Chưa bao giờ giá kén tằm lại lên cao như lúc này. Trong khoảng thời gian 1999 đến 2003, giá kén tằm ở nước ta chỉ dao động từ 20.000 đến 27.800 đồng/kg. Nhưng từ đầu năm 2004 đến nay, giá kén tằm lại tăng đột biến trên dưới 40.000 đồng/kg. Có những lúc giá kén đã lên tới 43.500 đồng/kg. Giá kén tằm tăng cao trong khi giá tơ lụa vẫn không thay đổi?
- Giá kén “ảo”?
Cả nước ta có 22.000ha dâu, nhưng do năng suất quá thấp, chỉ đạt bình quân 750kg kén/ha dâu, nên nguyên liệu kén tằm chỉ cung cấp được cho 30% công suất hoạt động của các nhà máy ươm tơ (trong đó chỉ cung cấp được 10% nguyên liệu kén các nhà máy ươm tơ tự động, vì đòi hỏi chất lượng kén tằm cao hơn). Sự mất cân đối giữa cung và cầu về nguyên liệu kén cho các nhà máy ươm tơ đã khiến giá kén tằm tăng cao.
Tuy nhiên, giá kén tăng đột biến như hiện nay còn do chuyện “nội bộ” trong làng nghề tơ tằm. Ông Lê Trọng Ánh, chủ xưởng ươm tơ số 8 ở thị trấn Liên Nghĩa (huyện Đức Trọng – Lâm Đồng) cho biết, trong làng nghề hiện không có sự hợp tác với nhau và do thiếu kén, mạnh ai nấy mua, lực lượng “cò” kén quá đông đã chi phối đến thị trường kén. Không ai quản lý, họ đã tự ý nâng giá kén, mua kén non (kén chưa hóa nhộng), kén kém chất lượng, từ đó làm giảm chất lượng tơ, gây mất uy tín của làng nghề. Còn ông Nguyễn Đan Tuyên (huyện Lâm Hà) nói rằng, ở xã vùng Nam Ban có trên 10 cơ sở ươm tơ. Do cạnh tranh thiếu lành mạnh, các chủ cơ sở ươm tơ đã bỏ mặc giá kén cho “cò” kén chi phối... Riêng huyện Lâm Hà là nơi trồng dâu và nuôi tằm nhiều nhất tỉnh. Có 4 đại lý lớn và hệ thống “cò” kén đã chi phối hầu hết các nhà máy, các cơ sở ươm tơ trong tỉnh. Do chưa có sự thống nhất quản lý trong làng nghề, nên đã tạo ra một giá kén “ảo”. Giá kén tằm quá cao, các doanh nghiệp của Tổng Công ty Dâu tằm tơ Việt Giới doanh nghiệp tơ tằm đã rất kỳ vọng về ngành dâu tằm khi tổ chức nghề nghiệp trong làng nghề là Hiệp hội Dâu tằm tơ Việt Còn theo ông Phạm Ngọc Tuất, Chủ tịch Hội đồng quản trị Viseri, vấn đề quan trọng và giải pháp có tính chiến lược, bền vững để bình ổn giá kén là phải giảm giá thành kén; phải quan tâm đến nông dân, giúp họ nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất phấn đấu đạt năng suất 3 – 4 tấn kén/ha dâu, bằng việc đổi mới công nghệ trồng dâu nuôi tằm, đưa nhanh giống dâu, giống tằm năng suất, chất lượng cao vào sản xuất đại trà. Giải pháp mang tính chiến lược này, trong mấy năm gần đây Viseri đã có nhiều cố gắng giúp nông dân triển khai, một số địa phương đã có chương trình khuyến khích phát triển bằng việc trợ giá cây giống... nhưng kết quả đạt được vẫn còn quá thấp. Giống dâu lai Sa Nhị Luân đã trồng đại trà ở Trung Quốc cách đây hàng chục năm, hiện nay nước này đã chuyển sang trồng giống dâu có năng suất cao hơn. Trong khi nước ta mới đưa giống dâu Sa Nhị Luân vào sản xuất trong mấy năm gần đây. Con tằm cũng thế. Các ngành và địa phương đã đứng ngoài cuộc, chưa có sự quan tâm đến việc quản lý trứng tằm giống, để mặc cho thị trường trôi nổi cạnh tranh, chiếm lĩnh trên 70% thị phần. Người nuôi tằm chịu quá nhiều rủi ro, đạt hiệu quả thấp. Các nhà máy, các cơ sở ươm tơ chưa gắn với vùng nguyên liệu ổn định... Mới đây, Hiệp hội Dâu tằm tơ Việt Các cơ sở sản xuất, lưu thông tằm (trứng tằm), tơ, lụa đều phải có thương hiệu, hàng hóa sản xuất ra đều phải có nhãn hiệu hàng hóa và phải chịu trách nhiệm về chất lượng của hàng hóa đó. Hiệp hội Viseri sẽ tham mưu nhà nước xây dựng và ban hành tiêu chuẩn trứng tằm, tiêu chuẩn kén, tiêu chuẩn tơ... Đã đến lúc con tằm, sợi tơ cần phải có thương hiệu. Đây cũng là giải pháp để “gỡ rối” và là cơ sở để tăng cường công tác quản lý của nhà nước trong việc sản xuất, kinh doanh dâu tằm tơ. BÙI TRƯỞNG
