Thác Drai Dlông (chảy qua ranh giới xã Ea M’dróh và xã Quảng Hiệp, huyện Cư M’gar, Đắc Lắc) là một trong những dòng thác đẹp nhất Tây Nguyên được công nhận danh thắng cấp quốc gia vào năm 2004. Nhưng từ đó đến nay, thác bị bỏ hoang với một dòng chảy khô cạn và hệ sinh thái gần như kiệt quệ dưới bàn tay tàn phá của con người.
Từ trung tâm TP Buôn Ma Thuột, chúng tôi vượt quãng đường 35km mới đến được thác Drai Dlông. Thác Drai Dlông (còn gọi là thác Cao) xưa kia đã được ghi chép lại với một vẻ đẹp kỳ vĩ: “Đây là nơi gặp nhau của hai con suối Ea M’dróh (con suối lớn) và Ea M’drách (suối nhỏ). Từ trên độ cao 30m, hai dòng suối đổ vào nhau, bị đá chắn lại chia thành 3 dòng trải dài như 3 dải lụa trắng dội mạnh xuống chân thác ầm ầm suốt ngày đêm, những hạt nước dội tung, bắn lên tạo thành những làn khói trắng lung linh huyền ảo. Từ dưới nhìn lên thấy ngọn thác cao với, lấp lánh bạc. Xung quanh là cánh rừng nguyên sinh với đủ các loại cây rừng mọc trên đá, trong đó có nhiều loại gỗ quý như sao, hương, cà chít, bằng lăng tím... Gần chân thác có một rừng tre và le rừng...”.
Nhưng ngay khi còn cách chân thác khoảng 5km, một số người dân tỏ ra ngạc nhiên khi nghe chúng tôi hỏi đường vào thác: Vào đó làm gì? Có gì đâu mà vào. Càng vào gần đến nơi, chúng tôi càng thất vọng bởi hai bên đường rẫy cà phê, bắp, tiêu… mỗi lúc một nhiều hơn, kéo dài vào đến tận chân thác và chỉ dừng lại khi còn cách mép nước 15m. Khu rừng nguyên sinh xung quanh bị chặt nham nhở và gần như trơ trụi. Ngay tại đỉnh thác, người ta đã chặn dòng, đặt máy bơm hút nước tưới cà phê làm cho dòng nước nơi đây gần như cạn kiệt, chỉ còn trơ ra bãi đá. Không còn nước, ngọn thác Drai Dlông giờ đây chỉ còn lại hai dòng nước nhỏ chảy từ trên đỉnh xuống một cách buồn thảm. Khủng khiếp hơn, trên đỉnh thác là vô số những chai, lọ, bao bì thuốc trừ sâu, diệt rầy đủ loại vương vãi đầy các kẽ khe. Từ đỉnh thác nhìn xuống có thể thấy hết được sự tàn phá khốc liệt của con người đối với thắng cảnh này. Không còn sao, hương và cà chít, thậm chí cả rừng le bạt ngàn lúc trước cũng bị chặt, đốt trơ trọi. Tất cả những gì Drai Dlông còn giữ được chỉ là một bãi đá khô cằn…
Chị Trần Thị Ngọc Mai (SN 1972, ở thôn Hiệp Thành, xã Quảng Hiệp) trước kia từng buôn bán trong khu vực thác cho biết: “Trước đây, thác Drai Dlông đẹp lắm, năm nào du khách kéo đến cũng nhiều. Nhưng khoảng 7-8 năm trở lại đây, người ta phá dữ quá, thác cạn dần”.
Ông Ngô Minh Đức, Phó Chủ tịch UBND xã Quảng Hiệp, cho biết: Thác Drai Dlông nằm giáp ranh giữa 2 xã Quảng Hiệp và Ea M’dróh nên việc quản lý rất khó khăn. Những năm gần đây, đồng bào các nơi di cư tự do vào đây khai thác rừng bừa bãi, lấn chiếm đến tận chân thác để làm nương rẫy. Hiện nay, huyện đã giao đất trồng rừng được 5ha ở khu vực xung quanh chân thác. Sắp tới, huyện cũng sẽ triển khai xây đập nước, lập phương án bảo vệ, trồng thêm rừng tái sinh và hàng loạt các dự án để biến Drai Dlông thành khu du lịch lý tưởng. Tuy nhiên, hầu hết các dự án này hiện vẫn còn “đang nằm trên…giấy vì chưa có nhà đầu tư”. Còn ông Y Ben, Giám đốc Trung tâm Quản lý di tích Đắc Lắc, lý giải: “Nguyên nhân thác Drai Dlong hoang phế là do từ khi được công nhận danh thắng cấp quốc gia, việc quản lý và bảo vệ thác không được giao cho một cấp nào cụ thể, dẫn đến việc “cha chung không ai khóc”.
Không riêng gì Drai Dlông, nhiều thác đẹp khác của Đắc Lắc được công nhận danh thắng cấp quốc gia như Gia Long, Drai Nu, Drai Kpơr… cũng đang dần hoang phế. Nếu không có giải pháp bảo vệ kịp thời, những dòng thác này có nguy cơ bị xóa sổ khỏi danh sách những danh thắng quốc gia trong một ngày không xa.
CÔNG HOAN
