Liên tục trong hai năm (2005-2006), hai nhà thơ lớn của dân tộc Việt Nam: Hồ Chí Minh và Hồ Xuân Hương được nhà văn C.Lupeanu - cựu Đại sứ Romania tại Việt Nam, Chủ tịch Hội Hữu nghị Romania - Việt Nam - giới thiệu ở Romania.
Tập Nhật ký trong tù của Hồ Chủ tịch được C.Lupeanu dịch trực tiếp qua bản chữ Hán do Nhà xuất bản Editura Qilinul din Jad (Romania) ấn hành tháng 8-2005 kịp chào mừng Quốc khánh lần thứ 60 nước CHXHCN Việt Nam. Cũng nhân dịp này tại thủ đô Bucarest, Hội Hữu nghị Việt Nam – Romania và Hội Hữu nghị Romania - Việt Nam cùng Đại sứ quán Việt Nam tại Romania đã phối hợp tổ chức Hội thảo về thơ Nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh.
Đây là hội thảo đầu tiên về thơ Hồ Chủ tịch ở châu Âu. Sau một năm (tháng 8-2006), tập thơ Hồ Xuân Hương cũng được NXB Editura Qilinul din Jad (Romania) ấn hành và cũng do C.Lupeanu cùng vợ ông là nhà văn Mira dịch ra tiếng Romania. Tập thơ Hồ Xuân Hương đã được độc giả Romania chào đón nồng nhiệt.
Nhà văn C.Lupeanu cho biết, trước khi đến Việt Nam làm đại sứ (1999-2003), ông đã là đại sứ tại nhiều nước ở châu Á. Tìm hiểu về đất nước Việt Nam, về văn học Việt Nam, ông đặc biệt yêu thích thơ Hồ Chí Minh và thơ Hồ Xuân Hương, nên đã bỏ nhiều công nghiên cứu và dịch những tác phẩm thơ nổi tiếng này trong nhiều năm tháng.
C.Lupeanu dịch thơ Hồ Chí Minh qua chữ Hán, còn dịch thơ Hồ Xuân Hương lại qua chữ Nôm có tham khảo chữ Hán. Ông cho biết cái khó khi dịch thơ Hồ Chí Minh là phải hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh và hiểu chiều sâu của những bài thơ đa nghĩa của tác giả. Còn thơ Hồ Xuân Hương là thơ trữ tình và châm biếm, phản ánh xã hội phong kiến đương thời. Dịch giả cho rằng, cái hay nhất của thơ Hồ Xuân Hương là tính đa nghĩa, đa chiều, tính tục mà thanh, vì thế cũng là cái khó nhất đối với ông.
Nhà văn C.Lupeanu còn cho biết, trong 4 năm công tác ngoại giao ở Việt Nam, ông đã dành nhiều thì giờ để giao tiếp tìm hiểu về nền văn nghệ dân gian và truyền thống như chèo, tuồng và các sinh hoạt lễ hội dân gian mà Hồ Xuân Hương thể hiện trong thơ của bà.
Cũng trong năm 2006, nhà văn C.Lupeanu đã cộng tác hiệu đính và giới thiệu tập Nhật ký Đặng Thùy Trâm do Phạm Viết Đào dịch và NXB Thế giới ấn hành (tháng 9-2006). Tập sách đã được các báo ở Việt Nam và Romania giới thiệu rộng rãi. Đặc biệt, tập sách được Văn phòng Chủ tịch nước đưa sang Romania 300 cuốn để Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa làm quà tặng tại Hội nghị thượng đỉnh Francofonie ở thủ đô Bucarest (tháng 9-2006).
Những tập sách dịch từ các tác phẩm văn học Việt Nam sang tiếng Romania của nhà văn C.Lupeanu đã giúp nhân dân Romania hiểu thêm về đất nước và con người Việt Nam, đồng thời góp phần tăng cường quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai dân tộc Việt Nam – Romania do Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt nền móng cách đây hơn nửa thế kỷ.
BÍCH NGỌC
