tố “hợp đồng thuê nhà” hết sức khó khăn. Còn nếu như công nhân đem luật ra mà “hù” chủ nhà trọ, sẽ càng mệt hơn, vì trong nháy mắt công nhân sẽ phải tự động thu xếp đồ đạc, rời khỏi nhà trọ đang ở. Nhiều công nhân nghĩ, đi thuê chỗ nào cũng bị như thế, mà phòng trọ hiện nay rất khó tìm nên “an phận” mà sống cho lành. Thà chấp nhận tốn tiền hơn là gặp phiền phức.
Do vậy, để cuộc sống người lao động ngày một cải thiện, nâng cao, chính quyền địa phương cần quan tâm lắng nghe các ý kiến phản ánh, khiếu nại của người thuê trọ; giám sát chặt chẽ những hộ kinh doanh nhà trọ. Nếu phát hiện hộ kinh doanh nào bán điện, nước cho người lao động với giá “cắt cổ” thì phải xử lý nghiêm. Đây cũng là việc cần làm để thực thi quyền khiếu nại chính đáng của người dân ở địa bàn dân cư.
NGUYỄN THANH VŨ
(phường Sơn Kỳ, quận Tân Phú, TPHCM)
