Chính phủ Iran vừa thông qua kế hoạch xây thêm 10 cơ sở làm giàu uranium quy mô công nghiệp. Động thái mở rộng chương trình hạt nhân này, bất chấp việc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) gia tăng sức ép yêu cầu nước Cộng hòa Hồi giáo ngừng hoạt động làm giàu uranium, có thể càng khoét sâu thêm căng thẳng giữa Tehran và phương Tây.
Chính phủ Iran đã lệnh cho cơ quan nguyên tử nước này bắt đầu xây dựng 5 cơ sở mới tại những địa điểm đã được quyết định dành riêng cho các nhà máy làm giàu uranium, đồng thời xác định những địa điểm khác để xây thêm 5 nhà máy trong vòng hai tháng tới. 10 nhà máy trên sẽ được xây dựng trong lòng núi và không tập trung ở một chỗ nhằm đảm bảo an toàn trước bất cứ cuộc tấn công nào.
Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad cho rằng, Iran cần sản xuất 20.000 MW điện hạt nhân vào năm 2020, điều này có nghĩa Iran cần từ 250 đến 300 tấn nhiên liệu hạt nhân mỗi năm, đòi hỏi phải có 500.000 thanh nhiên liệu uranium được làm giàu. Nhà máy hạt nhân tại Natanz hiện nay làm giàu 5.000 thanh nhiên liệu trong tổng số theo công suất là 54.000 thanh. Vì vậy các cơ sở hạt nhân mới ước tính có cùng công suất với nhà máy ở Natanz.
Thế nhưng các nhà phân tích cho rằng, khả năng làm giàu uranium của Iran vẫn còn hạn chế, khó có thể xây dựng 10 nhà máy hạt nhân trong một thời gian ngắn như vậy. Hiện tại, Iran mới có 8.000 thanh nhiên liệu uranium được làm giàu, trong đó chỉ có một nửa có thể dùng cho các lò phản ứng hạt nhân. Nếu muốn đạt mục tiêu 500.000 thanh nhiên liệu uranium làm giàu, Iran cần ít nhất từ 20 tới 30 năm.
Ngoài khả năng sản xuất công nghiệp, việc làm giàu uranium cần phải có đủ nguyên liệu. Cả hai đang là vấn đề lớn đối với Iran. Ngoài ra, đất nước 70 triệu dân này vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế. Hơn thế nữa, tuyến bố của Chính phủ Iran về việc xây dựng 10 nhà máy hạt nhân cũng nhằm mục đích tăng thêm sự ủng hộ của lãnh đạo Hồi giáo tối cao khi tỷ lệ ủng hộ chính phủ nước này đang xuống thấp.
Tuy nhiên, có thể nhận thấy kế hoạch đó của Iran lại là bước lùi đáng kể của Iran trong tiến trình thương lượng hạt nhân của nước này với phương Tây. Cách đây 2 tháng, chương trình hạt nhân của Iran tưởng như đã có một lối ra với đề xuất của Iran theo đó mang uranium từ nước này sang nước thứ ba làm giàu ở mức độ có thể kiểm soát, để Iran chỉ có thể sử dụng chạy cho các nhà máy điện hạt nhân, không thể sản xuất vũ khí hạt nhân. Thế nhưng sau đó, mọi việc vẫn không thay đổi. Iran còn dọa giảm hợp tác với IAEA và rút khỏi Hiệp ước cấm phổ biến vũ khí hạt nhân.
Chưa thể khẳng định tính khả thi của kế hoạch xây dựng 10 nhà máy hạt nhân mới, nhưng chỉ với bấy nhiêu thôi, Iran cũng lại đặt các nước phương Tây vào thế bí. Vấn đề là Nhà Trắng sẽ cân nhắc biện pháp nào, vì 5 nghị quyết siết chặt cấm vận của HĐBA LHQ do Mỹ đề xuất trước đây vẫn chưa có tác dụng gì!
VŨ MINH
