Thời gian gần đây, ở nhiều tỉnh đồng bằng sông Hồng rộ lên tình trạng người dân đua nhau đổ ra đồng bắt đỉa bán vì giá hơn 1 triệu đồng/kg. Không ai biết thương lái mua đỉa làm gì, xuất bán đi đâu trong khi các nhà khoa học cảnh báo, con đỉa lan ra đồng ruộng sẽ là tai họa, vì tình trạng thu mua đỉa như hiện nay sẽ khiến bà con nông dân đổ xô nuôi đỉa.
Được giá là buôn
Đỉa là con vật hút máu, thuộc họ thân mềm, sống ở đồng ruộng, trở thành nỗi kinh sợ với nhiều người dân và nhiều tháng qua, ở khắp các tỉnh như Lào Cai, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên… lại rộ lên cơn “sốt” đỉa.
Anh Nguyễn Văn Dũng, ở huyện Kim Thành, Hải Dương, cho biết, sau khi có thông tin đỉa được thu mua với giá cao, nhiều nông dân ở Kim Thành đã đổ xô ra đồng săn bắt. Dụng cụ mà bà con sử dụng là những túi vôi bột trộn thuốc lào, khi bắt gặp đỉa thì nhúng túi vôi bột vào con đỉa, chúng sẽ co lại, chỉ việc dùng vợt hớt lên. Tuy nhiên, có khi đi cả buổi chỉ bắt được vài chục con.
Anh Dũng cho biết, khoảng 10 năm trở lại đây, đỉa ít hơn hẳn so với trước. Thậm chí nhiều nơi còn không có đỉa. Nguyên nhân không phải do săn bắt mà do cường độ sử dụng các loại thuốc (trừ sâu, diệt cỏ, diệt ốc bươu vàng, diệt chuột) ngày một nhiều, nên đỉa cũng bị tận diệt theo. Dẫu vậy, ở nhiều làng vẫn có những thương lái đứng ra nhận thu mua đỉa.
Chị Trần Thị Nga, một nông dân ở huyện Kinh Môn (Hải Dương), cho biết thương lái ở tận huyện Kim Thành vẫn sang thu gom đỉa của nông dân với giá 10.000 đồng/con. Hầu như không ai biết rõ họ mua đỉa để làm gì, chỉ nghe nói bán sang Trung Quốc.
Để tìm hiểu thêm, chúng tôi tìm được ở trên trang web www.agroviet.com (một trong những website về mua bán các loại nông sản) một thương lái tên Thủy, ở quận Hồng Bàng, Hải Phòng, với lời rao nhận thu gom đỉa khô với số lượng không hạn chế.
Chị Thủy cho biết, một người đang làm ăn bên Trung Quốc đặt mua mặt hàng này: “Đối tác ở bên Trung Quốc nói với tôi rằng, cần thu mua đỉa khô với số lượng không hạn chế, cần phải có nguồn hàng ổn định, mỗi lần giao hàng ít nhất là phải từ 500kg đỉa khô trở lên, trả giá cao”. Do vậy, chị Thủy đã trở về “phát động” phong trào thu mua đỉa bán sang Trung Quốc. Để gom đủ hàng, chị sẵn sàng trả giá rất cao: 1,3 - 1,5 triệu đồng/kg đỉa tươi.
Tuy nhiên, khi được hỏi đỉa thu gom sang Trung Quốc để làm gì, chị Thủy lắc đầu: “Tôi cũng chỉ nghe nói để làm thuốc, chứ thực hư ra sao thì tôi cũng không nắm được, vì hàng chỉ đưa đến cửa khẩu sẽ có người ra đó nhận, tôi không trực tiếp sang Trung Quốc giao hàng”.
Tiềm ẩn tai họa
Theo lương y Trần Văn Quảng, Hội Đông y Việt Nam, trong đông y, con đỉa còn gọi là thanh điệt, là một trong những vị thuốc giúp thông máu, làm tan vết bầm, sưng, giải máu ứ đọng. Ngoài ra, với y học hiện đại ngày nay, thanh điệt được phối chế với nhiều loại thuốc khác để điều trị nhiều loại bệnh liên quan đến tắc nghẽn mạch máu, ứ trệ máu…
Song, ông Quảng cảnh báo: “Dùng loại này rất nguy hiểm, nếu tự ý dùng bừa bãi sẽ gây những tác hại khôn lường. Bởi trong quá trình đốt, tán đỉa không làm chết hết các tế bào, khi người bệnh uống, tế bào còn sót lại sẽ sinh trưởng và lớn lên thành con đỉa ở trong người bệnh”. Cũng bởi vậy, nên trong Đông y hiện ít dùng loại thuốc này, trừ những trường hợp hết thuốc mới dùng thay thế.
Dẫu vậy, sau khi có thông tin đỉa được thu mua với giá trên 1 triệu đồng/kg, ở nhiều nơi thuộc Sơn La và miền Trung, nông dân thi nhau bắt đỉa. Thậm chí, nhiều người còn cho biết: “Nếu đỉa được mua với giá cao như vậy thì chúng tôi có thể lập trại nuôi đỉa, vì ngoài tự nhiên gần như là cạn kiệt rồi”.
Do đó, GS Đặng Huy Huỳnh, Chủ tịch Hội Động vật học Việt Nam, lo ngại tình trạng nông dân thi nhau nuôi đỉa để bán, rồi khi các thương lái Trung Quốc không thu mua nữa sẽ gây ra ra hậu quả lớn. Ông nói: “Đỉa là loài rất dễ sinh sôi trong mọi điều kiện, nhất là ở những vùng đồng ruộng chiêm trũng. Trong khi đó, để tiêu diệt con đỉa rất khó, ngay cả việc đốt cháy, nếu không cháy hết còn sót lại một vài tế bào, gặp điều kiện thuận lợi cũng có thể phát triển thành con đỉa khác”.
Đặc biệt, khi người dân đua nhau nuôi đỉa thì không thể kiểm soát được đỉa tràn ra môi trường, trở thành tai họa, giống như hiện tượng nuôi ốc bươu vàng, chuột hải ly, rùa tai đỏ…
Văn Phúc
